تبیان، دستیار زندگی
در منتهی الیه شرقی کرمان گنبد بزرگ و عجیبی از سنگ و گچ بنا گردیده که دست تطاول روزگار در تخریب آن کوتاه آمده است. این گنبد هشت ضلعی تماماً از سنگ و عرض و پی آن نیز در پایه به سه متر می رسد...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گنبدی بزرگ  وعجیب

گنبد جبلیه

گنبد جبلیه

در منتهی الیه شرقی کرمان گنبد بزرگ و عجیبی از سنگ و گچ بنا گردیده که دست تطاول روزگار در تخریب آن کوتاه آمده است. این گنبد هشت ضلعی تماماً از سنگ و عرض و پی آن نیز در پایه به سه متر می رسد. در هشت طرف آن هشت درب با عرض دو متر قرار گرفته که اخیراً برای مستحکم ساختن بنا و جلوگیری از تخریب آن، درگاه ها را با سنگ مسدود کرده اند و فقط یکی را باز گذاشته اند. قسمت بالای گنبد از آجر ساخته شده است و معلوم نیست که آیا روی گنبد کاشی بوده یا نه؟

در داخل گنبد ظاهراً گچبری ها و تزئین کاری هایی وجود داشته که قسمت بالا ریخته و قسمت پایین را تخریب کرده اند. از تاریخ بنا و منظور از ساختمان این گنبد مطلبی ذکر نشده است. "سر پرسی سایکس" در کتاب هشت سال در ایران می نویسد: از قبرستان که رد می شوید یک ساختمان هشت ضلعی سنگی خواهید دید که گنبدی به شکل دو هلال بر آن قرار گرفته و قطر داخل آن 18فوت و هر طرفی نیز 18فوت و نوک آن اجری و منتهی الیه آن دایره است. این محل را جبلیه می نامند و تنها ساختمان سنگی کرمان همین گنبد جبلیه است.

گنبد جبلیه

ایرانیان معتقدند که این محل مقبره یکی از زرتشتیان بوده و برخی نیز عقیده دارند که مزار سید محمد تباشیری است. ولی نسبت اخیر را در بعضی نقاط تکذیب می کنند. بدیهی است در زمانی که این قبرستان را ویران کرده اند سنگ این مقبره را برداشته اند و برای نمایی به کار برده اند برخی این گنبد را متعلق به سلجوقیان می دانند. ولی این ادعا درست نیست.

"جبلی" تحریف یافته کلمه "گبری" است و بر طبق قواعد اشتقاق های فارسی "گ" به "ج" تبدل شده است. قدمت این گنبد را از این کلمه که آن را گنبد "گبر" نیز گفته اند می توان حدس زد که شاید مربوط به پیش از اسلام باشد و از بناهای زرتشتی و گبری است گرچه استیل آن با استیل آتشکده تطابق ندارد.

از سبک معماری آن نیز استنباط می شود بنای مذکور مربوط به اواخر دوره ساسانی است که اوائل اسلام تعمیر و مرمت شده است و یا اینکه در اوائل اسلام با الهام از معماری ساسانی بنا گردیده است.

مطالب مرتبط

تصاویری زیبا از گنبد جبلیه

سایت گواشیر با اندکی تغییر و تلخیص

تنظیم برای تبیان: زهره پری نوش