قرآن از مادر تجلیل می کند!

اسلام دینی است که در آن سفارش اکید به نیکی و احترام به پدر و مادر شده است و قرآن در آیات زیادی به این مهم پرداخته است."

وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا "(و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان كنید.)(اسراء 23)

و حتی شكرگزارى در برابر پدر و مادر در ردیف شكرگزارى در برابر نعمت هاى خدا قرار داده شده چنان كه مى‏خوانیم:" أَنِ اشْكُرْ لِی وَلِوَالِدَیْكَ " (لقمان 14) با توجه به اینكه نعمت های الهی بیش از حد شمارش است، در کنار هم آمدن این دو ، نشان می دهد که حق والدین چقدر گسترده است.

آیاتی که درباره حق شناسی از والدین آمده است ‏بر دو قسم است: یک قسم حق شناسی مشترک پدر و مادر را بیان می‏کند و قسم دیگر، آیاتی است که مخصوص حق شناسی مادر است.

قرآن کریم اگر درباره پدر حکم خاصی بیان می‏کند فقط برای بیان وظیفه است، مانند:" وَعلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ "(و هر گاه بخواهید کسی دیگر را به شیر دادن فرزندتان برگمارید ، اگر مزدی نیکو و در خورش بپردازید.)(بقره 233)

اما برخی آیاتی که به طور خاص زحمات مادر را بیان می کند: "وَوَصَّیْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِی عَامَیْنِ أَنِ اشْكُرْ لِی وَلِوَالِدَیْكَ إِلَیَّ الْمَصِیرُ "(و ما انسان را درباره پدر و مادرش سفارش كردیم، در حالى كه مادرش او را (در شكم خود در ایّام باردارى) در حال ضعف روى ضعف حمل كرد، و ( شیر دادن و) از شیر جدا كردنش در دو سال بود، (گفتیم) كه مرا و پدر و مادرت را سپاس‏گزار، كه بازگشت (همه) به سوى من است.)(لقمان 14)

این آیه پس از توصیه مشترک به والدین، زحمت ها و رنج های مادر در حمل و تربیت فرزند را ، به طور خاص ذکر می کند تا شنونده را به شكر پدر و مادر و به خصوص مادر وا بدارد.

كلمه" وهن" به معناى ضعف است که مادر در این دوران دچار آن می گردد، این مسأله از نظر علمى و تجربی نیز ثابت شده، كه مادران در دوران باردارى گرفتار وهن و سستى مى‏شوند، چرا كه شیره جان و مغز استخوانشان را به پرورش جنین خود اختصاص مى‏دهند، و از تمام مواد حیاتى وجود خود بهترینش را تقدیم او مى‏دارند.

به همین دلیل، مادران در دوران باردارى گرفتار كمبود انواع مواد مغذی که بدن به آن نیاز دارد مى‏شوند، كه اگر جبران نگردد ناراحتی هایى براى آنها به وجود مى‏آورد، حتى این مطلب در دوران شیر دهی نیز ادامه مى‏یابد.

در ادامه آیه می فرماید:" از شیر گرفتنش در دو سال است"یعنى بعد از دو سال، شیردهی محقق مى‏شود، و در نتیجه مدت شیر دادن دو سال مى‏شود، و با توجه به آیه " وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا "(حملش و از شیر گرفتنش سى ماه است)(احقاف 15) این نكته به دست مى‏آید كه كمترین مدت حاملگى زن شش ماه است، كه در برخی روایات نیز به این نكته اشاره شده است.

البته دو سال زمان کامل شیردهی است که گاه ممکن است کمتر از آن انجام شود.

به هر حال مادر در این دوران بزرگترین فداکاری های روحی و جسمی را مشفقانه برای رشد و تربیت فرزندش انجام می دهد، و قرآن پس از توصیه به والدین این زحمات مادر را متذکر می شود تاهم انسان شکر گذار خدایی باشد که نعمت بزرگ پدر و مادر را به او داده ، و هم شکر گذار خود والدین باشد.

و در كتاب فقیه در حقوقى كه از امام زین العابدین (علیه السلام) روایت كرده فرمودند:

...و اما حق مادرت این است كه بدانى او تو را طورى حمل كرد كه احدى، احدى را آن طور حمل نمى‏كند، آرى او تو را در داخل شكم خود حمل كرد، و از میوه قلبش چیزى به تو داد، كه احدى به احدى نمی دهد.

او با تمامى اعضاى بدنش تو را محافظت نمود، و باك نداشت از اینكه گرسنه و تشنه بماند، بلكه پروایش همه از گرسنگى و تشنگى تو بود، او باك نداشت از اینكه برهنه بماند، همه پروایش از برهنگى تو بود، او هیچ پروایى نداشت از گرما، ولى سعیش این بود كه بر سر تو سایه بیفكند.

او به خاطر تو از خواب خوش صرفنظر كرد، و تو را از گرما و سرما حفظ نمود، همه این تلاش ها براى این است كه تو مال او باشى، و تو نمى‏توانى از عهده شكر او برآیى، مگر با یارى و توفیق خدا.

و اما حق پدرت این است كه بدانى او ریشه تو است، چون اگر او نبود تو نبودى، پس هر وقت از خودت چیزى دیدى كه خوشت آمد، بدان كه اصل آن نعمت پدر تو است، پس حمد خدا گوى، و شكر پدر به جاى آر، آن قدر كه با این نعمت برابرى كند، و هیچ نیرویى نیست جز به وسیله خدا.

در حدیثی دیگر از امام صادق (علیه السلام) نقل شده كه فرمودند: مردى نزد رسول اكرم (صلی الله علیه وآله) رفت و گفت: یا رسول اللَّه به چه كسی نیكى كنم؟ فرمود به مادرت، عرضه داشت: سپس به چه كسی؟ فرمود: به مادرت، عرضه داشت: سپس به چه كسی؟ فرمود: به مادرت، عرضه داشت: سپس به چه كسی؟ فرمود به پدرت.

این روایت عجیب حاکی از اهمیت توجه و نیکی به مادر است.

در پایان روایتی از پیامبر (صلی الله علیه وآله) را بیان می کنیم كه نقل شده، مردى مشغول طواف بود و مادرش را بر دوش گرفته طواف مى‏داد، پیامبر (صلی الله علیه وآله) را در همان حال مشاهده كرد عرض كرد آیا حق مادرم را با این كار انجام دادم، فرمود: نه حتى جبران یكى از ناله‏هاى او را (به هنگام وضع حمل) نمى‏كند.

بخش قرآن تبیان