حدسهای نادرست مردم، مبنای زندگی ما نیست!
اگر از بیشتر کسانى که در روى زمین هستند اطاعت کنى، تو را از راه خدا گمراه مى کنند.
(زیرا) آنها تنها از گمان پیروى مىنمایند، و تخمین و حدس (واهى) مىزنند.(الأنعام : 116)
بعضی وقت ها شک کردی مبادا بی خیالی های مردم نسبت به دین درست است یا نه.
به خود گفتی چرا من هم مثل بعضی از مردم، خدا و دین را رها نکنم؟
وقتی بازی های کامپیوتری برای انس هست، چرا انس با خدا؟
خدای بزرگ سخن می گوید:
اگر برنامه ات تنها دنبال مردم دویدن است، از راه حق منحرف خواهی شد.
می دانی چرا؟
چون پایه حرکت بیشتر مردم، احتمال ها و تخمین ها و حدس های غیر عقلی است.
وَإِن تُطِعْ أَكْثَرَ مَن فِی الأَرْضِ یُضِلُّوكَ عَن سَبِیلِ اللّهِ إِن یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلاَّ یَخْرُصُونَ :
و اگر از بیشتر كسانى كه در [این سر] زمین مىباشند پیروى كنى، تو را از راه خدا گمراه مىكنند. آنان جز از گمانِ [خود] پیروى نمىكنند و جز به حدس و تخمین نمىپردازند.
(الأنعام : 116)علم و یقین ،در فرهنگ قرآن دارای ارزشی عالی و مقامی عظیم است.
یکی از ویژگی های هدایتیافتگان به وسیلة قرآن، که همان پرهیزگاراناند، این است که اهل یقین به قیامتاند: «وَ بِالا'خِرَةِ هُم یُوقِنونَ» (و ایشان به آخرت یقین دارند)
قرآن میفرماید که موحدان اهل یقیناند: «رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا إِن كُنتُم مُّوقِنِینَ ( پروردگار آسمانها و زمین و آنچه میان آن دو است، اگر یقین دارید. )، زیرا اساساً وادی ایمان وادی علم و معرفت و شناخت و یقین است.
قرآن سخن و استدلال بر اساس ظن و گمان را چیزی جز گزافه گویی و تخمین های نابجا نمیداند: «قُل هَل عِندَکُم مِن عِلمٍ فَتُخرِجُوهُ لَنا اِن تَتَّبِعونَ اِلاَّ الظَّنَّ وَ اِن اَنتُم اِلاّتَخرُصُونَ» (بگو: آیا دلیل روشنی ]بر این سخنِ باطل خود[ دارید که آن را به ما نشاندهید؟ شما فقط از پندارهای بیاساس پیروی میکنید و تخمین های نابجا میزنید)
حق و حقیقت از جنس علم و یقیناند، نه شک و نه ظن، لذا ظن در وصول به حقیقت و شناخت حق به انسان هیچ سود نمیرساند: «إَنَّ الظَّنَّ لاَ یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئًا »
قرآن پیروی از ظن و گمان را همان پیروی از هوای نفسمیداند: «إِن یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَى الْأَنفُسُ وَلَقَدْ جَاءهُم مِّن رَّبِّهِمُ الْهُدَى» ([آنان] جز گمان و آنچه را كه دلخواهشان است پیروى نمىكنند، با آنكه قطعاً از جانب پروردگارشان هدایت برایشان آمده است.)
قرآن سخن و استدلال بر اساس ظن و گمان را چیزی جز گزافه گویی و تخمین های نابجا نمیداند: «قُلْ هَلْ عِندَكُم مِّنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوهُ لَنَا إِن تَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ أَنتُمْ إَلاَّ تَخْرُصُونَ» (بگو: «آیا نزد شما دانشى هست كه آن را براى ما آشكار كنید؟ شما جز از گمان پیروى نمىكنید، و جز دروغ نمىگویید.» )؛ و به پیامبر خویش میفرماید که بیشتر مردم روی زمین به دنبال ظن و حدس و گماناند و از معرفت و حقیقت و علم به دورند: «وَإِن تُطِعْ أَكْثَرَ مَن فِی الأَرْضِ یُضِلُّوكَ عَن سَبِیلِ اللّهِ إِن یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلاَّ یَخْرُصُونَ» (و اگر از بیشتر كسانى كه در [این سر] زمین مىباشند پیروى كنى، تو را از راه خدا گمراه مىكنند. آنان جز از گمانِ [خود] پیروى نمىكنند و جز به حدس و تخمین نمىپردازند.)
دعوت قرآن و اسلام برای علمآموزی یگانه راه عبور از ظن و گمان و رسیدن به سکون و آرامشِ دانش و آگاهی است. امام علی(علیه السلام) میفرمایند: «لِقاحُ المَعرِفَةِدِراسَةُ العِلمِ» (بارور شدن معرفت و شناخت به کاوش های علمی است).
مرحوم مجلسی در بحارالانوار درباره وجوب و لزوم تحصیل علم و تشویق در به دست آوردن دانش و ثواب و پاداش دانشمند و دانشآموز روایت زیبایی به نقل از رسولخدا (صلی الله علیه وآله) آورده است: «مَن سَلَکَ طَریقاً یَطلُبُ فیهِ عِلماً سَلَکَ اللهُ بِهِ طَریقَاً اِلَی الجَنَّةِ وَ اَنَّالمَلائِکَةَ لَتَضَعُ اَجنِحَتَها لِطالِبِ العِلمِ رِضیً بِهِ وَ اَ نَّهُ لَیَستَغفِرُ لِطالِبِ العِلمِ مَن فِیالسَّماءِ وَ مَنفِیالاَرضِ حَتَّی الحُوتِ فِی البَحرِ وَ فَضلُ العالِمِ عَلَی العابِدِ کَفَضلِ القَمَرِ عَلی' سائِرِ النُّجومِ لَیلَةَالبَدرِ وَ اَنَّ العُلَماءَ وَرَثَةُ الاَنبِیاءِ اِنَّ الانبِیاءَ لَم یُوَرِّثُوا دیناراً وَ لادِرهَماً وَلـ'کِن وَرَّثُوا العِلمَ فَمَناَخَذَ مِنهُ أَخَذَ بِحَظٍّ وافِرٍ» (کسی که به راه تحصیل و طلب علم و دانش رود، خداوند او رابه راهی که به سوی بهشت است میبرد و قطعاً فرشتگان با خشنودی تمام بال های خود رابرای طالبان علم میگسترانند و به راستی که آسمانیان و اهل زمین، حتی ماهیان در دریا،برای طالبان علم از خداوند آمرزش میخواهند. و برتری عالِم بر عابد مانند برتری ماه است بر سایر ستارگان، آن هم در شب چهاردهم.
البته علما ارث برندگان پیامبراناند،همانا پیامبران درهم و دینار به ارث نگذاشتند، بلکه میراث آنان علم و دانش است. پسهر کس علم و دانش برگیرد به بهرة فراوانی رسیده است.)
فرآوری: زهرا اجلال
بخش قرآن تبیان
منابع:
سایت میقات مهر
برنامه رادیو قرآن برنامه آیه های زندگی