تبیان، دستیار زندگی
حدیث است که در هر شب جمعه، از اوّل شب تا طلوع فجر، فرشته ای از جانب خدا ندا مى‏کند به بندگان خدا از فوق عرش که: آیا نیست بنده مؤمنى که بخواند مرا در این وقت و حاجتى از من خواهد، خواه حاجت دنیا و خواه حاجت آخرت، که تا من حاجت او را بر آرم و مطلب او را روا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

زمانی که دعا خوب می گیرد!!

دعا


از ثمرات دعا در شب و در حقیقت مهمترین آن جدا شدن آدمی از خود  و کنار زدن آن است، خودی که حجاب و پرده‌ای میان عاشق و معشوق است و این خود چیزی نیست جز هوای نفس که آدمی را از حقیقت خویش جدا ساخته ...


هر کار و هر چیزی برای خود دارای ارزش و مرتبه ای است. گاهی یک کار و یا یک چیز دارای منزلتی عظیم بوده و در مقابل کار و یا شیء دیگر دارای قدر و منزلتی پایین است. دعا نیز از این مقوله خارج نیست، برخی دعاها آنقدر بزرگ و با ارزشند که به راحتی نمی توان قدر و منزلت آنان را تعیین نمود و برخی دعا ها نیز ارزش و عمری کوتاه دارند
. در این میان می توان به عواملی که تعیین کننده قدر و منزلت دعا هستند اشاره کرد.

ارزش دعا به چیست؟

یکی از عوامل تعیین کننده ارزش دعا، متعلق دعا و خواسته است، اینکه داعی از خدا چه می‌خواهد، دنیا یا آخرت را ،خدا را و یا خرما را. زمان و مکان نیز در این مورد نقش مهمی ایفا می‌کند، به همین دلیل است که زمان‌های خاصی از جمله شب‌های قدر و روز عرفه و مکان های مذهبی مانند صحرای عرفات ... دعا کردن مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است و در این میان شب، نیز اهمیت قابل توجهی دارد. حدیث است که در هر شب جمعه، از اوّل شب تا طلوع فجر، فرشته ای از جانب خدا ندا مى‏کند به بندگان خدا از فوق عرش که: آیا نیست بنده مۆمنى که بخواند مرا در این وقت و حاجتى از من خواهد، خواه حاجت دنیا و خواه حاجت آخرت، که تا من حاجت او را بر آرم و مطلب او را روا کنم؟ (مصباح الشریعة / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان / 147)

چرا دعا در شب ارزشمند است؟

تیرانداز زمانی از کار خویش خوشنود است که تیرش به هدف بخورد. یک سائل زمانی رضایت خاطر کسب می‌کند میکند که به نیازهای او پاسخ داده شده و در جهت رفع مشکلاتش اقداماتی صورت گیرد. در موارد ذکر شده آنچه ارزشمند است تحقق یافتن خواسته و حاجت است. برآورده شدن خواسته فرد است که برای او ارزشمند می باشد چراکه این ذهنیت را برای او تداعی می‌کند که بدین وسیله یک گام به آنچه مطلوبش است نزدیکتر می گردد و  در این بین برای رسیدن به خواسته و هدفش از بسیاری از تمایلات و لذت های خویش کاسته و آنها را در جهت رسیدن به هدف خویش فنا می‌کند.

حدیث است که در هر شب جمعه، از اوّل شب تا طلوع فجر، فرشته ای از جانب خدا ندا مى‏کند به بندگان خدا از فوق عرش که: آیا نیست بنده مۆمنى که بخواند مرا در این وقت و حاجتى از من خواهد، خواه حاجت دنیا و خواه حاجت آخرت، که تا من حاجت او را بر آرم و مطلب او را روا کنم؟

از جمله این موارد می توان به راز و نیاز در دل شب اشاره داشت. خواب در این دنیای پر از مشغله و  استرس مقوله شیرینی است حداقل منفعتی که دارد، جدا شدن از رنج‌ها و مرارتهای زندکی برای چندین ساعت و غرق شدن در خواب و خیالات فانتزی است. با این وجود هستند افرادی که با تمام خستگی ها و رنج هایی که در طی روز متحمل شدند نیمه شب از خواب برخواسته و برای رسیدن به آرامش حقیقی روی به جانب خدا می کنند و با توجه به مفاد حدیثی که در بالا نقل شد این دعا لاجرم تیری است که به هدف می خورد و این دعای او در دل شب دعای ارزشمندی است چرا که در آن می توان چندین ویژگی و خصلت را یافت که همین ویژگی‌ها سبب ارزشمندی آن گشته است.

ویژگی هایی که سبب ارزشمندی دعای شب می‌گردد

1)‌ گذشتن از لذت دنیایی و رها کردن بستر نرم و گرم و برخواستن از خواب شیرین نشان از نهادینه بودن خواست ، اراده و  هدف داعی دارد چرا که کسی او را مجبور نساخته نیمه شب حق مسلم خویش را که خواب و استراحت است رها کرده و به عبادت بپردازد. بنابراین این عمل او نشان از توجه او به مقام پروردگار در زندگی خویش دارد و بدین وسیله ساعتی از خلوت خویش را بدو اختصاص می‌دهد.

2) این گذشتن از خود، هوی و هوس و خواسته های نفسانی است که وجود حقیقی یعنی خدا را در برابر دیدگان معنوی قرار داده و موجب استجابت دعا میشود. بنابراین بزرگترین و مهمترین رمز شب و با ارزش ترین سرمایه آن آزادی است، آزادی از قید تن و دنیای خود ساخته و رها شدن از تعلقات، تعلقاتی که قفس روح گشته و مانع از پروزا او به سوی قله های کمال می گردد. دست یافتن به برکت شب و شب زنده داری، عنایت و لطفی است که از جانب خداوند متوجه دوستدارانش می‌گردد و همین لطف خداوندی است که در آخر موجب لقاء او و دست یافتن به برترینها می شود . و این یکی از مهمترین ارزش های دعای شب است.

گذشتن از لذت دنیایی و رها کردن بستر نرم و گرم و برخواستن از خواب شیرین نشان از نهادینه بودن خواست، اراده و هدف داعی دارد چراکه کسی او را مجبور نساخته نیمه شب حق مسلم خویش را که خواب و استراحت است رها کرده و به عبادت بپردازد. بنابراین این عمل او نشان از توجه او به مقام پروردگار در زندگی خویش دارد و بدین وسیله ساعتی از خلوت خویش را بدو اختصاص می‌دهد

3) تنهایی و خلوتی که میان او و خدا حاصل می گردد موجب تفکر و اندیشه و فراغت فکر و دل او از دنیای فانی می شود و همین تفکر و اندیشه حقیقت بسیاری از مسائل را برای او روشن ساخته و او را به مقصد حقیقی رهنمون می سازد و اینجاست که داعی متوجه می شود چه باید بگوید و خواسته اش از خدای خویش چه باید باشد.

4) خداوند کریم و بخشنده تر از آن است که سالکی نیمه شب در خانه او را به صدا درآورد و او سائل را رد کند، از این رو لاجرم او را پاسخ خواهد گفت. روایتی در این باب چنین می گوید: عمر بن اذینه گوید: شنیدم از حضرت صادق علیه السلام که می فرمود: همانا در شب ساعتى است که درک نکند آن را بنده مسلمانى که در آن نماز گزارد و خداى عز و جل را در آن ساعت بخواند (و به درگاهش دعا کند) جز اینکه اجابت شود (و دعایش مستجاب گردد) و این ساعت در هر شب هست، عرض کردم: خدایت خیر دهد بفرمائید آن چه ساعتى از شب است؟ فرمود: هنگامى که نیمى از شب بگذرد،شش یک از اول نیمه شب. (أصول الکافی / ترجمه مصطفوى / ج‏4/ 228)

سخن آخر اینکه ارزش یک دعا به ثمر و نتیجه ای است که با خود به همراه دارد و با توجه به چهار مورد ذکر شده می توان گفت از ثمرات دعا در شب و در حقیقت مهمترین آن جدا شدن آدمی از خود  و کنار زدن آن است، خودی که حجاب و پرده‌ای میان عاشق و معشوق است و این خود چیزی نیست جز هوای نفس که آدمی را از حقیقت خویش جدا ساخته و با دعای نیمه شب است که از قدرت این خود کاسته شده و به سمت فنا و نیستی پیش می رود و زمینه لقاء الهی را فراهم می سازد و این دعاست که  ارزشمند است چرا که رهاورد  آن کمال و پیشرفت و گذشتن از  خود و رسیدن به خود حقیقی است.

مریم پناهنده                

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


منابع:

1) مصباح الشریعة / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان / 147

2) أصول الکافی / ترجمه مصطفوى / ج‏4/

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.