وقتی زخم معده اورژانسی می‌شود
زمانی که زخم معده سوراخ شود، محتویات معده به داخل شکم ریخته و عفونت شدید و مرگباری به وجود می آورد که تنها درمان آن، جراحی فوری است.
زخم معده واژه‌ای عمومی برای زخم‌های بوجود آمده در معده و بخش ابتدایی روده است که به آن زخم معده گفته می‌شود که شاید بهتر باشد به نام زخم‌های معده‌ای ـ روده‌ای یا زخم پپتیک گفته شود.
زخم پپتیک (peptic ulcer) به معنی نوعی آسیب خوش خیم به مخاط و زیرمخاط دستگاه گوارش می‌باشد.
زخمی که در ابتدای روده تشکیل می شود، به نام زخم دوازدهه یا زخم اثنی عشر یا دئودنوم گفته می شود.
معمولا بین ترشح اسید معده و این آسیب ارتباط وجود دارد، ولی امروزه عامل اصلی این زخم ها را وجود و تکثیر باکتری هلیکوباکتر پیلوری می‌دانند که از راه های مختلفی از جمله آسیب به لایه محافظ مخاط معده موجب ایجاد زخم پپتیک می‌شود، لذا درمان اصلی یک درمان آنتی بیوتیکی است.
علائم، عوارض و برخورد درمانی با زخم های معده و دوازدهه متفاوت است.
علایم بیماری درد ناحیه فوقانی شکم (اپی گاستر) و سوزش سردل، سوء هاضمه، و وجود خون در مدفوع می‌باشد.
زخم های دوازدهه شایع تر بوده و اغلب بیمارانی که زخم علامت دار دارند، مبتلا به این نوع زخم هستند.
در حالی که زخمی که در معده ایجاد می شود کمتر علامت داده و بیشتر دچار بدخیمی و سرطان می شود.
به همین دلیل نمونه برداری از زخم هایی که در معده تشکیل می شود، الزامی است.
برای نمونه برداری، بوسیله دستگاهی که از دهان به معده فرستاده می شود، زخم را دیده و از آن نمونه برداری می کنند. به این دستگاه آندوسکوپ می گویند.
تفاوت هایی میان زخم معده و زخم اثنی عشر وجود دارد. در واقع زخم معده با خوردن غذا تشدید می شود و همراه با سوء هاضمه، تهوع و کاهش وزن است.
در حالی که زخم های دوازدهه با خوردن غذا بهبود می یابد، اما حدود دو تا سه ساعت بعد، درد مجددا بروز می کند.
بیشتر افراد مبتلا به زخم دوازدهه بین ساعات دوازده شب تا سه صبح، از شدت درد بیدار می شوند.
زخم های معده با سرعت کمتری از زخم اثنی عشر التیام می‌یابند، بیشتر احتمال بدخیمی دارند و اغلب همراه با التهاب معده (گاستریت) هستند.
اکثر زخم ها کوچک هستند. پراکندگی زخم های پپتیک، معمولا در ابتدای معده است.
عکس رادیوگرافی پس از بلع باریم و آندوسکوپی در تشخیص بیماری ممکن است مفید باشد.
عوارض خطرناک زخم پپتیک شامل سوراخ شدن دوازدهه، خونریزی گوارشی، سوراخ شدن معده و راه یافتن اسید و ترشحات به حفره صفاق، انسداد گوارشی و بروز بدخیمی (سرطان معده) در زمینه زخم است.
چه زمان زخم اورژانسی می شود؟
ـ هرگاه شدت درد از حد معمول بیشتر یا مدت درد طولانی شود، نشانه ای از نفوذ زخم و امکان سوراخ شدگی است. زمانی که زخم سوراخ شود، محتویات معده به داخل شکم ریخته و عفونت شدید و مرگباری به وجود می آورد که تنها درمان آن جراحی فوری است. تاخیر در مراجعه به بیمارستان و تشخیص می تواند به عفونت شدید و حتی مرگ منجر شود.
ـ اگر درد از سر دل به پشت یا در کل شکم منتشر شود، مبنی بر بروز عوارض است. زخم های دوازدهه اگر سوراخ شوند، ممکن است به لوزالمعده سر باز کنند و باعث بروز درد منتشره به پشت شوند. در هر صورت تغییر در محل درد، علامتی از بروز عوارض است و لازم است فورا در هر ساعتی از شبانه روز به اورژانس مراجعه کنید.
ـ گاهی درد نه تنها با خوردن غذا بهبود پیدا نمی کند، بلکه تشدید هم می شود. بیمار به دنبال تشدید درد دچار استفراغ شده و غذای هضم نشده را، چند ساعت پس از خوردن، بالا می آورد. در این حالت انسداد خروجی مطرح است. در واقع التهاب و تورم پیرامون زخم باعث شده تا خروجی معده بسته شده و اجازه خروج مواد غذایی از معده داده نشود.
ـ استفراغ قهوه ای، قرمز و یا مدفوع سیاه دال بر بروز خونریزی از معده است. خونی که در معده بماند، در اثر اسید معده از رنگ قرمز به قهوه ای تغییر پیدا می کند. خونی هم که طول دستگاه گوارش را طی می کند، از رنگ قرمز به سیاه تغییر پیدا می کند.
در صورت بروز هر یک از علائم و نشانه های یاد شده باید بیمار سریعا به اورژانس انتقال داده شود.
درمان زخم پپتیک
زخم پپتیک بدون درمان تمایل به عود دارد.
در خصوص رژیم غذایی سختگیری کمتر از گذشته است و بیشتر تاکید بر عدم مصرف مواد اسیدی و ترش، مواد داغ و سوزاننده، ترشیجات، ادویه تند، الکل، نوشابه‌های گازدار، و... می‌باشد.
همچنین در خصوص مصرف برخی داروها به خصوص داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و کورتون باید احتیاط کرد.
داروهای آنتی اسید مانند هیدروکسید منیزیوم و آلومینیوم، بلوک کننده ترشح اسید مانند امپرازول، بلوک کننده گیرنده نوع دو هیستامین مانند رانیتیدین، سایمتدین و داروهایی مانند سوکرالفیت و بیسموت در درمان زخم معده به کار می‌رود.
امروزه جراحی به ندرت لازم است و فقط در درمان عوارض زخم پپتیک مانند تنگی پیلور و زخم های کاملا مقاوم به درمان دارویی مطرح می‌شود.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
جام جم - دکتر بهروز هاشمی ، متخصص طب اورژانس
ویکی پدیا
مطالب مرتبط:
