قیام زنانه در اینترنت!

"سایبر فمینیسم" به زعم خود به این مساله می‌ پردازد که چگونه از فناوری نوین در جهت توانمند سازی زنان بهره ‌برداری کند و در این راستا برخی از زنان شروع به استفاده از وب برای نشان دادن شاخصه‌ های جنسی خود نمودند.

اینترنت و فضای مجازی فقط مجموعه‏‏‌ ای از سخت افزارها نیست بلكه مجموعه‏‌ ای از تعاریف نمادین می باشد كه شبكه‏‏‌ای از عقاید و باورها را در قالب داد و ستد، رد و بدل می‏‌ كند. ظهور "فضای مجازی" یا "سایبر" در واقع درست بعد از پایان جنگ جهانی دوم و با راه افتادن موج فناوری‌های جدید كامپیوتری، در فرم اولیه آن اتفاق افتاد. این اصطلاح نخستین بار به‌ وسیله "ویلیام گیبسون" به کار گرفته شده است، دیدگاه گیبسون در این رابطه به صورت خودجوش به وجود نیامده بود و دگرگونی‌های مبتنی بر فناوری انجام شده در دهه های 1980 و 1990 نقش زیادی در ظهور این اصطلاح نوین داشت.

فرهنگ مجازی از دیگر اصطلاحاتی است که دركنار اصطلاح فضای مجازی به آن برخورد می‌کنیم؛ مسائلی كه برای نظریه‌ پردازان در حوزه فرهنگ در فضای مجازی مطرح می‌شوند شامل موضوعاتی همچون شكل‌گیری فرهنگ جدید، بازنمائی و درک از واقعیت مجازی و هویت می‌ شوند. جماعت‌های مجازی، فرهنگ خاص خود را دارند و هویت‌ها هم در این جماعت‌ها دوباره تعریف می‌شوند؛ نكته مهم در باره این هویت‌های مجازی این است كه در فضای مجازی چنین هویت‌هایی به شدت انعطاف‌ پذیر و فریبنده می‌شوند و فرهنگ مجازی هم در چنین فضای شکننده‌ ای شكل می‌گیرد.

"هوارد رینگولد" از نظریه پردازان اجتماعات مجازی معتقد است، عامه ی مردم در برخورد با فضای مجازی همان كاری را خواهند كرد كه با بقیه فناوری‌های ارتباطی كرده بودند؛ یعنی متخصصان ارتباطات را شگفت زده خواهند كرد.

یکی از اصطلاحاتی که در ارتباط با فرهنگ فضای مجازی به کار می‌رود، "سایبر فمینیسم" (Cyberfeminism) می ‌باشد، "پلنت" از نظریه ‌پردازان سایبر فمینیسم ادعا می ‌کند که ذهنیت زنانه می‌تواند منطق فناوری را دگرگون كرده و خسارات ناشی از آن را كم كند، وی معتقد است باید از فضای مجازی برای همه‌ گیر كردن گفتگو در مورد اموری مانند هویت، ارتباط، قدرت و جنسیت استفاده كرد. "پلنت" این كار را به عنوان روشی برای باز تعیین نقش زنان در ابتدای قرن بیستم معرفی می‏‌كند؛ وی انقلاب دیجیتالی را همراه با فرایند انقلاب زنان یا زنانه شدن می‌بیند و زنانه شدن را این طور معنی می‌کند که آزادی اجتناب‌ ناپذیر زنان، برجسته ترین و غالب ‌ترین تجلی شبکه‌ های اطلاعاتی است.

در این راستا موتور "گوگل" در اقدامی که یقینا نمی‌ تواند اتفاقی باشد تعداد کثیری مقاله و کتاب انگلیسی را با محوریت فمینیسم در اختیار مخاطبان خود قرار می‌دهد. با جستجوی عبارت "Feminism Today" در موتور جستجوی گوگل، گزینه‌ای در اختیار کاربران قرار می‌گیرد که به معنای "مقالات دانشگاهی برای فمینیسم امروزی" است. وقتی مخاطب وارد صفحه مزبور می‌شود در حدود 188هزار گزینه به زبان انگلیسی در اختیار وی قرار خواهد گرفت که بسیاری از آنها نسخه‌های الکترونیک کتاب‌های مختلف است. نتایجی که در صفحه دانشگاهی گوگل برای "فمینیسم" (Feminism) ارائه می‌شود کاملا به هم پیوسته و هدفمند است و کتاب‌ها به صورت کامل و اسکن‌شده در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. البته امکانی برای ذخیره کتاب‌ها در نظر گرفته نشده است و مخاطبان تنها می‌توانند کتاب‌های مزبور را مطالعه کنند. در ضمن لینک‌های لازم برای خرید کتاب‌ها به صورت آنلاین نیز در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد.

"سایبر فمینیسم" به زعم خود به این مساله می‌ پردازد که چگونه از فناوری نوین در جهت توانمند سازی زنان بهره ‌برداری کند و در این راستا برخی از زنان شروع به استفاده از وب برای نشان دادن شاخصه‌ های جنسی خود نمودند. در واقع به اعتقاد سایبر فمینیست‌ها، زنان از طریق وبلاگ‌های شخصی و اتاق‌های چت می‌توانند درباره مسائلی مانند هویت، نژاد پرستی، دانشگاه و روابط جنسی، از دید خودشان بحث و گفتگو کنند. هدف این گروه، ایجاد امکان شنیدن گفتمان زنانه و مردانه و نیز گفتمان مردانه راجع به خصوصیات ، امیال ، آرزوها ، تفکرات و چالش ها از طریق متن و بدون حضور بدن و یا در هم شکستن مرزهای بین گفتمان خصوصی و عمومی فرصت جدیدی برای شناخت افراد از یکدیگر می باشد. علاوه بر این ‌ها مشکل دیگری که زنان در جامعه اطلاعاتی با آن روبرو می‌شوند، مساله سوءاستفاده از هویت آنان است.

اگرچه فمینیست‌ های سایبر، تلاش دارند فضای سایبر را به یک محیط غیر جنسیتی تبدیل کنند، اما هم‌ پای بهره برداری تجاری جامعه صنعتی از زنان، جامعه اطلاعاتی نیز به این سمت کشیده شده است. این مسئله تا بدان ‌جا پیش می ‌رود که، اخیرا گروهی از زنان که متوجه این تغییرات و سوء استفاده‌های هویتی و جنسیتی به وجود آمده شده‌اند، لغت" Grrl" را به جای "Girl" برگزیده ‌اند، چرا که جستجوی لغت Girl در اینترنت غالبا کاربران را به سوی سایت‌های مستهجن هدایت می ‌کند. "هاوثورن" از دیگر نظریه پردازان فرهنگ مجازی، تردیدهای دیگری هم درباره ارزش اینترنت برای زنان بیان کرده است و تأکید می‌کند که "اتصال، همه چیز نیست"؛ به اعتقاد وی در پس دعوت از زن‌ها برای برقراری ارتباط، انگیزه‌ای بیرونی، یعنی کسب منفعت هم وجود دارد.

"سایبر فمینیسم ها"، حوزه ی دیجیتالی را به مثابه‌ ی راهی برای زنان می ‌دانند که قدرت تولیدکنندگی و انتشار عقایدشان را بدون میانجی ‌گری سلطه مردان نشان دهند. نکته حائز اهمیت در بررسی و واکاوی عقاید سایبر فمینیست‌ ها این است که آیا مسائل مطرح شده در بالا جزء نگرانی‌ های زنان در جوامع کنونی است یا اینکه فضای مجازی با عرصه ‌ی نمایش جنسی زنان برای تامین مقاصد و منافع تبلیغاتی غرب، مخاطراتی سهمگین برای فرهنگ‌ های بشری به دنبال داشته است؟

منابع: گرداب / فردا نیوز / ویستا