یک تیر و دو نشان

با توجه به تغییری که در برنامه درسی دانش آموزان به وجود آمده است، امتحانات پایانی امسال زودتر از موعد شروع می شود و در خرداد ماه به پایان می رسد. این موضوع، باعث تغییر در برنامه ریزی دانش آموزان سال  آخری که داوطلب کنکور نیز هستند و همزمان خود را برای این آزمون نیز آماده می کنند شده است.

با توجه به این که ممکن است تغییر زمان امتحان و حتی حضور بهتر در امتحانات، باعث استرس یا نگرانی برخی از شما داوطلبان آزمون سراسری شود، و از آنجایی که نتیجه امتحانات به طور مستقیم و غیر مستقیم در نتیجه کنکور شما تأثیر می گذارد، در این مقاله در نظر داریم تا راهکارهایی را در خصوص آمادگی و گرفتن نتیجه بهتر در امتحانات ارائه دهیم.

برای موفقیت در امتحانات، راه ها و روش های مختلفی وجود دارد که به کارگیری اصول درست در مطالعه مطالب درسی، از جمله عوامل موفقیت در امتحانات است؛ با وجود این، هنوز بسیاری از دانش آموزان شیوه صحیح مطالعه را نمی دانند و این مسأله باعث شده است که با وجود صرف وقت زیاد در یادگیری مطالب نتوانند آن را در روز امتحان بیان کنند یا روی کاغذ بیاورند؛ علاوه بر این موضوع، شما به عنوان یک دانش آموز کنکوری باید توجه داشته باشید که نحوه مطالعه و میزان آمادگی شما در دروس مختلف می تواند بر کیفیت و مقدار مطالعه شما برای کنکور نیز تأثیر گذارد؛ پس موفقیت در امتحانات مهم است و شما به عنوان یک دانش آموز کنکوری باید به این موضوع نیز توجه داشته باشید.

با انجام اقداماتی که در زیر به آنها اشاره شده است، می توانید امتحانات را با موفقیت پشت سر بگذارید:

برای مجموع امتحاناتتان برنامه ریزی مناسبی داشته باشید:

کارشناسان بارها به تهیه جدول زمان بندی برای ایام امتحانات تأکید کرده اند، اما برخی از دانش آموزان این مسأله را جدی نمی گیرند و سعی می کنند تا بدون در نظر گرفتن موضوعات مرتبط با امتحان،صرفاً مدتی را در ایام امتحانات به مطالعه اختصاص دهند و به این ترتیب از تلاش خود نتیجه ای را که می بایست بگیرند، نمی گیرند.

علاوه بر نبود برنامه ریزی در میان این گروه، گروهی از دانش آموزان نیز به دلیل یک برنامه ریزی غلط که همخوانی چندانی با درس و نوع مطالعه آن، میزان سختی و آسانی آن درس و شرایط دانش آموز در آن درس ندارد، برنامه ریزی دقیقی انجام نمی دهند و نمی توانند در امتحانات خود نمره خوبی بگیرند.

گرچه برنامه ریزی در مطالعه دروس، چه برای کنکور، چه برای امتحانات و حتی طول سال تحصیلی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، اما برای یک دانش آموز کنکوری، این اهمیت بسیار زیادتر است؛ زیرا شما می بایست در یک زمان برای دو موضوع، یعنی امتحانات و کنکور، برنامه ریزی کنید تا از زحمت و تلاش خود نتیجه ای عالی به دست آورید.

در برنامه ریزی برای درس خواندن در ایام امتحانات برای یک داوطلب، نکاتی مانند فاصله زمانی بین امتحانات، میزان سختی دروس امتحانی، میزان اهمیت آن درس در معدل و کنکور داوطلب، مدت زمانی که برای گرفتن یک نتیجه خوب صرف آن درس می شود و میزان توانایی داوطلب در آن درس باید در نظر گرفته و رعایت شود.

علاوه بر نکات بالا، شما دانش آموزان عزیز که داوطلب کنکور نیز هستید باید به دلیل حجم مطالعه بالا و فشاری که به دلیل نزدیک شدن آزمون سراسری و مطالعه دروس مختلف متحمل می شوید، زمان استراحت کافی و مرور مطالب را نیز برای گرفتن نتیجه بهتر در امتحان در برنامه خود در نظر بگیرید. این دو مورد در برنامه ریزی از اهیمت خاصی برخوردار است. استراحت در فواصل معین باعث می شود تا یادگیری شما پس از یک استراحت کوتاه دوباره بالا رود و مطالب برای مدت زمان بیشتری در ذهنتان بماند. مرور مطالب نیز باعث می شود تا مغز شما در مراحل بعدی، نکاتی را که فراموش کرده یا به طور ناقص فرا گرفته است، کامل کند.

به دلیل این که نحوه مطالعه در موفقیت برنامه ریزی شما اهمیت بسزایی دارد، توضیحات کامل تری در این مورد ارائه می دهیم.

قبل از هر چیز، توجه شما را به این نکته جلب می کنیم که روش درست مطالعه برای امتحانات، دارای سه مرحله اساسی است؛ در مرحله اول، به صورت عمیق به مطالعه مطالب بپردازید و مفهوم و موضوعات عنوان شده را درک کنید.

در این مرحله، درس ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

• الف) دروس حافظه محور، مثل ادبیات و مطالعات اجتماعی.

• ب) دروس استدلالی، مثل ریاضی، فیزیک و مانند آن.

برای یادگیری دروس حافظه محور، باید تلاش کنید تا با از بر گفتن و پرسیدن از خود، مطالب را وارد ذهنتان کنید، اما برای یادگیری دروس استدلالی، مثل ریاضی باید با حل تمرین و مسأله، از یادگیری خود مطمئن شوید. هر چه تمرین بیشتری حل کنید خیال شما آسوده تر خواهد شد.

در مرحله بعدی باید به مرور مطالب مطالعه شده بپردازید. این کار برای اطمینان از ورود مطالب به مغزتان و آمادگی ذهنی برای پاسخگویی به سۆالات مربوط به آن درس است. اولین مرحله مرور باید در پایان هر فصل یا درس انجام شود؛ یعنی وقتی مطالعه یک درس یا بخش تمام شد، قبل از آنکه به سراغ مبحث بعدی بروید، خیلی سریع به مرور مجدد آنها بپردازید و از سازمان دهی مطالب در ذهن و عدم تداخل آن ها با یکدیگر اطمینان پیدا کنید. مرحله بعدی مرور، شامل کل کتاب درسی می شود. این مرحله از مرور ممکن است یک یا چند بار تکرار شود و حتی تا چند ساعت قبل از امتحان نیز ادامه پیدا کند. در مرحله آخر نیز می توانید به سراغ سۆالات امتحانی سال های قبل بروید و با مطالعه و پاسخگویی به آنها خود را محک بزنید. در این مرحله اگر اشکالاتی داشتید یا قادر به پاسخگویی به برخی از سۆالات نبودید، دوباره به مبحث مورد نظر برگردید و آن را مجدداً مطالعه و رفع اشکال کنید.

علاوه بر مدیریت زمان و برنامه ریزی در طول مدت زمان آمادگی برای امتحانات، شما دانش آموزان عزیز باید در مدت برگزاری امتحان نیز زمان خود را بررسی کنید؛ یعنی با یک برنامه ریزی مناسب با توجه به نمره هر سۆال و مدت زمان کل امتحان، وقتی را که باید به آن سۆال اختصاص دهید، مشخص کنید. اگر قسمتی از سۆال ها را نمی دانید یا فراموش کرده اید، وقت خودتان را هدر ندهید، بلکه به سراغ سۆال های دیگر بروید. به هر حال پاسخ به قسمت اول همه سۆالات، بهتر از پاسخ کامل به یک یا دو سۆال است. در صورتی که وقت اضافه داشتید، می توانید با خاطری آسوده تر بر گردید و به قسمت های دشوار بیشتر فکر کنید.

در برنامه ریزی برای امتحان، حتماً به این نکات توجه داشته باشید:

• با پدر و مادرتان یا دیگر افراد مطلع، در مورد برنامه امتحانی خود صحبت کنید و برنامه خودتان را با آنها در میان بگذارید تا با مشورت و همفکری آنان برنامه خوبی بریزید.

• برنامه امتحانی شما ممکن است به گونه ای باشد که در آن، برای برخی از دروس، فرصت (تعطیلی) کمتر و برای برخی دیگر، فرصت بیشتری اختصاص داده شده باشد؛ بنابراین، سعی کنید که روزهای اضافی موجود در برنامه امتحانی را به مطالعه دروسی که در آنها مشکل دارید، بپردازید.

• از آنجایی که از مطالب تدریس شده در نیمسال دوم، حدوداً پانزده نمره و از مطالب نمیسال اول در حدود پنج نمره سۆال طرح خواهد شد، پس سعی کنید که در صورت عدم پیوستگی بین مطالب نمیسال اول و دوم و نداشتن وقت کافی برای همه مطالب، ابتدا به مطالعه مطالب نیمسال دوم بپردازند تا در صورت کمبود وقت، آن بخشی از مطالب باقی بماند که از نظر نمره ای ارزش کمتری دارد.
  

• از میان بخش ها و فصل های مختلف در برنامه ریزی خود، قسمت هایی را که نمره بیشتری را به خود اختصاص می دهد از نظر مطالعه در اولویت قرار دهید.

• در هنگام مطالعه، زیر جاهای مهم خط بکشید و فرمول های اصلی را به همراه یک نمونه تمرین خلاصه حل شده، برای خودتان یادداشت کنید تا در مطالعه بعدی وقت کمتری از شما گرفته شود.

• نمونه سۆالات امتحانی سال های قبل را تهیه کنید و به بررسی آنها بپردازید تا با نحوه و سبک طرح سۆالات آشنا شوید.

• دانش آموزان زیادی هستند که مطالب درسی را بخوبی یاد می گیرند، اما چون آنها را مرور نمی کنند، نمره خوبی کسب نمی کنند؛ پس مرور کردن تمام مطالبی که قبلاً مطالعه کرده اید، از اهمیت خاصی برخوردار است. یه خاطر داشته باشید که هر انسانی به طور معمول چهل تا پنجاه درصد آنچه را که یاد می گیرد، بعد از بیست و چهار ساعت فراموش می کند؛ به همین دلیل، تنها مرور کردن است که می تواند از این موضوع جلوگیری می کند.

• ابتدا یک نگاه کلی به برگه سۆالات بیندازید و زمان اختصاص داده شده را در نظر بگیرید. برای رعایت مدیریت زمان در جلسه آزمون، هر 15 دقیقه، یک نگاه به ساعت خود بیندازید تا از نظر زمانی دچار مشکل نشوید. خلاصه، سرعت پاسخگویی خود را با وقت آزمون تنظیم کنید.

• ده تا پانزده دقیقه پایانی را به بررسی و بازبینی پاسخ های خود بپردازید و سۆالات ناقص را کامل کنید. پرهیز از انجام چنین کاری موجب پشیمانی خواهد شد.

استراحت در زمان امتحانات را فراموش نکنید.

در برنامه ریزی برای درس خواندن در روزهای امتحان، باید فاصله های زمانی خاصی برای استراحت کردن در زمان مطالعه در نظر گرفته شود؛ البته بهتر است که فاصله این استراحت ها بر اساس سختی یا آسانی مطلب مورد مطالعه تنظیم شود، اما نکته مهم این است که استراحت کردن نباید با فعالیت های پر سر و صدا همراه باشد؛ مثلاً تماشای تلویزیون یا گوش دادن به موسیقی با صدای بلند، به جای آرامش، باعث حواس پرتی شما می شوند. استراحت هایی که در زمان مطالعه در نظر گرفته می شوند باید هم برای ذهن و هم برای جسم مۆثر باشد. استراحت صحیح باعث می شود که تمرکز شما از دست نرود و در ضمن، خستگی، خود به عاملی برای تشدید اضطرابتان تبدیل نشود. برای اینکه از مطالعه و استراحت خود بهتر بهره ببرید:

• در فواصل آمادگی برای یک درس، بخصوص دروس و مطالب سخت، حتماً استراحت های کوتاهی داشته باشید.

• بهتر است که ساعات ثابتی را در طول روز به مطالعه و استراحت اختصاص دهید؛ مثلاً ساعت 7 تا 9 را به مطالعه و از ساعت 9 تا 9 و پانزده دقیقه را به استراحت اختصاص دهید. به خاطر داشته باشید که این ساعات، محدوده زمانی مطالعه شما را نشان می دهد و باعث می شود تا مغز شما برای یادگیری بهتر به این برنامه عادت کند

.

• هیچ گاه به دلیل کمبود وقت، پیوسته درس نخوانید و زمان استراحت خود را به طور کلی حذف نکنید یا آن را کاهش ندهید؛ زیرا در عمل، یادگیری پس از خستگی مغز بی فایده خواهد بود.

خواب خود را تنظیم کنید

یکی از مسائل مهمی که شما عزیزان، چه در زمان مطالعه برای کنکور و چه در روزهای امتحان، باید به خاطر داشته باشید این است که ساعات خواب و بیداری خود را تنظیم کرده و خواب کافی داشته باشید. محققان معتقدند که هفت ساعت خواب کامل برای فعالیت مناسب بدن امری حیاتی است. داشتن خواب کافی، علاوه بر یادگیری بهتر، یکی از مهم ترین عوامل در کنترل اضطراب قبل از امتحان است.

به خاطر داشته باشید:

• بهترین زمان برای خواب در فاصله ساعات بین یازده شب تا پنج صبح است؛ زیرا بعد از ساعت یازده و بخصوص دوازده شب، یادگیری به پایین ترین حد خود می رسد.

• اگر به یک برنامه خواب و بیداری خاصی عادت دارید که با پیشنهاد ما مغایر است، فعلاً آن را بر هم نزنید؛ زیرا باعث آشفتگی اوضاع جسمی و روحی شما و کاهش یادگیری تان می شود.

تغذیه سالم داشته باشید.

یکی از بهترین عوامل یادگیری، تغذیه سالم است. تغذیه سالم علاوه بر سلامت جسم و روح شما می تواند تأثیر مستقیمی بر نحوه یادگیری و میزان ماندگاری مطالعه شما داشته باشد. غذاهای مملو از ویتامین و پروتئین، همیشه بهترین نوع تغذیه برای انسان است. مصرف میوه و سبزیجات تازه ذهن را فعال نگه می دارد و همین مسأله باعث یادگیری بهتر و کاهش اضطراب می شود؛ در ضمن بهتر است که دور قهوه، چای و نوشابه های گاز دار را هم خط بکشید. کافئین موجود در این نوشیدنی ها شما را بیدار نگه می دارد، ولی قدرت به خاطر آوردن مطالب را از شما می گیرد.

تغذیه در ایام امتحانات:

1-   از پرخوری بپرهیزید. بعضی از دانش آموزان، هنگام امتحانات به دلیل استرس و اضطراب ناشی از امتحان، پرخوری می کنند. پرخوری باعث سنگین شدن انسان و عدم مطالعه دقیق و عدم یادگیری کامل می شود.

2-   سعی کنید که از میان وعده های سبک و کم حجم برای رفع گرسنگی و تقویت خود استفاده کنید.

تمرکز فکری عامل موفقیت بیشتر

یکی از مهم ترین عوامل یادگیری و نتیجه گیری از مطالعه، تمرکز است. تمرکز باعث می شود تا شما در مدت زمان کم، مطالب بیشتری را یاد بگیرید و برای مدت بیشتری، دانسته هایتان را در ذهن نگهدارید. در هنگام مطالعه سعی کنید تمام عوامل حواس پرتی را از خود دور کنید و نسبت به اتفاقات اطراف خود بی توجه باشید.

تمرکز در جلسه امتحان نیز، یکی از عوامل مهم نتیجه گیری بهتر از تلاشتان است. قبل از اینکه پاسخگویی را شروع کنید، کارهایی را که از شما خواسته شده است بخوبی مرور کنید و پشت و روی هر صفحه را به دقت بررسی کنید. قبل از پاسخگویی به هر سۆال، آن را دوبار یا بیشتر بخوانید تا مطمئن شوید که محتوای آن را بخوبی متوجه شده اید. دستور العمل ها را دقیق و جز به جز بخوانید و از نوشتن اطلاعات اضافه و نامربوط خودداری کنید؛ زیرا نمره هر سۆال، تنها به اطلاعاتی تعلق می گیرد که مورد نظر طراح یا طراحان سۆالات بوده است.

برای تمرکز بیشتر، این مطالب را به خاطر بسپارید:

• از ارتباط تلفنی دوری کنید؛ زیرا یک مکالمه کوتاه ممکن است تا چندین ساعت ذهن شما را مشغول کند.

• عواملی را که باعث حواس پرتی شما می شود، یادداشت کرده و سپس در زمان استراحت به آنها بپردازید.

• اشکالات درسی خود را یادداشت کنید و در زمان باقی مانده تا امتحان، از دوستان و همکلاسی های قوی، اعضای خانواده و در صورت دسترسی به دبیران از آنان بپرسید.

• سعی کنید که در محیطی آرام و به دور از سر و صدا مطالعه کنید.

• قبل از شروع به مطالعه، همه ملزومات، مانند جزوه، مداد، چک نویس و ... را آماده کنید.

• اگر در جلسه امتحان به سۆالی بر خوردید که هیچ اطلاعاتی راجع به آن ندارید، برای جلوگیری از حواس پرتی و پاسخگویی به سۆالات بعدی، بدون نگرانی به آهستگی نفسی عمیق بکشید و باز هم آن را بخوانید. اگر آرام باشید و با ذهنی شفاف راجع به آن پرسش فکر کنید، این احتمال وجود دارد که چیزهایی به ذهنتان برسند یا لااقل بخشی از آن را جواب بدهید. اگر هیچ اطلاعاتی راجع به آن سۆال ندارید، اجازه ندهید که عملکردتان و سایر سۆالاتی که پاسخ آنها را می دانید، تحت تأثیر قرار بگیرند.

• اگر در امتحانی موفق نشدید، نگران نباشید؛ چون این موضوع بشدت باعث حواس پرتی شما خواهد شد. نمره کم شما، هیچ ربطی به امتحانات بعدی شما ندارد؛ بنابراین، خودتان را نبازید و به خود قول دهید که با به دست آوردن نمرات خوب در امتحانات دیگر، نمره کمتان را جبران خواهید کرد.

• مثبت اندیش باشید.

افکار و انرژی منفی نه تنها در درس خواندن، بلکه در تمام مراحل زندگی از عوامل بسیار مهم عدم پیشرفت و موفقیت افراد است. در حال حاضر، بسیاری از داوطلبان کنکور در وضعیتی مشابه شما به سر می برند؛ پس به نکات منفی تغییر زمان امتحانات و اختلالی که در برنامه ریزی شما پیش آمده و دیگر مسائلی که ممکن است باعث ایجاد اشکال در مطالعه شما شود، نپردازید. با دیدی مثبت به تمام مسائل نگاه کنید و ایمان داشته باشید که خدای بزرگ، همه عوامل را در راستای سعادت و موفقیت شما قرار داده است.

برای این که افکار منفی را از خود دور کنید:

• وقت خود را با افرادی بگذرانید که به شما روحیه یا در واقع به شما انرژی مثبت می دهند.
  

• هر وقت فکری منفی به سراغ شما آمد، فوراً همان فکر را به شکل مثبت تغییر دهید و با صدای بلند برای خود تکرار کنید؛ مثلاً ممکن است فکر کنید: «همه بچه ها یک دور کامل درس را خوانده اند و به آن مسلط هستند، اما من هنوز با کتاب سر و کله می زنم». اگر چنین فکری به سراغتان آمد، بلافاصله با صدایی رسا بگویید: «من قبلاً هم چنین امتحان هایی داده و اکثر مواقع هم نمره خوبی گرفته ام.»

• افکار مثبت و انرژی دهنده خود را در قسمت های مختلف خانه و در محل دید خود بنویسید یا هنگام خواب به آنها فکر کنید.

در پایان این بحث باید اشاره کنیم که به خاطر داشته باشید شما قبل از اینکه یک دانش آموز باشید، یک داوطلب کنکور هستید که خود را برای شرکت در این آزمون مهم آماده می کنید؛ پس نباید اجازه ندهید تا افکار منفی یا عملکرد ضعیفتان در امتحانات، باعث درگیری فکری شما و عدم نتیجه گیری خوب از تلاش چند ماهه تان شود. بارها دیده شده است دانش آموزانی که بخوبی برای کنکور مطالعه کرده اند، به خاطر اضطراب از آوردن نمره کم در یک یا چند امتحان، به کلی خود را باخته و حتی مریض شده و براحتی وقت باقی مانده تا کنکور را که از نظر برنامه کنکوری بسیار مهم است از دست داده اند. شما داوطلب عزیز حتماً به این نکته توجه داشته باشید که در صورت کسب نمره بسیار بد نیز، در تابستان وقتی برای جبران امتحانات هست، اما کنکور امسال دیگر نمی شود.

علاوه بر موضوع بالا، نکته مهم این است که اگر شما دانش آموز عزیز، برنامه ریزی مناسبی داشته باشید و وقت خود را بخوبی مدیریت کنید، می توانید افزون بر نتیجه گیری عالی از امتحانات، این فرصت را غنیمت بدانید و گام مثبتی به طرف کنکور نیز بردارید، به این ترتیب می توانید با یک تیر، دو نشان بزنید.

پیک سنجش

مرکز یادگیری سایت تبیان