تاثیر رزق در سبک زندگی

اگر ما بتوانیم رزق و روزی سالم برای خانواده ی خود فراهم کنیم از بسیاری از آفات و بلیه ها در امان خواهیم بود .

امام علی علیه السلام  در نامه ی 31 به امام حسن مجتبی (علیه السلام) می فرماید : “رزق بر دو نوع است رزقی که تو او را طلب می کنی و رزقی که او تو را طلب می کند .”‌

یکی از مواردی که در باب سبک زندگی و یا به عبارت دیگر تقدیر معیشت از دیدگاه اسلام اهمیت فراوان دارد مسئله ی رزق است. نگرانی از رزق عامل گرفتاری انسان و غفلت از یاد خداست ؛ خیلی از وقت ها ما به دلیل اینکه رزق را از طرف خدا نمی دانیم و فکر می کنیم رزق در اثر تلاش و کوشش خودمان است باعث نگرانیها و ناهنجاری هایی در جامعه ی ما می شود. شاید ریشه ی بسیاری از استرسها و اضطراب و افسردگیها به همین مسئله برمی گردد .

افراط و تفریط در هر زمینه ای ناپسند است

در همین نامه حضرت به فرزندش وصیت می کند: ”‌ در زندگی میانه رو باش و در عبادت الهی نیز اعتدال پیشه کن … شیوه‌ای اتخاذ کن که در حد توان و طاقت تو بوده و همواره بتوانی آن را به اجرا در آوری ….”‌ این خیلی مهم است که شخص بتواند توانمندیهای خود را شناخته و نقاط قوت خود را بداند و بر اثاث آن برنامه ریزی کند .

حضرت به فرزند بزرگوارش امام مجتبی علیه السلام این را می فرماید حتی در مساله ی عبادت هم انسان باید اعتدال و میانه روی را رعایت کند . در عبادت هم انسان نباید بیش از توان و طاقتی که دارد فشار بیاورد مثلاً کسی روزه ی مستحبی می گیرد و به خودش فشار می آورد و بعد دچار بیماری می شود و نمی تواند روزه ی واجب را بگیرد . این اعتدال نیست در عبادات هم انسان باید به اندازه ی توان برنامه ریزی کرده و عبادت را انجام دهد.

هر تفریطی برای انسان زیان بار است و هر افراطی فساد را به دنبال دارد اسلام دین اعتدال و میانه رویست نه افراط و نه تفریط ! بدون تردید می توان ادعا کرد بسیاری از ناهنجاریهای جامعه در عرصه های مختلف در اثر افراط و تفریط است. گاهی اوقات ما در مدح یک نفر افراط می کنیم و بیش از حدی که هست او را تعریف و تمجید می کنیم و این باعث می شود که دچار عجب و غرور شود و لذا بحث افراط و تفریط مسئله ایست که انسان باید در همه ی زمینه ها آن را رعایت کند ؛ در امور عبادت ، در امور اجتماعی و اقتصادی ، خانوادگی عواطف انسانی و … اولیای دین اوقات شبانه روز را به چند قسمت تقسیم می کردند بخشی به عبادت و بخش دیگر به تفکر و اندیشه و به اصطلاح امروزه مطالعه ، بخشی برای استراحت در نظر می گرفتند چون بدن انسان به استراحت نیاز دارد  باید به اندازه ای که بدن نیاز به استراحت دارد شخص مراقب باشد که به بدن استراحت داده تا بتواند تجدید قوا کند و دوباره کار خود را آغاز کند .بخشی از وقت خود را اختصاص به کارهای روزمره می دادند و به اصطلاح امروزه زمان را مدیریت می کردند .

در نامه ی 21 باز نسبت به امام مجتبی می فرماید :”‌ اسراف را رها کن و اقتصاد و میانه روی را پیشه ساز”‌ در حقیقت می‌فرماید اقتصاد از قصد و میانه رویست و اعتدال را باید در همه چیز رعایت کند انسان و در استفاده از امکانات شخصی و عمومی نباید اسراف کند و نباید بخل بورزد …به اندازه ای که نیاز دارد به اندازه ی مورد احتیاج ! نه اسراف کند و نه به خودش سخت بگیرد و تنگ بیاورد به خودش و زن و بچه اش .

یک شبه میلیاردر شدن زرنگی نیست

بعضی فکر می کنند به هر شکلی که شده باید مالشان را زیاد کنند …یک شبه ملیاردر شوند این را زرنگی می دانند و می گویند فلانی سن و سالش اینقدر است و اینقدر موجودی دارد از کجا آورده و چه جوری آورده ؟ آیا مال حرام برکت دارد ؟ حدیث داریم مال حرام زیاد نمی شود و اگر هم رشد کند برکتی در آن نیست !

اصلاً مال حرام نه تنها نسبت به وضع مادی انسان بلکه نسبت به وضعیت معنوی انسان هم تاثیر دارد ! حدیث داریم که کسب حرام روی زریّه و نسل انسان هم اثر دارد !

گاهی اوقات بعضی از افراد مومن یک فرزند ناخلفی دارند گاهی اوقات با خدا درد دل می کنند که خدایا من لقمه ی حرامی به این بچه ندادم چرا اینطوری شده است؟ یعنی امریست تجربه شده خیلی از افراد هستند که حلال و حرام خدا را مراعات نمی کنند بعداً این اثر و این رعایت نکردن در زریه و نسل آنها مشخص می شود . در حدیث آمده که ”‌ کسب حرام در ذریّه و نسل انسان خود را نشان می دهد“.

نبی مکرم اسلام ختم انبیا محمد مصطفی (صلی الله علیه وآله) در حدیثی می فرماید ”‌ کسی که اهل نماز و روزه است ولی رعایت نمی کند و لقمه ی شبهه ناک به خانه اش می برد خمس مالش را نمی دهد اگر کشاورز است زکات مالش را نمی دهد این لقمه ی شبهه ناک است ! می فرماید :وقتی لقمه شبهه ناک شد اگر نماز می خواند مثل این است که ساختمان و بنایی را بر آب می سازد …استواری دارد ساختمان بر آب بنا کردن؟

فضیلت کسی که مراقب حلال و حرام شدن روزی خانواده‌اش می باشد

حدیثی از امام صادق (علیه السلام) است که می فرماید ”‌ ترک و پرهیز از یک لقمه ی حرام و شبهه ناک فضیلت و ثوابش پیش خداوند متعال از هزار رکعت نماز مستحبی بالاتر است و خداوند آن را بیشتر دوست دارد .”‌

اگر کسی رعایت نکند و حق برادر مومن خود را رعایت نکرده و به حقوق او تجاوز کرده و از مال او به ظلم بخورد او چه طور می شود ؟ امام صادق می فرماید:”‌ کسی که مال برادرش را ظلما ًبخورد و به او رد نکند روز قیامت بهره ی او را از آتش نار خواهند خوراند ….در حدیثی دارد ”‌ کسی که برای رزق و روزی حلال برای زن و بچه اش تلاش می کند اجر کسی را دارد که در راه خدا مجاهدت می کند.”‌ این فضیلت لقمه ی حلال و کار و کسب پاک و طیب است ”‌ . امیر المومنین (علیه السلام) می فرماید : ”‌ خوشا به حال آن کسی که نفسش را نزد خود خوار و خفیف می کند و کسب و تجارتش را از هر گونه شبهه و ایرادی  پاکیزه می کند”‌.

رزق و روزی دونوع است

رزق دو نوع است یک نوع قطعی و یک نوع اکتسابی و خداوند برای همه ی بندگان و جنبندگانش رزق و روزی معین کرده …. در قرآن کریم می فرماید: ”‌ هیچ جنبنده ای در روی زمین وجود ندارد مگر آنکه خداوند رزق او را تعیین کرده است . این همه حیوانات و این همه پرندگان و چرندگان و خزندگان رزقشان از کجا می آید ؟ این رزقیست که قطعی است !

یک نوع رزق هم داریم که اکتسابیست . امیرالمومنین می فرماید “هر آینه اگر ما رزق را مختص عاقلان و خردمندان قرار می دادیم که رزق به دست بیاورند هر آینه بهائم و حیوانات و انسانهای نادان از گرسنگی می‌مردند .”‌

بنابراین خداوند متعال برای همه رزقی معین کرده و کسی غصه ی رزق را نباید بخورد البته در فرهنگ قرآنی رزق به خوردنی تنها اطلاق نمی شود و هر نعمت و موهبتی که خداوند متعال به بندگانش داده رزق حساب می شود …همین اکسیژنی که الان ما داریم تنفس می کنیم رزق خداست و برای همه هم هست هیچ استثنایی هم ندارد رحمت الهی شامل حال مومن هست ، عاصی هست ، هم کافر ، هم مسیحی ، هم مسلمان و هم کمونیست …همه ی اینها از این رزق بهره برداری می کنند تمام جانداران نعمت سلامتی نعمت گوش شنوا ،نعمت چشم های بینا ، نعمت جوانی …همه ی اینها نعمت ها و موهبت هایی است که رزق خداوند است به بندگان و مخلوقاتش … بنابراین انسان نباید غصه ی رزق را بخورد ؛ البته در قسمتی که اکتسابی هست انسان باید تلاش کند دین ما دین تلاش است .

در نامه ای که حضرت به عثمان بن حنیف نوشت فرمود : “من این چنین زندگی می کنم ولی شما نمی توانید مثل من زندگی کنید ولکن نسخه ای پیچید حضرت برای اصحاب و پپروانش این نسخه 4 قلم داشت ”‌ مرا با 4 چیز یاری کنید با عفت و ورع ،با اجتهاد که تلاش باشد و پاکدامنی ”‌ کسی که ورع دارد مواظب است که لقمه ی شبهه ناک در رزق و روزی و خانه اش نرود !

منبع: بیانات حجت الاسلام والمسلمین قاضی دزفولی در سایت خبرگزاری فارس