تبیان، دستیار زندگی
ویژگی‌های مادران، آن هم در جامعه ایرانی ویژگی‌های تعریف شده و ثابتی است كه می‌توان در همه آنها هم دید
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مادران سینمای ایران


ویژگی‌های مادران، آن هم در جامعه ایرانی ویژگی‌های تعریف شده و ثابتی است كه می‌توان در همه آنها هم دید، نه این‌كه در جوامع غربی این‌گونه نباشد و به عنوان مثال خصایص متفاوتی نسبت به مادران ایرانی داشته باشند كه سرشت مادران همه دنیا یگانه و یكی است، اما برخی مختصات مادران جامعه ایران تنها ویژه این بوم و سرزمین است و همین است كه اگر قرار باشد همین نقش را در سینمای ایران بررسی كنیم به ویژگی‌های یكسان و ثابتی می‌رسیم.

مادران سینمای ایران

بنابراین می‌توان از نام بسیاری از مادران سینمای ایران گذشت و به برخی ‌‌نقش‌آفرینی‌هایی اشاره كرد كه مانایی‌شان در سینمای ایران و خاطره سینما دوستان نه از همان ویژگی‌های یكسان مادرانه كه از هنر بازیگرانی است كه توانسته‌اند نقش «مادری» را با هنرشان ثبت كنند.

سینمای ایران بدون فیلم «مادر»، علی حاتمی بی‌شك چیزی كم دارد، از این فیلم و نقش ماندگار رقیه چهره‌‌آزاد بسیار نوشته‌اند و گفته‌اند، اما از فیلمی كه محور همه چیز مادر است نمی‌توان گذشت و بی‌اشاره رد شد.

مادری كه روزهای آخر عمرش به خانه بازمی‌گردد و فرزندانش هركدام از هر گوشه‌ای دور مادر جمع می‌شوند. هنرمندی علی حاتمی در پررنگ‌كردن همان ویژگی‌های ثابت مادر اما با لحن و امضای خودش فیلم مادر را از بهترین‌های سینمای ایران كرده است.

به عنوان مثال روایت حاتمی از خصلت مهربانی و گذشت كه از ویژگی‌های لاینفك همه مادران است در این دیالوگ رقیه چهره‌آزاد به شیرینی بیان شده است: «... یه بشقاب بكش بذار كنار مادر، غلامرضا نصف شب گشنه‌ش میشه، تنگم آب كن واسه جلال‌الدین، برای محمدابراهیم زیرسیگاری بذار، مراقب باش ماه منیر حكما قرصشو بخوره، بی‌خوابی نزنه به سرش، ببین داداشتون هم چی می‌خواد مهیا كنین، سر شب بخوابین بچه‌ها كه بتونین صبح زود پاشین، فردا خیلی كار دارین.»

یكی دیگر از مادرانی كه نمونه‌اش در اطرافمان بسیار است و از اتفاق در سینمای ایران كمتر بازیگری توانسته است بخوبی حال و هوای آن را روبه‌روی دوربین بازی كند‌، نقش «عفت خانم» با بازی گلاب آدینه در فیلم مهمان مامان مهرجویی است.

آبروداری در برابر یكی از اقوام مادر كه مهمان است دغدغه اصلی عفت خانم در این فیلم است و بی‌ملاحظگی مرد خانواده در تعارفاتش برای اضافه‌كردن مهمان به خانواده در صورتی كه در خانه هیچ خوراكی وجود ندارد، موقعیتی را پیش می‌آورد كه برای مادر خانواده شرایط را در حفظ آبرو سخت می‌كند.

این نقش چنان لحظه‌های آشنایی برای مخاطبش پیش می‌آورد كه بی‌اغراق كمتر كسی را می‌توان یافت كه چنین رفتاری را در خانواده از مادر ندیده باشد. یكی از بهترین مادران سینمای ایران در این فیلم از سوی گلاب آدینه جان گرفته است. دیگر فیلمی كه نقش مادر را در سینمای ایران ماندگار كرده است، گیلانه ساخته رخشان بنی‌اعتماد است.

روایت حاتمی از خصلت مهربانی و گذشت كه از ویژگی‌های لاینفك همه مادران است در این دیالوگ رقیه چهره‌آزاد به شیرینی بیان شده است: «... یه بشقاب بكش بذار كنار مادر، غلامرضا نصف شب گشنه‌ش میشه، تنگم آب كن واسه جلال‌الدین، برای محمدابراهیم زیرسیگاری بذار، مراقب باش ماه منیر حكما قرصشو بخوره، بی‌خوابی نزنه به سرش، ببین داداشتون هم چی می‌خواد مهیا كنین

بازی عالی و باور‌پذیر فاطمه معتمد‌آریا در نقش مادری كه از فرزند جانباز از جنگ‌برگشته‌اش مراقبت می‌كند و عمرش را پای فرزندش اسماعیل می‌گذارد آنچنان است كه یكی از متفاوت‌ترین مادران سینمای ایران خلق می‌شود.

سكانس رقصیدن گیلانه با بغض در گلویش برای اسماعیل از ماندگارترین سكانس‌های سینمای ایران است، تنها رقصی كه اشك به چشم می‌آورد به جای خنده. معتمد‌آریا در فیلم دیگری هم نقش مادری را بازی می‌كند كه از خوب‌های سینمای ایران لقب گرفت.

فیلم «مهر مادری» ساخته كمال تبریزی، داستان نوجوانی را روایت می‌كند كه مددكار اجتماعی كانون اصلاح و تربیت را با مادرش اشتباه می‌گیرد.

اما جوان‌ترین مادر سینمای ایران از آن ترانه علیدوستی است كه در فیلم «من ترانه 15 سال دارم» همان‌طور كه از نامش پیداست در پانزده سالگی نقش مادری را ایفا می‌كند. جالب این‌كه این نقش از سوی برخی نابازیگرانی جان گرفته كه در سینمای ایران هم درخشانند.

مادران سینمای ایران

پروین‌دخت یزدانیان كه در مجموعه تلویزیونی «قصه‌های مجید» آنقدر شیرین و باورپذیر بود كه پس از پخش این سریال به یادماندنی در سینما هم ادامه یافت از نمونه‌های خوب این نابازیگران است. یزدانیان در فیلم «شب یلدا» كیومرث پوراحمد هم بسیار دوست‌داشتنی و باور پذیر ایفای نقش می‌كند.

یكی دیگر از این نابازیگران شیرین یزدان‌بخش است كه در یكی از اپیزودهای فیلم «لطفا مزاحم نشوید» بازی درخشانی داشت و به عنوان بازیگر نقش اصلی فیلم «بوسیدن روی ماه» انتخاب شد؛ فیلمی كه روایتگر داستان زنی است كه سال‌هاست منتظر پسر مفقود‌الاثرش مانده است.

احترام‌السادات حبیبیان و كبری حسن‌زاده هم نابازیگرانی بودند كه در فیلم «مرهم» آنقدر خوب درخشیدند كه حتی جشنواره دبی هم از آنها قدردانی كرد.

حمیده خیر‌آبادی در فیلم «اجاره‌نشین‌ها» كه همواره قصد دارد همه چیز را كدخدامنشانه حل كند، افسانه بایگان در «خواهران غریب»، هنگامه قاضیانی در فیلم «به همین سادگی» كه محوریت نقش به صورت مستقیم به وجه مادرانه او نمی‌پردازد، بیتا فرهی در «خون بازی»، فاطمه گودرزی در «می‌خواهم زنده بمانم»، ثریا قاسمی در سریال «در پناه تو» و... بازیگرانی‌ هستند كه نقش مادر را در سینمای ایران به یادماندنی بازی كردند، اما بی‌شك متفاوت‌ترین نقش مادر در سینمای ایران را نه یك زن كه یك مرد بازی كرده است. اكبر عبدی در فیلم «خوابم می‌آد» رضا عطاران توانست یكی از مادران باورپذیر سینمای ایران را خلق كند و به واسطه آن صاحب سیمرغ از جشنواره فیم فجر هم شد.

بخش سینما و تلویزیون تبیان


منبع: جام جم