نمونه هایی از فقه امام رضا(ع) / سری پنجم
در طواف واجب سزاوار نیست که حرف بزند مگر به دعا و ذکر خدا و تلاوت قرآن. و در نافله - یعنی طواف مستحب - که مرد برادرش را ملاقات میکند و دربارهی چیزی از امور دنیا و آخرت صحبت میکند باکی بر او نیست
عدول از حج به عمرهی تمتع
احمد بن محمد روایت کرده است که به ابوالحسن علی بن موسی الرضا علیهالسلام گفتم چگونه حج تمتع را انجام دهم؟ فرمود: تلبیه حج بگو و نیت متعه کن. وقتی داخل مکه شدی و طواف بیت را کردی و دو رکعت نماز پشت مقام ابراهیم خواندی و سعی بین صفا و مروه را به جای آوردی و تقصیر کردی، پس آن را نسخ کن و عمرهی تمتع قرارش ده [التهذیب، ج 1، ص 471.] .
قطع تلبیه
احمد بن محمد بن ابینصر روایت میکند که از امام رضا علیهالسلام سۆال کردم دربارهی متمتع که چه وقت تلبیه او قطع شود؟ امام علیهالسلام پاسخ داد: وقتی که نگاهش به برج و باروی مکه، عقبه و ذی طوی افتاد. گفتم: خانههای مکه؟ فرمود: بلی [وسائل، ج 9، ص 57.] .
محرم میتواند کنیز بخرد
سعد بن سعد اشعری قمی روایت میکند که از ابیالحسن الرضا علیهالسلام پرسیدم: آیا محرم میتواند کنیز بخرد و بفروشد؟ فرمود: بلی [فروع کافی، ج 1، ص 267.] .
کفارهی کشتن کبوتر در حرم
صفوان بن یحیی از ابیالحسن الرضا علیهالسلام روایت کرده است که فرمود: کسی که پرندهای را در حرم بکشد در حالی که محرم است باید قیمت آن را بپردازد، و قیمت آن یک درهم است که برای کبوتران حرم غذا میخرد [التهذیب: ج 1، ص 536.]
دعا در محل رکن یمانی
سعد بن سعد روایت کرده است که در طواف کعبه با امام رضا علیهالسلام بودم تا به رکن یمانی رسیدیم. پس حضرت در آنجا ایستاد و دستش را به سوی آسمان بلند کرد و فرمود: «یا الله، یا ولی العافیة، و خالق العافیة، و رازق العافیة، و المنعم العافیة، و المنان بالعافیة، و المتفضل بالعافیة علی و علی جمیع خلقک، یا رحمن الدنیا و الآخرة و رحیمهما، صل علی محمد و آل محمد، و ارزقنا العافیة و تمام العافیة، و شکر العافیة فی الدنیا و الآخرة یا ارحم الراحمین.» [همان مأخذ، ص 417.] .
طواف واجب
امام رضا علیهالسلام فرمود: در طواف واجب سزاوار نیست که حرف بزند مگر به دعا و ذکر خدا و تلاوت قرآن. و در نافله - یعنی طواف مستحب - که مرد برادرش را ملاقات میکند و دربارهی چیزی از امور دنیا و آخرت صحبت میکند باکی بر او نیست [همان مأخذ، ص 465.] .
رمی جمره
اسماعیل بن همام روایت کرده است که شنیدم اباالحسن الرضا علیهالسلام میفرماید: روز عید سنگ نزن تا آفتاب طلوع کند [همان مأخذ.] .
یک قربانی برای جماعتی کافی است
سواده و علی بن اسباط روایت کردهاند که از ابیالحسن الرضا علیهالسلام پرسیدند: فدایت شویم، قربانی در مکه برای ما سخت است، آیا جایز است دو نفر از ما در یک گوسفند شریک شویم؟ فرمود: بلی، و آن برای هفتاد نفر کافی است [همان مأخذ، ج 10، ص 114.] .
این در حج مستحب است، و اما در حج واجب جایز نیست و برای هر نفر یک قربانی است.
عدم جواز فروش لباس برای خرید قربانی
علی بن اسباط از بعضی از اصحاب ما روایت کرده است که گفت: از ابیالحسن الرضا علیهالسلام پرسیدم: مردی دارد حج تمتع انجام میدهد و مقداری لباس در چمدانش دارد، آیا میتواند بخشی از آن را بفروشد و یک قربانی بخرد؟ فرمود: نه، مۆمن نباید خود را با این چیزها زینت نماید. او باید روزه بگیرد و هیچ چیز از لباسش را نفروشد [همان مأخذ، ص 171.] .
وقتی حاجی از تهیهی قربانی ناتوان باشد، باید سه روز در ایام حج روزه بگیرد و هفت روز وقتی که به سوی خانوادهاش برگشت.
زیارت پیامبر مستحب است
حسن بن جهم روایت کرده است که از ابوالحسن الرضا علیهالسلام پرسیدم: کدام یک از این دو برترند: مردی که به مکه میآید و به مدینه نمیآید، یا مردی که به مدینه میآید و به مکه نمیآید؟ فرمود: شما چه میگویید؟ گفتم: ما دربارهی حسین علیهالسلام میگوییم اما راجع به پیامبر چه؟ فرمود:اما اگر این را میگفتید، در یکی از اعیاد اباعبدالله الحسین علیهالسلام در مدینه بود، پس وارد بر پیامبر صلی الله علیه و آله شد و سلام بر او داد. سپس به حاضران گفت: ما بهتر از مردم همهی شهرهای مکه و غیر آن هستیم به خاطر سلام ما بر رسول خدا صلی الله علیه و آله [کامل الزیارات ص 331؛ وسائل، ج 10، ص 273.] .
حرمت فرار از جنگ
محمد بن سنان روایت کرده است که اباالحسن الرضا علیهالسلام در جواب نامههایی که برای او فرستاده بودند نوشت:
«خدا فرار از جنگ را حرام کرده است زیرا این عمل باعث خرابی دین و سبک شمردن پیامبران و امامان عادل و ترک یاری یاری آنها بر ضد دشمنان که برای ترک اقرار به ربوبیت که بدان دعوت شدند باید مجازات شوند و اظهار عدل و ترک جور و میراندن فساد میشود. بعلاوه فرار تشویقی برای دشمن در حمله به مسلمانان است که نتیجهی آن کشته و اسیر شدن مسلمانان و تباه شدن دین خدای عزوجل است و منجر به فساد چیزهای دیگر میشود.» [وسائل، ج 11، ص 65.] .
بخش حریم رضوی
