10 پیشنهاد برای داستانخوانی
چه داستانهایی بخوانیم؟
سال را با چه کتابهایی شروع کنیم؟ چه داستانهایی بخوانیم؟ پستمدرنها یا کلاسیکها؟ ترجمه یا آثار داخلی؟ رمان نوجوانان، آنهم در این سن؟ در متنی که پیشِ روی شماست، سعی کردهام که با انتخاب 10 کتاب* از قلمرو ادبیات داستانی به همهی این سوالات پاسخ دهم. من این کتابها را با ذوق یک خوانندهی حرفهای انتخاب کردهام و انتظار دارم که شما هم با آنها رفتار محترمانهای داشته باشید.
سرزمین عجایب بیرحم و ته دنیا؛ تخیل گستردهی موراکامی
هاروکی موراکامی نویسندهی عجیبیست. «سرزمین عجایب بیرحم و ته دنیا» دومین رمانیست که از او به فارسی چاپ و منتشر شده. کتاب دو روایت موازی را در خود شکل میدهد و پیش میبرد تا اینکه این دو جهانِ بسیار متفاوت به هم پیوند میخورند. جهان اول تاثیرگرفته از ادبیات فانتزیست و در دومی موراکامی به اسطوره متوسل شده است. گرچه لحن کتاب به اندازهی «کافکا در ساحل» جذاب نیست و احتمالاً کمی زمان ببرد تا خواننده به آن عادت کند، اما تجربهی خواندن رمانهای هاروکی موراکامی همواره میتواند یکه و منحصر باشد. مترجم کتاب مهدی غبراییست که قبلاً هم از موراکامی ترجمه کرده، و ناشر نیکونشر. حجماش 512 صفحه.
رودین؛ زندگی پس از یک قرن
در میان غولهای ادبیات قرن نوزدهم روسیه، تورگینف جایگاه خللناپذیری دارد. او اولین نویسندهی روسی بود که به واسطهی سالها زندگی در فرانسه، اروپائیان را با ادبیات روسیه آشنا کرد. در دانشگاه سنپطرزبورگ شاگرد نیکلای گوگول بود و زمانی تولستوی به او پیشنهاد دوئل داد. در میان آثارش رمان «رودین» هم مرتباً مورد بحث بوده. خوشبختانه مدتیست که نشر نگاه، ترجمهی آلک قازاریان از «رودین» را بازچاپ کرده است. این کتاب یکی از جدیترین پیشنهادهایم برای خواندن است.
رودین جوانی آرمانگرا و دوآتشه است که در میان انبوه تیپهای متعصب دیگر، سعی میکند استقلال ذاتیاش را حفظ کند. درگیری او با عشق، ترس و تردیدهای اجتماعی روایتی از جامعهی تزاری و نقصانهایش ارائه میدهد. در ادامهی مسیری که گوگول گشود، تورگینف هم در آثارش جامعه را با زبان ادبی قدرتمندش مورد نقادی قرار داد. عنصر طنز در «رودین» بعد از یک قرن همچنان نمایش جذاب و کارآمدی دارد. این کتاب در حجم 224 صفحه منتشر شده است.
هذیانها؛ بداههپردازی در دنیای مسلولها
«هذیانها» مشتمل بر هشت متن است که نمود دیگریست بر ذهنیت عادتگریز ساموئل بکت. در این هشت متن، نویسنده به ایدهآلهای ذهنیاش پرداخته و کتاب آنچنانکه در نگاه اول بهنظر میرسد، خشک و یکدست نیست. سکون در همهچیز آشکار است، اما حرف از سفر زده میشود. دنیای در عین غرابت، آشناست: زندگی کاراکتری ناتوان که خواننده را در تفکر پُر رنجِ خود شریک میکند. گاهی زمان ایستا است و گاهی مکان، و گاهی هر دو. خواندن «هذیانها» هوشیاری زیادی میخواهد. این کتاب نتیجهی نبوغ آدمی خیالپرور است و برخلاف آنچیزی که مترجم در مقدمهی کتاب نوشته، طرف شدن با «هذیانها» نیاز به آشنایی عمیقِ قبلی نسبت به سایر آثار بکت دارد. حتا پیدا کردن خوانش صحیح متنهای بکت، زمان زیادی خواهد برد.
به انتهای کتاب تحلیلی از نیکولتا پیردو ضمیمه شده است. خواندن تحلیل پیردو مفید است اما در برخورد با بکت نکتهی راهگشا باید در تجربهای شخصی و صعب برای یک-به-یکِ خوانندگان رخ بدهد. بدون تفکر و زیست شخصی در جهان بکت، خواننده خسته و نالان در میانهی متن گم خواهد شد. این کتاب را نشر افراز، با ترجمهی نشمیل مشتاق به انتشار سپرده است در 64 صفحه.
صد سال تنهایی؛ با آرزوی صد سال سعادت برای خوانندگان
ترجمهی فرزانه از این کتاب با حداقل سانسور توسط نشر خوارزمی تجدید چاپ شده است.
گینزبورگ در وصف «صد سال تنهایی» گفته است: «همگی برخیزیم و به این آخرین رمان سلام بگوییم.» جادوی مارکز انگار قرار نیست هرگز فرو نشیند. کلمات جادوگرش هر فاصلهای را میان ما و ماکاندوی دورافتاده از بین میبرند و از آن به بعد بخشی از ذهن خوانندگان تا همیشه در دنیای مارکز زندگی خواهد کرد. کتاب 409 صفحه دارد.
سیاه قلب؛ زندگی برای خیال
حیف است که در میان پیشنهادهایم برای سال جدید اثری از یک رمان نوجوان نباشد. اگر مجموعه کتابهای آرتور سی. کلارک نمیبود که در پانزده سالگی مرا شیفتهی خود کرده بود، احتمالاً سرنوشت تیرهتری انتظارم را میکشید! کورنلیا فونکه از بزرگترین نویسندگان ادبیات نوجوان در دنیاست. مجله «تایم» در سال 2005 نام او را در فهرست 100 چهره تاثیرگذار سال قرار داد و «سیاه قلب» از مهمترین کتابهای اوست. کتاب بینهایت جذاب است. همیشه تعجب میکنم که چرا عشق به رمانهای فانتزی در من ذرهای فروکش نمیکند. میتوان ساعتها، روزها و هفتهها با لذت غرق در خواندناش شد. «سیاه قلب» کتاب درخشانیست. هر پانزدهسالهای اگر آنرا نخوانَد، باید به بدشانسیاش افسوس خورد، و البته «سیاه قلب» برای همهی خوانندههای حرفهای ادبیات نوشته شده است.
کتاب دربارهی مگی، دختر دوازده سالهایست که مثل پدرش تواناییهای عجیبی دارد. او خوانندهی همیشگی کتابهاست و به رابطهی عمیقی با آنها رسیده، بهطوری که میتواند از قهرمانهای دنیای داستان برای مقابله با ضدقهرمانهای زندگی خود و پدرش استفاده کند. این داستان برای زندگی ابدی در دنیای خیال به روی کاغذ آمده. نشر افق، که در زمینهی ادبیات کودک و نوجوان حضور درخشانی دارد، حق انتشار این اثر در ایران را خریده، و با ترجمهی کتایون سلطانی آنرا روانهی کتابفروشیها کرده است. «سیاه قلب» اولین رمان از سهگانهی فونکه محسوب میشود، که با قطع پالتویی، در 807 صفحه در دسترس است.
پنجاه درجه بالای صفر؛ داستانهای کویر
«پنجاه درجه بالای صفر» هم مثل رمان اول چنگیزی، با چند راوی پیش میرود و داستاناش در میان حاشیهنشینان میگذرد. لحن کتاب جذاب و ریتم بهجاست. کتاب خیلی زود به چاپ دوماش رسید که این یعنی میتوان شهریزده هم ننوشت و پر فروش شد. «پنجاه درجه بالای صفر» پیشنهاد خوبی برای کتابخوانی است. بههر حال، لیست پیشنهادات من باید یک گزینهی داخی هم داشته باشد. این کتاب را نشر چشمه، در 210 صفحه به چاپ رسانده است.
سه نابغه، سه شاهکار
احمد گلشیری مترجم قابلیست. بهراحتی میتوان به ترجمههایش اعتماد کرد. نشر آفرینگان مجموعهای دارد بهنام «شاهکارهای کوتاه». سه کتاب با ترجمهی گلشیری در این مجموعه منتشر شده؛ هر سه از نویسندگان امریکای لاتین. کسی حواساش نیست، اما خوان رولفو یکی از سه نویسندهی بزرگ امریکای لاتین است و «پدرو پارامو» شاید بهترین رمان این سرزمین. آغاز اندیشهی مارکزی در این کتاب است و رئالیسم جادوییِ آن مرتباً ما را به آثار نویسندههای دیگری پرت میکند که از آن تاثیر گرفتهاند.
آریل دورفمان نویسندهی شیلیاییست که پس از روی کار آمدن حکومت ژنرال پینوشه مجبور به ترک کشور شد. معروفترین کتاباش «ناپدید شدگان» نام دارد. مانوئل پوییگ آرژانتینیست و معروفترین کتاباش «نفرین ابدی بر خوانندهی این برگها». لابد تعجب میکنید – حق دارید- اما همهی این رمان 320 صفحهای با دیالوگ نوشته شده است. همهی بار روایی، شخصیتپردازی، و سایر عناصر داستانی با 320 صفحه دیالوگنویسی خالص شکل گرفته است. چقدر نویسندهای باید دیوانه و نابغه باشد که دست به چنین کاری بزند؟ جالب اینکه کتاب خستهکننده از آب درنیامده. دیالوگها تکبعدی نیستند و شخصیتها در تنوع لحن به کمال رسیدهاند.
هر سه رمان توسط احمد گلشیری به فارسی برگردان و به همت نشر آفرینگان چاپ و منتشر شدهاند. چاپ دومشان 1387 است اما همچنان میتوان نسخههایی از آنها را روی پیشخوان دید.
رابینسون کروزو؛ پیروز بر تنهایی
«رابینسون کروزو» اولین رمان دنیا به زبان انگلیسیست. دنیل دفو آنرا در 1719 منتشر کرد و به سرعت محبوب شد. راز محبوبیت «رابیسنون کروز» در درست تعریف کردن قصه است. دفو احتمالاً میتوانسته ملالآورترین داستانهای دنیا را هم جذاب روایت کند. توصیفات اثر کاملاً عینی و گیراست. ترجمهی مرجان رضایی از این کتاب بهنظر اولین ترجمهی کامل از آن است. «رابینسون کروزو» هنوز هم از بهترین رمانهای دنیاست و این حقیقت حیرتآوریست.
جزیرهی کروزو بدون اینکه نشانهی خاصی یا حتا نامی داشته باشد، به هویت و شخصیت دست یافته است. جنگلهای عمیق جزیره، از آن هزارتوی اسرارآمیزی ساختهاند که تا قرنها برای بشر داستان دارد. ناشر این کتاب مرکز است. در 394 صفحه.
ملاقات با انریکهلین؛ رو-در-رو با چهار نویسنده
«ملاقات با انریکهلین» مجموعهایست از چهار داستانکوتاه از چهار نویسندهی مختلف: یوسا، آپدایک، بولانو و یییون لی. بهطور کلی با گرد آوردن داستانهایی از چند نویسندهی مختلف تحت یک مجموعه، مخالفام، اما «ملاقات…» داستانهای خوبی دارد. در میان این چهار نویسنده، آپدایک و بولانو کوتاهنویسان چیرهدستتری هستند. بهخصوص دومی نابغهایست که یکی-دو سالیست به خوانندگان فارسیزبان معرفی گشته و خوب است که خوانندگان بیشتر از جهان داستانهایش سود ببرند.
حاصل تلاش علیرضا کیوانینژاد برای ترجمهی داستانهای کتاب قابل تحمل است، اما خوب نیست. کتاب از مشکلات ویراستاری رنج میبرد، و مشخص است که ویراستار بهعنوان نجاتدهندهی ابدی مترجمانِ ایران، در گور خفته است. با این وجود، «ملاقات…» یکی از 10 پیشنهاد من است. این کتاب را نشر افکار، در 115 صفحه راهی کتابفروشیها کرده.
گرینگوی پیر؛ به دنبال ماجرا
علاقهی من به نویسندگان آمریکای لاتین تمامی ندارد و متاسفانه یا خوشبختانه، دهمین پیشنهادم برای کتابخوانی در سال 91 دوباره از میان آثار نویسندگان این سرزمین است: اینبار کارلوس فوئنتس، نویسندهی مکزیکی. رمان «گرینگوی پیر» و داستان بلند «آئورا» از مهمترین نوشتههای او هستند و هر دو را عبدالله کوثری به فارسی برگردان کرده است. اولی در سال 89 و دومی در سال 90 تجدید چاپ شده است. «گرینگوی پیر» توسط طرح نو و «آئورا» بهدست نی به انتشار رسیده.
«گرینگوی پیر» داستان نویسندهی هفتادسالهای بهنام امبروز بییرس را روایت میکند که در زمان تب-و-تاب انقلاب مکزیک به دل ماجرا میزند و اندکی پس از ورود به خاک این کشور ردش ناپدید میشود. این داستانی واقعیست، که فوئنتس به سادگی از کنار آن نگذشته و از دروناش رمان خود را بیرون کشیده است.
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منبع: مجله عقربه