تبیان، دستیار زندگی
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران انتخاب مسئولان حکومتی را به طور کلی به مردم سپرده است که مستقیم یا غیرمستقیم از طریق انتخابات یا انتصاب توسط افراد انتخاب شده انجام می شود
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حسن سابقه شرط ضروری تصدی ریاست جمهوری


قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران انتخاب مسئولان حکومتی را به طور کلی به مردم سپرده است که مستقیم یا غیرمستقیم از طریق انتخابات یا انتصاب توسط افراد انتخاب شده انجام می شود.


انتخابات

انتخابات در قانون اساسی جمهوری اسلامی راهی برای انتخاب اعضای مجلس خبرگان رهبری اعضای شورای اسلامی شهر و روستا نمایندگان مجلس شورای اسلامی و رئیس جمهور است در این میان شرایط انتخاب شوندگان در مجلس شورای اسلامی و اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا توسط قانون مصوب مجلس شرایط انتخاب شوندگان در مجلس خبرگان رهبری توسط همان مجلس و شرایط رئیس جمهور در خود قانون اساسی تعیین شده که یکی از آنها حسن سابقه است.

رئیس بسیج حقوقدانان کشور در بررسی شروط لازم برای ریاست جمهوری در قانون اساسی ایران به اصل 115 و 110 قانون اساسی اشاره می کند و می گوید: اصل 115 در این باره مقرر داشته است ، "رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب شود ایرانی الاصل تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور"

همچنین اصل 110 نیز احراز این شرایط را برعهده شورای نگهبان نهاده است: "صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می آید باید قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان و در دوره اول به تأیید رهبری برسد"

حجت السلام جلیل محبی ادامه می دهد در میان همه صفات فوق حسن سابقه امانتو تقوا جایگاهی ویژه در نظام جمهوری اسلامی دارد که لازم است به آن پرداخته شده و از منظر حقوقی معنای هر یک مشخص شود تا راه برای شورای محترم نگهبان در احراز صلاحیت ها هموارتر شود وی در ادامه به توضیح این سه ویژگی می پردازد.

رئیس بسیج حقوقدانان کشور در بررسی شروط لازم برای ریاست جمهوری در قانون اساسی ایران به اصل 115 و 110 قانون اساسی اشاره می کند و می گوید: اصل 115 در این باره مقرر داشته است ، "رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب شود ایرانی الاصل تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور"

مفهوم حسن سابقه

این حقوقدان ابتدا به شرط حسن سابقه اشاره و اظهار می کند مفاهیم سه گانه حسن سابقه امانت و تقوا مفاهیمی هستند که اگر چه برخی قائل به وجه صرفا اخلاقی برای آنها شده اند لیکن به نظر می رسد مقید کردن مفهوم حسن سابقه به حوزه اخلاق صواب نباشد با این توضیح که از میان این مفاهیم واژه حسن سابقه اعم است از حوزه اخلاقیات و سایر امور دیگری که الزاما در فهم ما به عنوان اخلاقیات شناخته نمی شوند ولی سوابق یک نفر محسوب شده و قابل ارزش گذاری نیز نیست.

محبی تأکید می کند لازم است داوطلب علاوه برهمه شایستگی های اخلاقی دارای حسن سابقه در حوزه اداری و اجرایی و موفقیت در انجام مسئولیت های پیشین و وظایف محوله به او از حیث "کارآمدی" و "موفقیت درتحصیل اهداف از پیش تعیین شده" باشد.

براین اساس اول لازم است فرد دارای سوابقی در زندگی اجتماعی خود برای مثال حوزه امور "اداری و اجرایی" باشد  دوم او در انجام امور محوله و دستیابی به اهداف تعیین شده موفق عمل کرده باشد.

انتخابات

احراز امانتداری

رئیس بسیج حقوقدانان کشور وصف دیگر شرط شده برای داوطلبان را "امانت" یا همان وصف پسندیده امانت داری در فرهنگ اسلامی بیان می کند و ادامه می دهد در حقیقت فردی که نامزد کسب منصب ریاست جمهوری و در اختیار گرفتن منابع مالی انسانی و ظرفیت های عظیم جامعه اسلامی است تا این امکانات را در مسیر اهداف و ارزش های دینی و ملی هزینه کند لازم است وصف امانت داری و پاک دستی او احراز شود حجت الاسلام محبی می گوید: بدیهی است این وصف نیز همچون دیگر شرایط ذکر شده در این اصل جنبه مثبت و اثباتی داشته واینکه داوطلبان اثبات کنند که تاکنون خیانت و تعددی از ایشان نسبت به دیگری و یا اموال عمومی سرنزده است برای احراز وجود این وصف در شخصیت آنها کفایت نخواهد کرد لازم است ابتدا اعتماد جامعه و اشخاص به او احراز شود آنگاه از آن جهت که او فرصت تعدی و تفریط و خیانت به  این اعتماد را داشته است ولی تعدی نکرده است می توانیم به صلاحیت او از این جهت حکم کنیم.

اهمیت خویشتن داری و تقوا

این حقوقدان در ادامه به شرط سوم اشاره و چنین اظهار می دارد تقوا در لغت ب معنی حفظ کردن چیزی در برابر آفات است و اصطلاحا  تقوا به معنی محفوظ داشتن روح و نفس است از آن چه بیم می رود و به آن زیان رساند محبی ادامه می دهد تقوا در زبان شرع به خویشتن داری در برابر گناه و محرمات اطلاق شده و کمال آن به ترک بعضی از مناجات مشکوک است البته تقوا صرفا جنب سلبی و منفی و پرهیزی ندارد بلکه بنابرنظر شهید مطهری تقوا انسان را محروم از ارتکاب گناه نمی کند بلکه همچون ملکه نفسانیه ای بررفتار و شخصیت او مسلط شده و او را در بزنگاه های گناه از ارتکاب عمل محرم مصون می دارد بنابراین نه تنها مانع آزادی افراد نیست بلکه منبع و منشاء هر آزادی و حریتی است.

واجبات را انجام داده و محرمات را ترک کند از پرداختن به امور مشکوک پرهیز کند چه آنکه این ارتکاب افعال مشکوک اگر چه خود حرام نیست ولی زمینه ارتکاب به گناه را فراهم آورد حفظ زبان و خودداری از پرحرفی از توصیه های موکد دراین زمینه است

احراز تقوا

رئیس بسیج حقوقدانان کشور در بررسی مفهوم تقوا از جمله شرایط ریاست جمهوری ادامه می دهد به نظر می رسد احراز وجود چنین ملکه ای در شخصیت فرد منوط به احراز وجود استلزامات رفتاری ودستیابی به این ویژگی نفسانی در افراد است مواردی که اهم آنها عبارتند از:

واجبات را انجام داده و محرمات را ترک کند از پرداختن به امور مشکوک پرهیز کند چه آنکه این ارتکاب افعال مشکوک اگر چه خود حرام نیست ولی زمینه ارتکاب به گناه را فراهم آورد حفظ زبان و خودداری از پرحرفی از توصیه های موکد دراین زمینه است.

جلیل محبی در نهایت خاطر نشان می کند شرایط و صفات سه گانه فوق در صورت وجود موجب خواهد شد مهمات امورات کشور که به دست یک فرد سپرده و صیانت شده و در نتیجه از تضییع حقوق اساسی ملت حفاظت شود.

بخش حقوق تبیان


منبع : روزنامه همشهری