اوضاع کنونی سکه ناشی از شوک است

قصه پرغصه سکه

قصه سکه برای همه تکراری شده است. سال پیش بود که سکه به طور ناگهانی قیمت ها را درنوردید و بالا رفت. در آن زمان سکه توانست خود را به 1میلیون تومان برساند و موجب تعجب همگان شود. امسال از مهرماه مشابه اتفاق سال گذشته رخ داد و سکه این بار نه تنها رکورد 1میلیون تومانی بلکه رکورد 1میلیون و 400هزار تومانی را به نام خود ثبت کرد. امسال اما افزایش سکه روندی  ادامه دار داشت و به مانند سال گذشته هیچگاه قیمت پایین تر از 1میلیون تومان را به خود ندید. در حقیقت امسال پس از افزایش ناگهانی قیمت سکه، این دایره طلایی تنها بالاتر از خط 1میلیون و 200هزار تومانی نوسان می کرد.

تنها کمتر از 1ماه مانده به پایان سال ناهنجار اقتصاد ایران، در کمترین زمان ممکن سکه روند سقوط را در پیش گرفته است. در حالیکه روز دوشنبه، سکه طرح جدید و قدیم به ترتیب، 1میلیون و 333هزار و 1میلیون و 270هزار تومانی را به ثبت رساند که 5روز پیش قیمت سکه بعد از اعلام پیش فروش سکه توسط بانک مرکزی، قیمت آن به 1میلیون و 450هزار تومان نیز رسید.

پیش فروش سکه نشان داد که بازار با حباب مواجه نیست و با این روش پیش فروش سکه، دو نکته مورد توجه قرار گرفت اولا بانک مرکزی با محدودیت عرضه نمایش داده شد در حالی که در کشور میلیون ها سکه داریم که می تواند در بخش عرضه، مانع رشد قیمت شود. و دوم این که باعث افزایش تقاضا شد و تقاضای جدید حاصل از سفته بازی را به بازار کشاند تاعده ای برای سوداگری و کسب سود، سکه بخرند و بفروشند.

همچنین تعداد محدود خریدار سکه و سکه های پیش فروش شده نیز نشان داد که این روش قادر به ایجاد شرایطی برای کاهش قیمت نیست ضمن این که قیمت بالای 1.250 میلیون برای سکه، عملا به انتظارات تورمی دامن زده و قیمت سکه را افزایش داده است.

برخی کارشناسان معتقدند که این اقدام، عملاً نقدینگی سرگردان را که به بازارهای ارز، طلا، خودرو، مسکن و سایر دارایی‌ها تمایل دارد، به سمت بازار سکه هدایت و نوعی رانت و فرصت برای سوداگری ایجاد می‌کند و عده‌ای سودجو و فرصت‌طلب با اجیرکردن کارت ملی یا شناسنامه دیگران، برای پیش خرید سکه صف تشکیل می‌دهد تا از میلیون‌ها ریال سود بازار سیاه آن بهره‌ ببرند.

این اقدام، نه تنها تقاضای بازار و قیمت سکه را کنترل نمی‌کند بلکه آنچه به ذهن متبادر می‌شود آن است که عملاً بانک مرکزی رسماً اعلام می‌کند که با محدودیت عرضه سکه مواجه است و وجود حباب سکه در بازار را بدلیل فروش علی‌الحساب و تعیین نرخ قطعی آن در روز تحویل با قیمتی پائین‌‌تر از نرخ بازار نه ارزش ذاتی آن، می‌پذیرد.

اگر چه بانک مرکزی بخشی از نقدینگی سرگردان بازار را جمع می‌کند اما از آن جا که رشد نقدینگی کنترل نمی‌شود و هر روز رو به افزایش است، در نتیجه عملاً مشکل نقدینگی سرگردان کشور را حل نخواهد کرد و تغییر محسوس و قابل توجه در قیمت سکه بوجود نمی‌‌آید.

در نتیجه بانک مرکزی باید به دنبال طرح و برنامه‌ای باشد که بتواند عرضه و تقاضا را به تعادل برساند. در این زمینه، راههای گوناگونی برای رسیدن به تعادل بازار وجود دارد. که از جمله آن می‌توان به هر راهی که سکه‌های ذخیره شده خارج از شبکه را به شبکه توزیع بازگرداند اشاره کرد.

یعنی این که عده‌ای سکه‌های زیادی را به دلیل تورم انتظاری از بازار خریداری کرده و در خانه خود یا صندوق‌ امانات بانکها نگهداری می‌کنند، که این روش باعث از دسترس خارج شدن تعداد قابل توجهی از سکه در بازار و در نتیجه کاهش عرضه خواهد شد. و از طرفی با توجه به تورم انتظاری مقدار قابل توجهی نیز مازاد تقاضا در بازار وجود دارد که این شکاف منجر به حباب قیمت خواهد شد.

چرا قیمت سکه و ارز کاهش یافت؟

بانک مرکزی در حالی اقدام به پیش فروش سکه با قیمت 1میلیون و 250هزار تومان کرده است که قیمت این سکه ها با احتساب سود سپرده 20درصدی و مالیات بر ارزش افزوده 6درصدی بعد از 6ماه به 1میلیون و 450هزار تومان می رسد. در حال حاضر نیز قیمت سکه به طرز مشکوکی رو به کاهش گذاشته است؛ به طوریکه قیمت سکه حول و حوش 1میلیون و 300هزار تومان در حال نوسان است.

این کاهش قیمت در حالی رخ داده است که اقتصاد شاهد اتفاق خاصی در این روزها نبوده است. هرچند برخی این کاهش قیمت را ناشی از شایعاتی در خصوص لغو تحریم سوئیفت و انتقال ارز دانسته اند اما اخبار موثقی در این خصوص منتشر نشده است تا بازار به آن واکنش نشان داده باشد.

به این ترتیب به نظر میرسد کاهش قیمت ارز و سکه بیش از آنکه متاثر از یک شایعه ضعیف باشد متاثر از افزایش عرضه توسط بانک مرکزی باشد.

البته سخنان وزیر اقتصاد درباره کاهش نرخ ارز که " گشایش‌هایی در بازار ارز به وجود آمده و بانک مرکزی براساس منابع به دست آمده تلاش می‌کند عرضه‌ ارز را در روزهای پایانی سال افزایش دهد و همین امر موجب کاهش نرخ ارز در بازار شده است" این نظریه را تایید می کند.

قطعا دولت نخواهد توانست عرضه ارز را با روند افزایشی ادامه دهد. لذا به نظر می رسد دولت هدفی در پشت پرده را در این خصوص دنبال می کند. با توجه به اصرار دولت به اجرای فاز دوم هدفمندی ، احتمالا دولت می خواهد با این کاهش مقطعی بازار به مجلس ثابت کند که کشور برای اجرای فاز دوم هدفمندی آماده است.

هرگونه کاهش یا افزایش قیمت ناگهانی در هر بازاری از جمله بازار سکه، شوک محسوب می شود. کاهش های پی در پی قیمت سکه نیز در این روزها متاثر از یک شوک روانی است تا تغییر یک مولفه اقتصادی. تغییر شاخص های اقتصادی هستند که می توانند روند قیمتی پایدار را ایجاد کنند.

لذا به دارندگان سکه توصیه میشود که تحت تاثیر شایعات و شوکهای بازار قرار نگیرند و از فروش آن خودداری کنند.

راه حل چیست؟

بعنوان یک راهکار ساده برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند که باید به هر طریقی سکه‌های انباشت شده به چرخه بازار برگردد که خود به خود باعث افزایش عرضه و کاهش تقاضا تا رسیدن به نقطه تعادل قیمتی خواهد شد.

بنابراین  تدابیر مدیریتی و اتخاذ تصمیم صحیح و سرعت عمل در اجرای آن می‌تواند نوسانات بازار را کاهش و در نهایت به تعادل برساند و نقدینگی سرگردان در نهایت به بخش تولید بازخواهد گشت.

بانک مرکزی، در این مقطع باید به گونه‌ای عمل کند که در هر دو طرف عرضه و تقاضای سکه اثرگذار باشد. یعنی از یک سو تقاضا را کنترل کند و از سوی دیگر با به گردش درآوردن صحیح سکه موجود در بازار و در دست مردم، تعادل در بازار ایجاد کند.

شاید اگر بازار ارز و سکه سامان بگیرد، امیدواری و اعتماد مردم به سیستم اقتصادی احیا شده و در آستانه سال نو شاهد خانه تکانی اقتصادی کشور باشیم.

فرآوری: ریحانه حمیدی فر

بخش اقتصاد تبیان

منابع : افکار/ بولتن