حدس می زنید این عکس کجاست؟
علوم مختلف با سرعتی سرسام آور در حال رشد و تکامل هستند به طوری که هر روز بعد از بلند شدن از خواب و مالیدن چشمانمان از طریق اینترنت، تلویزیون، رادیو، رسانه های نوشتاری و ... با اخباری رو به رو میشویم که بعد از شنیدنشان دهانمان از تعجب باز میماند و باید دوباره چشمانمان را بمالیم، اما این بار از شدت تعجب!
اخترشناسان و منجمان از آن دست افرادی هستند که باعث می شوند مغز ما از شدت تعجب سوت بکشد. تلسکوپهای غول پیکر و پیشرفته آنها در کنار فناوریهای پیچیده شبیه سازی دادههای دریافت شده از ماهوارههای فضایی باعث شده است این دانشمندان هر روز اخبار جدید و جذابی برای ما داشته باشند.
تلسکوپ فضایی هابل تا امروز نقش به سزایی در دستاوردهای فضایی داشته است و حتما تا به امروز نام آن را بارها شنیده اید اما حالا قرار است تلسکوپی به فضا ارسال شود که جانشین هابل شود: تلسکوپ فضایی جیمز وب. جیمز وب یک تلسکوپ فروسرخ است در حالی که هابل قدرت رۆیت نور مرئی و طولموجهایی از فرابنفش را دارد. قطر آیینه آن 6.5 متر است در حالی که قطر آیینه هابل تنها 2.4 متر است. هابل در فاصله 575 کیلومتری زمین واقعشده و در دمای 77 درجه کلوین کار میکند؛ در حالی که جیمز وب در دمایی سردتر و در فاصله دورتری از زمین کار خواهد کرد. پس با شروع کار این تلسکوپ فضایی باید منتظر اخبار به مراتب تعجب برانگیزتری باشیم!
در سلسله مطالب «حدس می زنید این عکس کجاست؟» قصد داریم شما را با تصاویری که اخترشناسان از جای جای کائنات تهیه میکنند آشنا سازیم. حالا به نظر شما دو تصویر بالا که قسمتی جدا شده از یک عکس کاملند متعلق به چه مکانی هستند؟
تصویر سمت چپ: رد سیاره عطارد
آیا تا به حال سیاره عطارد را دیده اید؟ از آنجایی که مدار گردش عطارد بسیار نزدیک به خورشید است، هیچگاه در آسمان زمین از خورشید فاصله نمی گیرد. اگر در پشت خورشید به دنبال آن طلوع کند، در ارتفاع بسیار کمی بر بالای افق تنها برای مدت کوتاهی پس از غروب آفتاب قابل مشاهده خواهد بود. اما اگر در جلو خورشید پیش از آن طلوع کند، تنها برای مدت کوتاهی قبل از طلوع آفتاب قابل مشاهده خواهد بود. بنابراین یک رصدگر آگاه در زمان های خاصی از سال و در مکانی با یک افق باز، با اندکی محاسبه معمولا می تواند عطارد را شکار کند. تصویر بالا حاصل ترکیب محاسبات بسیار دقیقی است که موقعیت های متوالی عطارد در ماه مارس سال 2000 را نشان می دهد. هر یک از تصاویر از موقعیت مکانی یکسانی در اسپانیا و در زمانی که خورشید خود 10 درجه زیر افق بوده گرفته شده و سپس بر زیباترین غروب آفتاب منطبق شده است.
تصویر سمت راست: ابرهای سطح زحل
چرا ابرهای زحل به شکل یک شش ضلعی درمیآیند؟ هیچکس دلیل آن را نمیداند. این شش ضلعی در طول گذر ویجراز کنار زحل در دهه 1980 کشفشد و تا به حال کسی چیزی شبیه به آن را در نقطه دیگری از منظومه شمسی ندیدهاست. اگر قطب جنوب زحل و گردباد چرخان آن تا این حد عجیب نبود، احتمالاً قطب شمال این سیاره عجیبتر هم به نظرمیآمد. الگوی عجیب این ابرها با جزئیات دقیقی در تصویر بالاکه به تازگی توسط فضاپیمای کاسینی در حال گردش به دور زحل ثبت شده، نشان داده شده است. این عکس و تصاویر مشابه آن ثابت ماندن این ششضلعی را حتی پس از گذشت بیش از 20 سال بعد از ویجر نشان میدهد.فیلمهایی که از قطب شمال زحل گرفتهشده نشان میدهد که این ابر ساختار ششضلعی خود را درحال چرخش حفظ میکند.الگوی ابرهای زحل، برخلاف ابرهای منفردی که در زمین به شکل شش ضلعی پدیدار میشوند، به نظر میرسد شش گوشهای بارز با اضلاع یکسان دارد. چهار برابر کل ابرهای زمین میتواند در این ششضلعی جا بگیرد. در این تصویر از پهلو سایه تاریک سیاره مشتری روی بخشی از مجموعهی بزرگ حلقههاکه بخشی از آن در بالا سمت راست دیده میشود افتاده است.
فرآوری: م.ح.اربابی فر
بخش دانش و زندگی تبیان
برگرفته از پایگاه ماهنامه آسمان شب