دنیا آن قدر هم فریبنده نیست!!
بسیارى از مردم مى گویند زرق و برق دنیا فریبنده است و در تعبیرات آیات قرآن و روایات، اشاراتى به این معنا شده. ولى اگر خوب بیندیشیم این فریبندگى براى ساده اندیشان و کودک صفتان است و اگر کمى دقّت کنیم کمتر چیزى از دنیا در نظر ما فریبنده خواهد بود.
و این همان چیزى است که امام(علیه السلام) در خطبه 99نهج البلاغه به آن اشاره می کند و می فرماید :
«اى بندگان خدا! شما را به ترك این دنیایى كه سرانجام شما را ترك مى گوید توصیه مى كنم; هر چند ترك آن را دوست نداشته باشید! دنیایى كه جسم هاى شما را كهنه و فرسوده مى سازد، با اینكه دوست دارید همواره تازه و نو گردد! شما نسبت به دنیا به مسافرانى مى مانید كه وقتى گام درجادّه نهاده اند، احساس مى كنند به پایان راه رسیده اند و تا قصد رسیدن به نشانه اى در وسط راه كرده اند، گویى بلافاصله در كنار آن قرار گرفته اند.
(آرى، دنیا به سرعت پایان مى یابد!) كسى كه (در این دنیا) به سوى مقصد پیش مى رود چه زود به آن مى رسد! و چگونه مى تواند امید به بقا داشته باشد آن كس كه روز معیّنى در پیش دارد، كه از آن نمى تواند فراتر برود، مرگ به سرعت او را دنبال مى كند و به پیش مى راند و اجل او را به زور و بر خلاف میلش به جدایى از دنیا وادار مى سازد. حال كه چنین است، براى به دست آوردن عزّت و افتخارات (موهوم) سرودست نشكنید; و به زینت و نعمت هایش فریفته نشوید; و از رنج و ناراحتى هاى آن بى تابى نكنید! چرا كه عزّت و افتخاراتش به زودى پایان مى گیرد; زینت و نعمت هایش زایل مى گردد و رنج و ناراحتى هایش تمام مى شود (و در یك كلمه) دوران هر چیز سپرى مى گردد و هر موجود زنده اى به سوى فنا پیش مى رود
! »
چرا که در هر گوشه و کنارى از دنیا، صدها و هزارها نشانه بیوفایى دنیا و ناپایدارى و بى محتوایى آن به چشم مى خورد.
مردگانى که مردم براى آنها اشک مى ریزند نه تنها پیران، بلکه جوانان و کودکان نیز به دلائل گوناگون رهسپار دار آخرت مى شوند. بیمارانى که در خانه ها یا در بسترها، یا بیمارستانها خفته اند و آنها که در اطاق هاى عمل تحت سخت ترین جرّاحى ها قرار دارند.
اى بندگان خدا! شما را به ترك این دنیایى كه سرانجام شما را ترك مى گوید توصیه مى كنم; هر چند ترك آن را دوست نداشته باشید! دنیایى كه جسم هاى شما را كهنه و فرسوده مى سازد، با اینكه دوست دارید همواره تازه و نو گردد! شما نسبت به دنیا به مسافرانى مى مانید كه وقتى گام درجادّه نهاده اند، احساس مى كنند به پایان راه رسیده اند و تا قصد رسیدن به نشانه اى در وسط راه كرده اند، گویى بلافاصله در كنار آن قرار گرفته اند
آنها که تمام زندگى خود را در حوادث ناگهانى، یا ورشکستگى هاى تجارى به کلّى از دست داده اند، آنها که یک روز، عزیزترین مردم بودند و الان ذلیل ترین آنها هستند; همه اینها، نشانه هاى ناپایدارى و بىوفایى دنیا است.
آیا دنیایى که این همه صحنه هاى دردناک در هر زمان و هر مکان آن دیده مى شود، فریبنده است؟
لذا امیرمۆمنان على(علیه السلام) در «کلمات قصار» به کسى که از فریبندگى دنیا مى گفت فرمود: «اى کسى که دنیا را مذمّت مى کنى و گمان مى کنى فریبنده است; کجاى دنیا فریبنده است؟ آیا قبرهاى پدرانت در دل خاک، یا خوابگاه مادرانت در زیر زمین تو را فریب داده؟ فراموش کرده اید که بارها در کنار بستر بیماران نشسته بودید و شفاى آنها را طلب مى کردید و از طبیبان براى آنها دارو طلب نمى نمودید؟ در آن لحظاتى که نه دارو براى آنها اثرى داشت و نه گریه تو داراى فایده بود... دنیا خود را با این وضع براى تو مجسّم ساخته و با قربانگاه هاى دیگران، قربانگاه تو را نشان داده است».(1)
چه زیبا است که دنیا در روایات اسلامى به مار خوش خط و خال تشبیه شده.(2)چه کسى فریب مار خوش خط و خال را مى خورد، جز کودکان، به یقین انسان ها از مار مى گریزند، چه خوش خط و خال باشد، یا نه و به گفته شاعر نکته دان:
زندگى نقطه مرموزى نیست غیر تبدیل شب و روزى نیست
تلخ و شورى که به نام «عمر» است راستى آش دهن سوزى نیست!
پی نوشت ها:
1. نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره 131.
2- همان مدرک، شماره 119.
بخش نهج البلاغه تبیان
منبع: کتاب پیام امیر المۆمنین علیه السلام ،آیت الله مکارم شیرازی
