عملیات نجات ارز،چگونه؟

در طول روزهای گذشته اخباری در مورد طرح جدید بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز خصوصاً در روزهای پایان سال منتشر شد، این اخبار اما جزئیات طرح بانک مرکزی را شرح نمی داد حال اما یک مقام مسئول در شورای پول و اعتبار زوایای بیشتری از این طرح را تشریح کرد.

این مقام مسئول گفت: با اجرای این طرح متقاضیان دریافت ارز تنها می‌توانند از طریق سیستم رسمی یعنی بانک‌ها و صرافی‌های مجاز نسبت به خرید ارز اقدام کنند.

وی ادامه داد: نیازهای ارزی نیز در این سیستم تعریف شده است؛ واردات، سفر، تحصیل و نیازهای درمانی مواردی هستند که در سیستم رسمی تعریف شده و متقاضیان می‌توانند همین نیازها را تأمین کنند. بنابراین هرگونه خرید و فروش با هدف سفته بازی یا ذخیره‌سازی آن ممنوع و جرم خواهد بود.

این مقام مسئول در شورای پول و اعتبار همچنین اضافه کرد: هدف بانک مرکزی از اعمال این محدودیت‌ها در معامله و نگهداری ارز، توقف رفتار سفته بازانه در این بازار است چرا که بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش معناداری از تبادلات انجام شده در بازار ارز با هدف سفته بازی صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: بر همین اساس بانک مرکزی در تعامل با مجلس شورای اسلامی پس از تصویب فوریت قانون مبارزه با اخلالگران ارزی تصمیم دارد به نگهداری و ذخیره سازی ارز جنبه مجرمانه بدهد تا ریسک رفتارهای سفته بازانه به شدت افزایش یابد.

سید بهاءالدین حسینی هاشمی در مورد طرح جدید بانک مرکزی برای افزایش عرضه ارز به بازار اظهار داشت: به تمام محل‌های عرضه و تقاضا یا مبادله کالا بازار می‌گویند و تنها مرکز مبادلات، صرافی یا سیستم بانکی بازار محسوب نمی‌شوند.

وی افزود: در صورتی که همه این حوزه‌ها در یک سطح، ضوابط و نرخ برابر فعالیت کنند، بازار رسمی و رقابتی ایجاد خواهد شد؛ اگر تفاوتی بین این بخش‌ها وجود داشته باشد یک حوزه به بازار سیاه و حوزه دیگر بازار کنترل شده خواهد بود و این عامل موجب ایجاد رانت و سوء استفاده خواهد شد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه وجود دو نرخ در بازار موجب به‌ هم ریختگی قیمت‌ها و فراهم شدن زمینه سوداگری در بازار خواهد شد، گفت: ممنوعیت و مجازات کردن در کوتاه مدت تاثیر‌گذار است اما در بلند مدت برای کنترل بازار مفید نیست و احتمال افزایش قیمت غیر رسمی ارز هم وجود دارد.

وی تصریح کرد: بازار ارز، بازار مجازی است و امکان کنترل فیزیکی آن وجود ندارد بلکه روش‌های مختلفی برای معاملات ارزی وجود دارد و در صورتی که بانک مرکزی تنها در بازار رسمی ارز تزریق کند، طبق قانون گرشام این ارز‌ها به بازار سیاه و غیر رسمی نشت می‌کند؛ با این اقدام منابع ملی به کانال بازار سیاه رفته در اختیار عده‌ای خاص قرار می‌گیرد.

*موفقیت طرح جدید ارز در گرو 3 اقدام

حسینی هاشمی با اشاره به ضرورت وجود منابع ارزی مناسب برای موفقیت این طرح گفت: بانک مرکزی باید نرخ واحدی ایجاد و در آن نرخ با تمام توان و با لحاظ ذخایر احتیاطی در تمام بازار‌ها ارز عرضه و نیاز متقاضیان را پوشش دهد تا بتواند قیمت را در سطح متعادلی نگه دارد؛ در صورتی که ارز به دو نرخ پرداخت شود، با هر اقدام امنیتی باز هم ثبات ارز به وجود نخواهد مد.

وی افزود: اگر در داخل یا خارج از شبکه بانکی و صرافی‌ها قیمت ارز واحدی وجود نداشته باشد، مدیریت بازار از طریق کنترل خرید و فروش ارز در بلند مدت راهکار مناسبی برای مدیریت بازار نیست و باز هم التهاب در بازار وجود خواهد داشت.

این اقتصاددان با اشاره به محدودیت‌های منابع ارزی کشور، افزود: در صورت مناسب بودن منابع ارزی هم نباید با شتاب ارز به بازار تزریق کرد و باید جانب احتیاط رعایت شود؛ در صورتی که بانک مرکزی بتواند نیازهای ارزی را در 6 ماه آینده به طور کامل پوشش دهد، مطمئناً قیمت ارز به شدت کاهش خواهد یافت.

وی افزود: دولت هم‌اکنون می‌تواند با تزریق ارز به بازار به ازای هر یک دلار، 3500 تومان ریال از بازار جمع‌ آوری کند و به هر میزان حجم ریال کاهش یابد، تقاضای بعدی برای ارز هم کاهش خواهد یافت و کاهش نرخ ارز را در پی خواهد داشت.

حسینی هاشمی در پاسخ به این سوال که قیمت مناسب برای عرضه ارز بانک مرکزی در بازار آزاد با توجه قیمت فعلی، چقدر است، گفت: به نظر می‌رسد قیمت مناسب برای شروع 3500 تومان است و در صورتی که این روند ادامه یابد تقاضای ارز در این نرخ کاهش خواهد یافت و دارندگان ارز به فروشنده تبدیل خواهد شد.

وی تصریح کرد: اگر دولت تقاضاها را در این مقطع پاسخ دهد، نرخ بازدهی سرمایه گذاری در بازار ارز کاهش یافته و به تدریج روند تقاضا و به تبع آن قیمت ارز در بازار نزولی شده و قیمت به تعادل خواهد رسید.

به گفته وی، کاهش قیمت ارز در صورتی محقق می‌شود که بانک مرکزی با نرخ واحد تقاضای واقعی ارز را پوشش دهد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اگر بانک مرکزی می‌خواهد به بخش‌های تولیدی با قیمت کمتری ارز بدهد، می‌تواند به ارز به نرخ واقعی پرداخت و مابه‌التفاوت ن را یارانه بپردازد.

وی افزود: در صورتی که فاصله قیمت ارز در بازار زاد با نرخ پرداختی بانک مرکزی فاصله زیادی داشته باشد، تقاضای کاذب شکل می‌گیرد اما اگر دلار 3500 تومان قیمت‌گذاری شود، توان خرید آن برای همه افراد وجود ندارد و به همین دلیل تقاضای غیر واقعی از بین می‌رود.

حسینی هاشمی تاکید کرد فاصله قیمتی بازار زاد با ارز پرداختی بانک مرکزی به بازار، نباید بیش از 2 درصد باشد.

وی درخصوص نرخ واقعی ارز و هدفگذاری بانک مرکزی مبنی بر کاهش 1600 تومانی دلار و رساندن آن به قیمت 2200 تومان، گفت: با توجه به تولید ناخالص داخلی، حجم سرمایه‌گذاری، نرخ تورم در سال‌های گذشته و همه متغیرهای اقتصادی، نرخ برابری دلار در برابر ریال بین 2200 تا 2500 تومان است و هر قیمتی بیش از این به دلیل وجود سوداگری، تقاضای غیر واقعی در بازار، سیاست‌های نامناسب ارزی و مشکلات نقل و انتقال ارز است.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در صورتی که مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی را از سال 81 تاکنون بررسی کنیم، قدرت ریال در برابر دلار هرسال به طور متوسط بین 10 تا 15 کاهش یافته درصد بوده که با محاسبه این اعداد، نرخ ارز حدود 2200 تا 2500 تومان است.

با توجه به تولید ناخالص داخلی، حجم سرمایه‌گذاری، نرخ تورم در سال‌های گذشته و همه متغیرهای اقتصادی، نرخ برابری دلار در برابر ریال بین 2200 تا 2500 تومان است و هر قیمتی بیش از این به دلیل وجود سوداگری، تقاضای غیر واقعی در بازار، سیاست‌های نامناسب ارزی و مشکلات نقل و انتقال ارز است.

پای صحبت بعضی اقتصاددانان که بنشینید با دخالت جدی دولت در بازار کاملا مخالفند، فارغ از این که این رای مطلق دادن درست باشد یا خیر باید توجه داشت که اگر در شرایط کنونی اقدامی صورت گیرد که شرایط را بهتر نکند به طور کامل به ضرر مردم است. چه برسد به طرحی که مشکلاتی را فراهم کند. امید است این ایده اجرایی به بهبود فضای اقتصادی و وضع پول ملی کمک کند.

فرآوری: ریحانه حمیدی فر

بخش اقتصاد تبیان

منبع: افکارنیوز/ همشهری آنلاین