آشنایی با مفهوم حجاب از چند سالگی؟

به اعتقاد روان‌شناسان، مهم‌ترین دوران شكل گیری شخصیت كودك اززمان تولد تا هفت سالگی اوست و اثرات این دوران تا سالیان سال همچنان باقی می‌ماند. كودك از سال‌های نخستین زندگی، رفتارها، برخوردها، ارتباطات، اعمال و حركات اعضای خانواده بویژه والدین را اقتباس كرده و درصدد درونی ساختن آن برمی‌آید.

این موضوع بتدریج جای خود را به همانندسازی با والد همجنس می‌دهد و به این طریق كودك رفتار جنس خویش را از پدر یا مادر می‌آموزد. بنابراین كوتاهی والدین در تربیت اصولی كودك در این دوران موجب سركشی، نافرمانی، ناسازگاری و بروز هرگونه ضعف و آسیب تربیتی در آینده كودك می‌شود و بی‌تردید ظهور این ناهنجاری‌ها نشان‌دهنده ناتوانی والدین در تربیت صحیح فرزندان است.یكی از این كوتاهی‌ها بی‌توجهی والدین به باورهای دینی و انجام رفتارهای خارج از محدوده مجاز شرعی است كه زمینه را برای ضربه‌زدن به شخصیت دینی كودك آماده كرده و او را در بزرگسالی به فردی مخالف و حتی ستیزه‌جو با اركان دینی تبدیل می‌كند.

اكنون بسیاری از خانواده‌ها از وضع پوشش فرزندانشان راضی نیستند و اغلب نارضایتی خود را با تحمیل پوشش‌های افراطی به فرزندان خود نشان می‌دهند و در مقابل هم با پافشاری و مقاومت‌های خودسرانه فرزندان نسبت به این امر الزام‌آور اسلامی روبه‌رو می‌شوند. اما بنا به گفته حجت‌الاسلام و‌المسلمین نصیر عابدینی، كارشناس ارشد روان‌شناسی، مهم‌ترین دوران برای آشنا كردن فرزندان با مقوله حجاب كودكی است. او با اشاره به این‌كه چهار یا پنج سالگی بهترین زمان برای آشنایی كودك با مفهوم حجاب است، می‌گوید: هرچند حجاب از سن تكلیف بر دختر واجب می‌شود، ولی بسیار منطقی به نظر می‌رسد كه یك دختر 9 ساله به یكباره نتواند باحجاب شود، بلكه باید از سنین كودكی بسته به شرایط روحی، روانی، عاطفی و همچنین خانوادگی به جذاب‌سازی حجاب در نظر دختر پرداخت و هر از گاهی از او خواست چادر یا روسری را همچون سایر لباس‌ها تجربه كند. عابدینی به خانواده‌ها تاكید می‌كند از تحمیل اجباری حجاب در سنین قبل از بلوغ به فرزندان پرهیز كنید، اما ترغیب و تشویق به آن را پشت گوش نیندازید.

به گفته كارشناسان دینی، برای پرداختن به مسأله حجاب كودكان، اولین قدم مقید بودن بزرگ‌ترها به رعایت پوشش اسلامی و حفظ اركان دینی است و تا زمانی كه خانواده‌ها خود را موظف به رعایت آن نكنند، نمی‌توانند برای آموزش فرزندان قدم مثبتی بردارند. نماز خواندن، تلاوت قرآن، حفظ حجاب در برابر نامحرمان، معاشرت با خانواده‌های متدین و مذهبی، جدا كردن اتاق و بستر خواب از كودكان، رعایت حد و مرز پوشش و آرایش والدین در برابر فرزندان، شركت در محافل مذهبی در ایام محرم و ماه رمضان و... از جمله مواردی است كه كودكان آینه‌وار از آن تقلید و الگوبرداری می‌كنند. روان‌شناسان با اعتقاد به این‌كه كودك در خردسالی نمی‌تواند با استدلال و برهان‌های منطقی موضوع مهمی چون حجاب را درك كند، می‌گویند آموزش حجاب باید دوست‌داشتنی و لذتبخش باشد، چراكه ارائه تحمیلی، سرد و خشك آن موجب عصیان، لجبازی و بی‌رغبتی كودك می‌شود.

كودك زیر 7 سال را به حال خود رها نكنید

نصیرعابدینی در پاسخ به این پرسش كه در برخی روایات اسلامی آمده است كه هفت سال اول زندگی كودك آزادی و بازی است و بر این اساس بسیاری از خانواده‌ها به كودك آزادی بی‌حد و حصر، بدون كوچك‌ترین محدودیتی داده و در كل نسبت به رفتارهای نادرست و خلاف ادب او بی‌تفاوتند، می‌گوید: در برخی روایات اسلامی داریم كه «الولد سید سبع سنین» یعنی كودك تا هفت سال حاكم است. اما خانواده‌ها بدانند كه این حاكمیت به معنای آزادی كامل نیست و كودكان باید در سنین سه تا شش سالگی با مفهوم عمیق مسئولیت‌پذیری البته با قواعد سهل‌گیرانه به‌همراه تشویق آشنا شوند. نظم آموزی به كودكان در این سنین بسیار اهمیت دارد و باید كودك را با قوانینی كه در حد خودش وضع شده آشنا ساخت. این قوانین هرچند اندك را باید به‌صورت آشكار و روشن بیان كرد. البته این را بدانید در هنگام آموزش، كودك را تحت فشار قرار ندهید یا كاری را كه از توانش خارج است به او نسپارید.

از 6 سالگی آموزش نماز را شروع كنید

این روان‌شناس ادامه می‌دهد: همزمان كه بحث تادیب كودك از سه سالگی شروع می‌شود، تمایل او به بازی نیز پدیدار می‌گردد. در واقع بیشتر تجربه‌هایی كه كودك در زمینه‌های مختلف در هفت سال اول زندگی كسب می‌كند از طریق بازی است. حجت‌الاسلام عابدینی در قالب یك مثال توضیح می‌دهد، بهترین لحظات زندگی امام حسن(ع) وامام حسین (ع) زمان بازی ایشان با رسول اكرم(ص) یا پدر بزرگوارشان علی(ع) در هنگام به سجده رفتن در حین نماز و سوار‌شدن بر پشت ایشان بوده است. این موضوع نشان می‌دهد كه امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در كنار بازی با نماز هم آشنا می‌شدند. عابدینی به خانواده‌ها توصیه می‌كند نماز را از پنج شش سالگی در خلال بازی به فرزندانتان آموزش دهید، چرا كه در این سنین حس مذهبی كودك بیدار شده و می‌تواند نماز را بفهمد. وی تاكید می‌كند در این مرحله، آموزش چندان جدی نبوده و مواخذه‌ای هم در كار نیست.

رفتارشناسان می‌گویند بهترین زمان برای القای آموزه‌های دینی به كودك در زمان شادابی اوست. خواب‌آلودگی و كسالت موجب اضطراب و مقاومت روانی كودك می‌شود. همچنین آنان توصیه می‌كنند برای ترغیب كودك به نماز امكانات جذابی چون سجاده زیبا، تسبیح، چادر، مقنعه و قبله‌نما عوامل موثری برای ترغیب به انجام آموزه‌های دینی است.

عابدینی با توجه به بازی‌های رایانه‌ای آموزشی و قرآنی كه امروزه در رده سنی سه تا هفت سال در اختیار كودك قرارداده می‌شود، می‌گوید: موافق بازی‌های رایانه‌ای نیستم؛ حال این بازی‌ها محتوای قرآنی داشته باشد یا غیرقرآنی. چراكه كودك به دستگاهی به نام رایانه سپرده می‌شود كه بسیار آسیب‌زا به نظر می‌رسد. در واقع ما به نوعی بی‌دلیل رایانه را وارد فضای روانی كودك می‌كنیم. كودك ما شاید چند روز یا چند ماه بازی رایانه‌ای قرآنی را انجام دهد، ولی بعد از مدتی هزاران برنامه متفرقه سر و كله‌اش در ذهن كودك باز می‌شود. رایانه‌ها امروز همچون «اسب تروا» بی‌سر و صدا در حال فتح ذهن كودكان و نوجوانان ما هستند و در كسری از دقیقه با مفاهیمی آشنا می‌شوند كه تا پایان عمر قابلیت حذف ندارند. او بازی‌هایی چون كشتی گرفتن كودكان مثل كشتی گرفتن امام حسن(ع) و امام حسین(ع) با یكدیگر را برای تخلیه انرژی‌های مازاد در گروه بازی‌های مفید می‌داند و تاكید می‌كند كه در روایات امر به برگزاری مسابقه بین كودكان توصیه شده است.

از 3 سالگی اجازه گرفتن را آموزش دهید

حجت‌الاسلام والمسلمین عابدینی نكته مهم دیگری را كه آموزش آن در هفت سال اول زندگی كودك ضروری است، اجازه گرفتن هنگام ورود به اتاق خصوصی والدین و جدا‌كردن بستر خواب كودك از پدر و مادر عنوان می‌كند و می‌گوید: از همان زمانی كه كودك به اصطلاح عقل‌رس می‌شود، یعنی از حدود سه چهار سالگی باید اتاق اختصاصی پدر و مادر در ذهن كودك جا بیفتد. برای حساسیت زدایی این موضوع، در ورودی اتاق باید در بیشتر مواقع حتی زمانی كه كسی در آن نیست یا زمان‌هایی كه پدر و مادر یا پدر به تنهایی در آن هست، بسته باشد. باید از كودك خواست برای ورود به این اتاق در بزند و بعد از اجازه وارد شود.

به گفته آسیب‌شناسان، مشاهده روابط جنسی والدین از سوی كودك، پایه‌ای برای ذهن او می‌شود كه از حدود نوجوانی كه غرایز او بیدار می‌شود به یاد آن صحنه‌ها یا شنیده‌ها بیفتد و آن شرایط برای او معنی دار و به آن امر راغب گردد.

منبع : چهار دیواری