اسلام در روسیه

اسلام در روسیه (سیاست‌های هویتی و امنیتی)، نویسندگان:شیرین ت. هانتر،جفری ل. تامس،الکساندر ملیکیشویلی/ مترجمان:الهه کولایی،سیده مطهره حسینی،اسما معینی/ نشر نی/ موضوع: سیاست/  تعداد صفحات: 854/ نوبت چاپ: اول/ قیمت: 220,000  ریال

براساس برخی آمارها، در حدود 20 میلیون مسلمان در فدراسیون روسیه زندگی می‌کنند. از این رو، با توجه به میزان رشد جمعیت در میان روس‌ها و دیگر اروپایی‌ها که روندی کاهشی دارد و نرخ افزایش بالای جمعیت در میان مسلمانان، جایگاه آنان در ترکیب جمعیت این کشور بسیاری از ملی‌گرایان این کشور را با نگرانی در مورد ترکیب آتی جمعیت روسیه روبه‌رو کرده است.

به گفته یکی از رهبران مسلمانان روسیه، در‌حالی‌که در دوران اتحاد شوروی تنها 154 مسجد در سراسر این کشور پهناور فعال بود، پس از فروپاشی نظام کمونیستی، فقط در دهه 1990 بیش از 5000 مسجد در این کشور بازسازی یا ساخته شد. به همین ترتیب نهادهای اسلامی بسیاری در سراسر روسیه راه‌اندازی و فعال شدند. گسترش چشمگیر فعالیت‌های اجتماعی ـ سیاسی مسلمانان در همه مناطق، از جلوه‌های آشکار دگرگونی در نقش و جایگاه آنان در این کشور بوده است.

این کتاب بی‌تردید یکی از بهترین منابعی است که می‌تواند بر پایه پژوهش‌های میدانی گسترده، سیمای عمومی مسلمانان را به تصویر بکشد. مۆلف با بهره‌گیری از همکارانی که انجام این پژوهش را در فدراسیون روسیه ممکن ساختند، به بررسی دقیق ساختارهای اجتماعی ـ سیاسی ـ فرهنگی مسلمانان روسیه پرداخته است. با مطالعه این کتاب امکان به‌دست آوردن درکی مناسب از شرایط و موقعیت مسلمانان، در کشوری که همچنان بزرگ‌ترین کشور جهان و مهم‌ترین همسایه ایران است، فراهم می‌آید.

هدف اصلی این کتاب تحلیل وضعیت کنونی اسلام و مسلمانان روسیه، ارزیابی تاثیر عامل اسلام در تحول شرایط داخلی و روابط خارجی روسیه، قراردادن آنها در بستر مناسب تاریخی خود، تعیین جهت گیری محتمل تر جامعه و حکومت در روسیه و وضعیت مسلمانان در جامعه در حال دگرگونی روسیه است. بر اساس تحلیل های آمده درباره ساز و کار تعامل میان مسلمانان روسیه و بقیه مردم این کشور، و همچنین ارتباطات گسترده میان این افراد با جهان اسلام به علاوه فضای گسترده تر بین المللی، این کتاب به سه بخش اصلی تقسیم می شود. بخش نخست کتاب شامل دو فصل است. فصل اول گزارشی تاریخی از رویارویی روسیه با اسلام و گروه بندی های ایجاد شده از این رویارویی است. این امر به جایگزینی انگاره های تداوم و تغییر در کنش موجود بین روسیه و اسلام یاری می رساند. این بخش با گردآوری پرونده جمعیت شناسی، جغرافیایی، نهادی، اقتصادی، ایدئولوژیک و سیاسی اسلام در روسیه دنبال می شود. در بخش های گوناگون فصل دوم تاثیر اسلام، به ویژه نسخه جدید اسلام سیاسی تر و تندروتر بر تحولات داخلی روسیه از جمله توسعه هویت ملی پساشوروی و نظام سیاسی این کشور بررسی می شود. بخش سوم کتاب نقش اسلام را در تحول نگرش فدراسیون روسیه به جهان خارج و چشم اندازهای سیاست خارجی این کشور بررسی می کند. در این فصل همچنین نقش اسلام در شکل گیری ویژگی های روابط روسیه با کشورهای مسلمان، به ویژه کشورهایی که به یک باره از اتحاد شوروی جدا شدند و نیز همسایگان نزدیک و دور روسیه مورد مطالعه و تحلیل قرار می گیرد.