آندره وایدا و زندگی لخ والسا

معرفی مهمترین فیلم های سال 2013 میلادی

این فیلم ساز 85 ساله برنده اسكار می گوید: این فیلم سخت ترین پروژه ای بود كه من در تمام زندگی ام ساختم. وی در این فیلم از برخی آثار مستند كه تاكنون درباره «لخ والسا» ساخته شده استفاده كرده است .

این فیلم  دوره های زمانی متعددی، از اعتراضات خیابانی كارگران در سال 1970 با حضور «لخ والسا» تا سخنرانی او در كنگره آمریكا در سال 1989 پس از پایان حكومت كمونیسم در لهستان را شامل می شود.

آندره وایدا در این باره گفت: «در فیلم جدیدم نشان خواهم داد كه رهبر سابق جنبش همبستگی لهستان چگونه موجب سقوط حكومت کمونیستی در سال 1989 شد. البته انگیزه من از ساخت این فیلم بدرفتاری ها و بی احترامی های هموطنان ام به شخصیتی است كه نقش مهمی در تاریخ لهستان ایفا كرده و برنده جایزه صلح نوبل بوده است.»

ابتدا قرار بود «لخ والسا» خودش نقش رئیس جمهوری اسبق لهستان را بازی كند، اما پس از آنكه وی اعلام كرد به دلیل سن بالا نمی تواند این پیشنهاد را بپذیرد، «روبرت ویكی ویكس»، بازیگر لهستانی نقش وی را بازی خواهد كرد.

آندره وایدا (Andrzej Wajda) در سال 1926 در سوالکی کشور لهستان به دنیا آمد . وی 13  ساله بود که جنگ جهانی دوم آغاز شد. او بیشتر عمرش را به همراه مادرش با این امید گذراند که شاید پدرش از جنگ زنده بازگردد.

او بعد از جنگ جهانی دوم یکی از چهره‌های سرشناس سینمای اروپای مرکزی بوده‌است. وایدا دید خود را نسبت به توسعهء سیاسی و اجتماعی لهستان با دیدی حساس و روایتی تثبیت شده ادا کرده‌است.

وی در دهه 1950 یکی از اعضای اصلی مدرسه فیلم لهستان بود که جمعی از فیلمسازان بسیار مستعد را تشکیل می‌داد که با فیلم‌هایشان اعتباری بین‌المللی را برای سینمای اروپای شرقی به ارمغان آورده بودند.

وایدا كه مهم ترین رویداد های تاریخ لهستان در نیمه ی دوم قرن بیستم را به شكلی تراژیك به تصویر می كشید، هم زمان در عرصه تئاتر آثاری ناب را به روی صحنه می برد و كارگردانی می كرد.

دهه 70 را می توان درخشان ترین و موفق ترین دوران فعالیت هنری و سینمایی «وایدا» دانست؛ دوره ای كه بیش از 10 فیلم ساخت و شاهكارهای بی نظیری را به روی پرده سینماهای جهان آورد. «چشم انداز پس از جنگ»، «عروسی»، «سرزمین موعود»، «مرد مرمرین» و «رهبر اركستر» از جمله آثار شاخص وایدا در دهه 70 بودند.

«وایدا» در این سال ها زندگی اش را وقف جنبش همبستگی لهستان كرده بود و علاقه و ارادت خود را در فیلم «مرد آهنی» (1981) و پیش از آن در «مرد مرمرین»(1976) نشان داده بود. حضور فعال این كارگردان در جنبش همبستگی لهستان موجب شد تا دولت این كشور كمپانی فیلم سازی «وایدا» را از ادامه فعالیت محروم كند.

وایدا در این سال ها همچنان در عرصه تئاتر فعال بود و آثار برجسته ای از داستایوفسكی چون «ابله» و «تسخیر شده» و هم چنین «آنتیگون» را به روی صحنه برد.

دهه 90 با انتخاب «وایدا» به سمت سناتور آغاز شد و او در فیلم هایی چون «انگشتر عقاب نشان» (1993) و «هفته مقدس» (1996) باردیگر جنگ جهانی دوم را محوریت داستان قرار داد. او با فیلم های «كورژاك»، «دانتون» و به خصوص فیلم پرفروش «پن تادئوس» آكادمی اسكار را واداشت تا در سال 2000 جایزه اسكار افتخاری را برای تقدیر از یك عمر دستاورد سینمایی، به او تقدیم كند.

فیلم‌های او همگی مورد تحسین واقع شده‌اند. در سال 2000 نیز جایزه یک عمر دستاورد سینمایی آکادمی اسکار به او تعلق گرفت. وایدا در عین حال به خاطر فیلم مرد آهنین نخل طلای جشنواره کن 1981 را نیز از آن خود کرده بود. همچنین فیلم دیگرش با نام کاتین در هشتادمین دوره جوایز اسکار، نامزد اسکار بهترین فیلم خارجی شده بود.

فیلم «كاتین» محصول سال 2007 را شاید بتوان شخصی ترین فیلم «آندره وایدا» نامید. او پدرش را در قتل عام كاتین از دست داده بود و كشتار 22 هزار لهستانی به دستور استالین، خاطره ای بسیار تلخ را برای او رقم زده بود. نمایش این فیلم در لهستان در سال گذشته از آن جهت یكی از رویداد های بزرگ ملی این كشور شد كه بعد از جنگ جهانی دوم نیز كماكان صحبت از قتل عام كاتین ممنوع است.

وی طی چندین دهه فعالیت چشمگیر در عرصه سینمای جهان موفق به كسب جوایز متعددی چون جایزه اسكار افتخاری، جایزه بافتا بهترین فیلم خارجی در سال 1984 برای «دانتون»، جایزه خرس نقره ای جشنواره برلین در سال 1996، جایزه خرس طلای افتخاری جشنواره ی برلین در سال 2006، جایزه آلفرد بائور جشنواره برلین در سال 2009 برای «تاتاراك»، جایزه نخل طلا و بهترین فیلم معنوی جشنواره كن در سال 1988 برای «مرد آهنی»، جایزه بهترین فیلم معنوی جشنواره كن در سال 1978 برای «درمان سخت»، جایزه ویژه هیات داوران جشنواره كن در سال 1957 برای «كانال»، جایزه سزار بهترین كارگردانی در سال 1983 برای «دانتون»، نشان یك عمر دستاورد سینمایی از جوایز فیلم اروپا در سال 1990، جایزه صدف نقره ای جشنواره سن سباستین در سال 1973 برای فیلم «عروسی»، جایزه فیپرشی از جشنواره سن سباستین در سال 1980 برای «رهبر اكستر»، جایزه فیپرشی جشنواره ونیز در سال 1959 برای «الماس ها و خاكسترها» و جایزه شیر طلایی افتخاری ونیز در سال 1998 شده است.

آندره وایدا اعلام كرد،قصد دارد در فیلم جدیدش نشان می دهد كه رهبر سابق جنبش همبستگی لهستان چگونه موجب سقوط حكومت کمونیستی در سال 1989 شد. وی انگیزه‌اش از ساخت این فیلم را بدرفتاری‌ها و بی‌احترامی‌های هموطنان خود به شخصیتی دانست كه نقش مهمی در تاریخ لهستان ایفا كرده و برنده جایزه صلح نوبل بوده است. «آندره وایدا» 85 ساله از بزرگ‌ترین كارگردانان سینمای اروپا پس از جنگ جهانی است كه در 14 سالگی نیروهای شوروی در جریان قتل‌عام شهر "كاتین" پدرش را كشتند.

مهمترین آثار وایدا :

یک نسل 1954

کانال  1956

خاکسترها و الماس‌ها  1958

دروازه‌های بهشت  1968

عرض موعود   1974

مرد مرمرین  1976

مرد آهنین   1981

دانتون   1983

کاتین   2007

منابع :سایت  IMBD ، ایسنا ، کتاب اسطوره های لهستان