عذرخواهی یک دقیقه‌ای

عذرخواهی غالباً در عرض یک دقیقه بیان می شود گویا این که برای ترمیم و بازسازی مجدد اوضاع نیاز به زمان قابل توجهی است. در عذرخواهی یک دقیقه ای نیاز به هیچ عذر و بهانه، قربانی کردن خود یا بیان داستانی شورانگیز نیست، بیان مستقیم اصل مطلب  بسیار تأثیرگذارتر است. قسمت مشکل و زمان بر آن، رسیدن به صداقت کامل با خود و قبول مسئولیت اشتباه خود پیش از عذرخواهی کردن است.

مشکلات دقیقاً از لحظه ای که فرد از مواجه شدن با حقیقت طفره رود شروع و مرتباً بدتر و در نهایت از کنترل خارج می شود.

وقتی فرد تلاش می کند با حقیقت قطع رابطه کند که "هرگز این اتفاق نیفتاده" و یا "تقصیر من نبوده است" درصدد انکار یا تکذیب آن حقیقت است و نمی تواند عذرخواهی کند. او هرگز نمی تواند بپذیرد که در اشتباه است. عموماً این افراد حالت تدافعی به خود گرفته و تمایلی به شنیدن انتقادات ندارند.

صادق بودن با خود و پذیرش مسئولیت صدماتی كه به دیگران وارد شده نیازمند فروتنی و شهامت است. رهبران بزرگ وقتی كارها خوب پیش می رود از دیگران ستایش و قدردانی می كنند و وقتی كارها بر وفق مراد نباشد، مسئولیت كامل آن را خودشان بر عهده می گیرند. درست برعكس رهبران خودپسند كه وقتی كارها درست پیش برود، افتخار و احترامش را نصیب خود می كنند و برای پیشرفت ناصحیح كارها دیگران را مورد سرزنش قرار می دهند.

از نظر افرادی كه از عذرخواهی امتناع می كنند عذرخواهی یك ضعف تلقی می شود و این از آنجا ناشی می شود كه بیشتر مردم دوست دارند همیشه خوب و درست به نظر بیایند و مشكل همیشه خوب و درست به نظر رسیدن این است كه باید یك نفر دیگر این وسط بد به نظر برسد و كار اشتباه را او كرده باشد.

اگر مردم دست از این درست به نظر رسیدن بردارند و در جاهایی كه قابل قبول است به عنوان عكس العمل پذیرفتنی و بر حق از اشتباهاتی كه مرتكب شده اند عذرخواهی كنند در این صورت، صداقت و اخلاص، جانشین سرپوش گذاریها خواهد شد. در این جا لازم است كه به فرد آسیب دیده دقیقاً گفته شود كه چه اشتباهی از فرد خاطی سرزده است. ضمن این كه او باید صریحاً احساس خود را نسبت به كارهایش بیان كند كه مثلاً آشفته، دستپاچه، ناراحت یا خجالت زده است، با این كار نشان می دهد كه عذرخواهی واقعی بوده و بر رابطه صادقانه خود با طرف مقابل صحه می گذارد.

اصلاح اشتباهات نشان می دهد شخص خالصانه و از صمیم قلب در صدد بازگرداندن اعتماد از دست رفته است. تنها زمانی عیوب اصلاح می شود كه فرد رفتار خود را تغییر دهد و اشتباهش را جبران كند و این كار به شكلی انجام شود تا شخص موردنظر ارزش و اهمیت آن را درك كند. بدین منظور لازم است از فرد آسیب دیده سئوال شود كه برای جبران اشتباه پیش آمده چه كاری میتوان انجام داد. بیشتر مردم از یك عذرخواهی خالصانه استقبال می كنند و بیشتر از شما مشتاقند جریان را فراموش كنند. اما عذرخواهی یك دقیقه ای بدون تلاش صمیمانه و خالصانه برای جبران اشتباهات ناقص است. تنها روش برای نشان دادن پشیمانی از عمل انجام شده، تغییر رفتار است آن هم به شكلی كه فرد آسیب دیده بفهمد تو متعهد هستی دیگر آن اشتباه را تكرار نكنی.

در پی نتیجه نباشید

عذرخواهی نباید به خاطر كسب نتیجه یا گرفتن پاسخ باشد، چه مردم تو را ببخشد چه نه.عذرخواهی برای كسب نتیجه نیست، عذرخواهی برای این است كه می دانی اشتباه كرده ای و این كار صحیحی است كه می توانی برای جبرانش انجام دهی.

غالباً مردم واقعاً نمی دانند چگونه یك عذرخواهی موثر انجام دهند و به همین دلیل از آن طفره می روند و به همین دلیل كه دل و جرأت این را ندارند كه بگویند اشتباه كرده اند، موضوعات خیلی كوچك ناگهان از كنترلشان خارج می شود و در برخی موارد حتی قابل ذكر در اخبار روزنامه ها می گردد. اینان ظاهراً نمی دانند كی و چگونه عذرخواهی كنند. گاهی خودشان را در حال زیر لب زمزمه كردن ببخشید یا متأسفم می بینند. این عكس العمل ضعیف است كه هیچ گونه تأثیر روی طرف مقابل ندارد. ( اگر كار اشتباهی چه عمدی و چه غیر عمد در مورد كسی انجام نداده ایم، صرف جلب توجه كسی انجام عذرخواهی كار درستی نیست. زیرا در این صورت با خود صادق نبوده ایم.)

بهترین عذرخواهی از كسی كه به او آسیب رسانده ای این است كه بگویی اشتباه كرده ای، ناراحت هستی و می خواهی جبرانش كنی. این به ما یاد می دهد كه از تأثیری كه رفتارمان بر دیگران می گذارد آگاه تر شده و در آینده دقیق تر و با ملاحظه تر باشیم. در این صورت می توانیم بر دیگران تأثیر گذاشته و نهایتاً آنها را هم نسبت به تأثیر رفتارهایشان بر دیگران حساس تر و با ملاحظه تر كنیم و كمكشان نماییم تا نیازی به عذرخواهی پیدا نكنند. كل راه جلوگیری از عذرخواهی همین است.

قبول مسئولیت

یكی از نكات مهم در عذرخواهی یك دقیقه ای پذیرش تقصیر داشتن است. تقصیر سهم ما در مشكلات یا نقش و تأثیری است كه در آن داریم. گاهی به خاطر كاری كه كرده ایم سكوت كرده و منفعل می شویم. در این صورت با خودمان و دیگران صادق نبوده ایم.

در هنگام وقوع مشكل همواره باید بیندیشیم كه نقش من در ایجاد این مشكل چه بوده است؟ اگرچه سرزنش دیگران به مراتب راحت تر است. دیدن خطا و اشتباه حتی از سوی دیگران و ابراز و بیان نكردن آن از ترس ناراحتی دیگران سهم ما را در آن افزایش می دهد.

تقدیر از خود

عمده ترین چیزی كه باعث عدم صداقت و اقرار به اشتباهات و نهایتاً عذرخواهی می شود، احساس فرد نسبت به خودش است. در دو حالت نفس انسان از كنترل خارج می شود. اول غرور بیهوده، و خودبزرگ بینی و دوم عدم اعتماد به نفس و خودكم بینی. هر دو دسته افرادی هستند كه در عذرخواهی دچار مشكلند. افرادی كه دچار غرور بیهوده هستند نمی خواهند ضعفها و آسیب پذیری هایشان را با دیگران در میان بگذارند و آنان كه عدم اعتماد به نفس دارند می ترسند بگویند اشتباه كرده اند چون ممكن است دیگران آنان را نالایق و بی كفایت تلقی كنند. هر دو دسته فاقد فروتنی و تواضع هستند.

برای رفع این مشكل ما باید آگاهانه خودمان را از اعمالمان جدا كنیم. اگر ما فكر كنیم ارزش ما مشروط به اعمالمان و نظرات دیگران است، ارزیابی نادرستی از خود داشته و ناچاریم یا خود را بزرگتر از واقعیت جلوه دهیم یا به علت عدم اعتماد به نفس مدام به دفاع و حمایت از خود در برابر دیگران بپردازیم. در صورت وجود عشق بی قید و شرط به خود می توان احساس مثبتی به خود داشته و راحت تر در مورد عملكردمان قضاوت نماییم.

منبع: کتاب عذرخواهی یک دقیقه ای - مترجم : مامک بهادرزاده