«فلینی»،نابغه‌سینمای ایتالیا

وی در سال 1939 وارد دانشگاه رم شد و در رشته‌ حقوق به تحصیل پرداخت، هرچند استعداد وی در طراحی انیمیشن و نگارش داستان‌های طنز در نشریات جلوه پیدا کرد.

فلینی در ادامه به نوشتن سناریوهای رادیویی پرداخت و طولی نکشید که اولین فعالیت سینمایی‌اش را به‌عنوان یک کمدی‌نویس در فیلم «رویای یک دزد دریایی» اثر ماریو ماتوله تجربه کرد.

شهرت و استعداد فلینی در فیلم‌نامه‌نویسی وی را با «روبرتو روسلینی»، کارگردان بزرگ ایتالیایی آشنا کرد تا فیلم‌نامه‌ اثر معروف او «رم، شهر بی‌دفاع» را بنویسد که برای آن تا آستانه‌ کسب جایزه‌ اسکار 1947 نیز پیش رفت. وی یک‌بار دیگر برای فیلم «پاییزا» روسلینی نامزد جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم‌نامه شد.

فلینی نخستین‌بار در سال 1951 برای فیلم «شیخ سفید» پشت صندلی کارگردانی نشست و فیلم‌نامه‌ آن را نیز خودش نوشت. این فیلم در جشنواره‌های کن و ونیز به نمایش درآمد. این کارگردان نامدار در سال 1952 اثر معروف خود «جاده» را ساخت که قسمتی از فیلم‌نامه‌ آن را خودش نوشت که نامزد جایزه‌ اسکار بهترین فیلم‌نامه شد.

در آغاز دهه‌ 60 فلینی دو شاهکار سینمایی خود «زندگی شیرین» و «هشت‌ونیم» را خلق کرد. «زندگی شیرین» محصول 1960 نامزدی اسکار بهترین فیلم‌نامه و کارگردانی را برای فلینی به‌همراه آورد و در جشنواره کن موفق به دریافت جایزه نخل طلا شد. این فیلم سه ساعته چشم‌انداز وسیعی از زندگی جامعه ایتالیایی را از دید یک روزنامه‌نگار نشان می‌دهد‌.

شاهکار ارزنده و تحسین‌برانگیز فلینی در سال 1963 به سینمای جهان معرفی شد؛ «هشت‌ونیم» که نامزد جایزه اسکار بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه شد، شاخص‌ترین اثر کارنامه سینمایی فلینی محسوب می‌شود.

در میان تمامی کارگردانانی که کسب اسکار را تجربه کرده‌اند، «فدریکو فلینی» توانست چهاربار جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی را کسب کند و از این حیث همچنان رکورددار است.

فلینی در سال‌های 1956 برای «جاده»، 1957 برای «شب‌های کابیریا»، 1963 برای «هشت‌ونیم» و در سال 1974 برای «آمارکورد» چهار اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی را برای سینمای ایتالیا به‌همراه آورد.

چهار فیلم «جاده»، «هشت‌ونیم»، «زندگی شیرین» و «آمارکورد» معروف ترین فیلم های فدریکو فلینی هستند که برای وی جایزه اسکار و یا نخل طلا را به ارمغان آورده اند. غیر از این چهار فیلم «شب های کابیریا» هم برنده جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی زبان شده است. در ادامه مروری بر چهار فیلم برجسته او داشته ایم.

جاده

جاده (به ایتالیایی: La Strata)‏ که با نام ایتالیاییش «لا استرادا» نیز شناخته می‌شود، نام فیلمی نئو-رئالیست و درام محصول سال 1954 ایتالیا است و فیلمنامه جاده توسط خود فلینی و تولیو پینلی و انیو فلاینیو نوشته شده است.

فیلم درباره سفر و ماجرای دو شخصیت اصلی آن است: معرکه‌گیر قوی و خشن ( با بازی آنتونی کویین) و دختر جوان نیمه‌خلی (با بازی همسر فیلنی جولیتا ماسینا) است که مرد او را از مادرش خریده و با خود می‌برد تا دنیا را ببیند.

این فیلم راهی جدید در زمینه بین المللی نیز برای سینمای ایتالیا میگشاید که آن استفاده از عوامل بین المللی و به ویژه بازی درخشان آنتونی کویین به نقش زامپانو است.

منتقدان مشاهدات نقش اول فیلم را به مشهدات عرفانی زرتشت یا افکار نیچه نزدیک دانسته اند اما فلینی همواره در مصاحبه هایش چندانکه منتقدان تاثیر بسیاری از نویسندگان را به کارهایش مربوط دانسته اند رد کرده و حتی گاه خود را بی اطلاع از آنها دانسته است. گر چه قابل توجه است که او گاهی زیاده از حد خود را به نادانی میزند که مسلما در خور چنین کارهایی با پیش زمینه ای غنی نیست که به تصادف و از روی جهل باشند و گر چه هیچکدام از منتقدین فلینی را به نیچه نسبت نداده اند.

«جاده» اولین بار در فستیوال فیلم ونیز در ششم سپتامبر 1954 پخش شد و موفق به بردن شیر طلا گردید. فیلم برنده جایزه بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان اسکار در سال 1956 شد و در جایگاه چهارم بهترین فیلم‌های انستیتوی فیلم بریتانیا در سال 1992 قرار گرفت.

زندگی شیرین

«زندگی شیرین» یا «لا دولچه ویتا» (به ایتالیایی: La Dolce Vita)‏ نام یک فیلم کمدی-درام به کارگردانی و نویسندگی فدریکو فلینی ست که در سال 1960 ساخته شد. از زندگی شیرین به عنوان فیلمی یاد می‌شود که گذار فلینی را از فیلم‌های اولیه نئورئالیسمی او به فیلم‌های هنری بعدی اش نشانه گذاری می‌کند و یکی از دستاوردهای بزرگ سینمای جهان محسوب می‌شود.

فیلم یک هفته از زندگی یک ژورنالیست کنش پذیر در رم و جستجوی او برای یافتن عشق و شادی که هرگز یافت نمی‌شوند را به تصویر می‌کشد.

پیر پائولو پازولینی درباره فیلم می‌گوید: «زندگی شیرین» مهم تر از آن است که کسی بتواند درباره آن، آنگونه که معمولا در مورد یک فیلم بحث می‌شود، بحث کند. گرچه نه به بزرگی چاپلین، آیزنشتاین یا میزوگوچی، بی تردید فلینی یک مولف است تا یک کارگردان. بنابراین این فیلم تنها و تنها از آن اوست.

راجر ایبرت آن را بهترین فیلم فلینی می‌داند و در فهرست ده فیلم برگزیده اش قرار داده است.

این فیلم جوایز بی شماری را به خود اختصاص داد که از آن جمله می توان به جایزه اسکار بهترین طرحی لباس برای یک فیلم سیاه و سفید به همراه سه نامزدی دیگر این جایزه و نخل طلایی جشنواره کن در سال 1960 اشاره کرد.

«زندگی شیرین» ششمین فیلم برتر تاریخ از دید اینترتینمت ویکلی است و رتبه یازدهم در فهرست «100 فیلم برتر دنیای سینما» از دید مجله «امپایر» را داراست.

فیلم سلبریتی (1998) به کارگردانی وودی آلن و با بازی گلدی هاون (به جای آنوک امه) و چارلیز ترون (آنیتا اکبرگ) نوعی بازسازی فیلم در حال و هوای نیویورکی آن است.

آمارکورد

آمارکورد نام فیلمی کمدی درام است که فلینی آن را در سال 1973 ساخته‌است.

فیلم خاطرات کودکی فلینی را تصویر می‌کند و بیننده را در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر به دنبال خودش می‌کشد. آمارکورد- دورانی که در «ریمینی Rimini» سپری شد- نوعی یادآوری دوران نوجوانی و جوانی گذشته است و عنوان فیلم به گویش رمی «یادم می آید»، معنی می دهد. فلینی کودکی خود و دوستانش را طوری به تصویر درآورده که انگار ما نیز همواره در کنار آنها در آن شهر، در کلاسهای درس، در جشن ها و عزاداری هایشان حضور داشته ایم و در انتها آنجا را ترک کرده ایم ولی خاطرات نوستالژی و تعلق همراه ما بوده است.

این فیلم سفری نوستالژیک به ایتالیای دهه 1930 است و هر اپیزود آن کاریکاتوری صمیمانه، خنده دار، غم انگیز والبته درباره عشق، زندگی خانوادگی و سیاست است.

فلینی درباره این فیلم می گوید: از آمارکورد به راحتی متوجه می شوید که من چیز زیادی از مدرسه یاد نگرفته ام و در عوض بیشتر با خودم و زندگیم عشق کرده ام . حتی یک کلمه، جمله، عدد یا فرمولی را از یونانی، لاتین، ریاضی یا شیمی به یاد ندارم، ولی به خوبی یاد گرفتم که چگونه روح نگرش و درست دیدن را در خودم پرورش دهم.

از بازیگران فیلم می توان به «برونو زانین»، «مگیل نوئل» و «پوپلا مگیو» اشاره کرد. مدت زمان آن124 دقیقه و محصول ایتالیا و فرانسه است. «آمارکورد» در اکران خود به فروشی معادل 2,989,500,000 دلار دست پیدا کرد.

هشت و نیم

عنوان اصلی این فیلم فدریکو فلینی «½8» است. فیلمی سیاه و سفید که محصول شرکت ایتالیایی سینه‌ریز است. نام این فیلم در اکثر فهرست‌های بهترین فیلم‌های تاریخ سینما به چشم می‌خورد که از این جمله می‌توان به رتبه سوم انتخاب کارگردانان و رتبه نهم انتخاب منتقدین در سایت اند ساوند اشاره کرد.

هشت و نیم، داستان کارگردانی شناخته شده به نام «گویدو آنسلمی» و کشاکش‌های او برای ساخت یک فیلم علمی-تخیلی است. فیلم «گویدو» را هنگام یافتن راه حلی برای آغاز پروژه، دنبال می‌کند و در طول آن با شخصیت‌هایی آشنا می‌شویم که نقشی در فیلم «گویدو» بازی می‌کنند و این نکته را کشف می‌کنیم که به رغم موقعیت حرفه ای‌اش، مردی لاابالی است و خودش را در روابطی پر دردسر گرفتار کرده است. از طریق استفاده‌ فلینی از رویا و فلش بک، به درون ذهن «گویدو» راه پیدا می‌کنیم و از عزمش برای تغییر رفتار آگاه می‌شویم. هنگامی به ستوه می‌آید، ‌از ساخت فیلم علمی تخیلی منصرف می‌شود و از اطرافیانش در یک صحنه پایانی باورنکردنی و به یاد ماندنی عذرخواهی می‌کند.

بازیگران اصلی «هشت و نیم»، «مارچلو ماسترویانی» (گیدو آنسلمی)، «کلودیا کاردیناله» (کلودیا) و «آنوک امه» (لوییزا آنسلمی) هستند و فیلم در سال 1963 در رم فیلمبرداری شده است.

منابع :ایسنا ، سینمای ایران