حقوقی که بر خودمان داریم را جدی بگیریم !!!
حق النفس، حقی است كه نفس و جان انسان بر وی دارد و رعایت آن ضروری است. جسم و جان ما امانتی است در دست ماست و باید ما مراقب آنها باشیم .
در آموزه های دینی از سه حق كه حق الله، حق الناس و حق النفس باشد، نام برده شده است.[1]
1. حق الله اموری مانند نماز و روزه و حج و زكات و ... است كه بر مكلف انجام آن واجب است و یا اموری كه خداوند از آن نهی نموده، مانند نوشیدن شراب و زنا و... كه ضروری است از انجام آن اجتناب كرد.
2. حق الناس به حقوقی گفته می شود كه در ارتباط با دیگران است و در این زمینه فرقی بین حقوق مالی، مانند غصب اموال دیگران و یا تلف نمودن آن و یا بردن آبروی افراد، مانند غیبت، تهمت و ... نیست.
3. حق النفس، حقی است كه نفس و جان انسان بر وی دارد و رعایت آن ضروری است. جسم وجان ما امانتی است در دست ماست و باید ما مراقب آنها باشیم .
در این باره امام سجاد (علیه السلام) در رساله حقوق فرموده است:
حق خودت این است كه وجودت را وقف اطاعت خدا كنى، حق زبان، گوش، چشم، دست، پا، شكم و اندام را ادا كنى و از خدا در این راه كمک خواهى.
حق زبان این است كه با خوددارى از گفتار زشت حرمتش را نگه دارى، به گفتار نیك عادتش دهى، آن را جز در موارد نیاز و منافع دین و دنیا بكار نیندازى، از سخنان بیهوده زشت و بىثمر كه احتمال زیان دارد و سود چندان ندارد، معافش دارى، زبان گواه و دلیل بر عقل آدمى پیرایه خردمند عقل است و زبان مۆدب (عبارت متن بسیار درهم و برهم است و بر حسب تخمین ترجمه شد) و لا قوة الا باللَّه العلى العظیم.
حق گوش این است كه پاكش نگه دارى، و این مجراى قلب را جز به روى دهان ارزشمندى كه خیرى در آن بوجود آرد، یا خوى ارجمندى بدان بخشد نگشائى، گوش دریچه ورود سخن به قلب است كه مفاهیم گوناگون و نیك و بد را به آن مىرساند و لا قوة الا باللَّه.
حق چشم این است كه آن را به حرام ندوزى، و جز آنجا كه عبرتى در كار باشد، بصیرتى افزاید یا علمى بدست آرد، بكارش نگیرى كه چشم دریچه عبرت (قلب) است.
حق پا آن است كه با آن راه حرام نپیمائى، مركب راهى كه پویندگانش خفت و اهانت بینند قرارش ندهى، پا وسیله نقلیه توست، به راه دینت میبرد، و وسیله سبقت توست. و لا قوة الا باللَّه.
حق دست آن است كه به حرام دراز نكنى، كه فردا به كیفر خدا گرفتار شوى، و امروز به سرزنش ملامتگران، و از كارهاى واجب آن را عقب نكشى، بلكه با بستن دست از بسیارى از نارواها و گشودنش به بسیارى از غیر واجبات، عزیزش دارى آنگاه است كه خردمندى كرده شرف دنیا و ثواب آخرت را فراهم خواهد كرد.
حق شكم این است كه آن را ظرف حرام، كم یا زیاد نكنى، در حلال نیز میانهروى نمائى از حد تقویت بحد سستى و ناجوانمردیش نكشانى، هنگام احساس گرسنگى و تشنگى بر آن مسلط باشى كه سیرى تا حد تخمه (هیضه) مایه كسالت، كندكارى، و باز شدن از هر خیر و كرامتى است، و آب خوردن تا آنجا كه شكم مالامال شود حماقت و جهالت آرد، و مردانگى را ببرد.
حق اندام این است كه آن را از حرام (زنا و غیره) نگه دارى و (براى این كار) از فرو خواباندن چشم (نگاه نكردن) كه بهترین كمک است، و یاد فراوان مرگ، و تهدید نفس به عذاب خدا، كمکگیرى، و حفظ و تأیید از خداست، و لا حول و لا قوة الا باللَّه. [2]
حق النفس یا ظلم به خویش است چرا که با عدم رعایت پوشش صحیح، افراد هوسران را به خود متوجه کرده و امنیت خود را به خطر می اندازد، واضح و مبرهن است که افراد لاقید و چشم چران، به یک فرد بد حجاب که برایشان جذابیت دارد بیشتر از یک فرد محجبه متمایل می شوند.
حق چشم این است كه آن را به حرام ندوزى، و جز آنجا كه عبرتى در كار باشد، بصیرتى افزاید یا علمى بدست آرد، بكارش نگیرى كه چشم دریچه عبرت (قلب) است
جبران رعایت نكرن این امور توبه و بازگشت به خدا است. باید تصمیم بگیریم آنها را رعایت كنیم و البته از خدا كمك بخواهیم كه بدون یاری او امكان بندگی و ترک گناه نداریم.
متأسفانه بسیاری از ما اصلا متوجه حقوقی که نسبت به خود داریم نیستیم و با غفلت از آن ها در مهلکه های زیادی خود را می اندازیم ، خداوند متعال جسم و جان را امانتی در دست ما قرار داده و خیانت در امانت را یک گناه کبیره بر شمرده است و اگر ما متوجه این نکته باشیم بیشتر مواظب خود خواهیم بود بسیاری از افراط و تفریط های ما در خوردن و آشامیدن هم مشمول این قاعده می شود ،مثلا وقتی که گرسنه نیستیم و فقط به خاطر هوس خوردن و آشامیدن بدن خود را میزبان انواع و اقسام بیماری ها می کنیم .
ما باید حقوق مختلفی که خودمان بر خودمان داریم را بشناسیم و رعایت کنیم و نادیده گرفتن این امور یعنی بی توجهی و غفلت از خواست خداوند متعال و این خود بدترین خیانت است چرا که جهنمی شدن ما اصلا چیزی نیست که خداوند متعال از ما انتظار دارد خداوند ما را برای بهشتی شدن آفریده است ،این بی رحمی خود ما نسبت به خودمان است که ما را راهی دیار آتشین جهنم می کند .
امام علی علیه السلام در این زمینه می فرماید : «بهای شما بهشت است ،پس خود را به ارزان تر از آن نفروشید».
پی نوشت ها :
[1]. فیض كاشانى، ملا محسن، تفسیر الصافى، ج 2، ص 469، انتشارات صدر، تهران، 1415 ق.
[2].تحف العقول، ترجمه آیت الله جنتی، ص 409.
فراوری: محمدی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع : سایت پرسمان
وبلاگ ذوالفقار
