نگاهی به اسرائیلیات در سرگذشت حضرت شیث (علیه السلام)

حضرت شیث علیه السلام

حضرت شیث(علیه السلام) سومین فرزند آدم و حوا پس از هابیل و قابیل است. او فرزند و جانشین حضرت آدم بود. روزی كه هابیل از دنیا رفت همسرش نزله صاحب فرزندى شد كه آدم (علیه السلام) او را به پاس قدردانى از پدرش هابیل نام نهاد. شیث نیز بعد از بلوغ با عروسى بهشتى بنام «ناعمة» ازدواج نمود. حاصل این ازدواج دختركى بود بنام «حوریة» كه بعدها به ازدواج هابیل ( پسر هابیلی که به دست قابیل کشته شد ) درآمد و نسل بعد كه هم اكنون نیز ادامه دارد؛ دنباله ازدواج مبارک این دو تن مى‏باشد.(1)

زمانی كه دوران نبوت آدم (علیه السلام) به سر آمد او از جانب خداوند متعال فرمان یافت تا آثار نبوت و گنجینه دانش رسالت خویش را به فرزندش «شیث» منتقل سازد و او را به رازدارى و تقیه سفارش نماید؛ چرا كه در غیر اینصورت به همان مصیبتى دچار خواهد شد كه گریبانگیر هابیل گشت.(2)

نگاهی به اسرائیلیات در سرگذشت حضرت شیث (علیه السلام)

اسرائیلیات‏ اصطلاحی است كه متفكران مسلمان آن را بر مجموعه اخبار و قصه‏های یهودی و نصرانی اطلاق می‏نمایند كه بعد از ورود جمعی از یهودیان و مسیحیان به دین اسلام و یا تظاهر آنها به مسلمانی وارد جامعه اسلامی گردیده است.(3) پس از رحلت رسول خدا(صلی الله علیه و آله), بسیاری عقاید باطل و نادرست، به سرعت و با حمایت دستگاه خلافت به میان مردم راه پیدا کرد و کتب حدیثی سده های اول مملوّ از این اسرائیلیات شد.

مهم ترین دلیل یهود از ساختن جعلیات و اسرائیلیات، پایین آوردن مقام انبیاء علیهم السلام و توجیهی برای اعمال زشتشان است. برای این منظور گاه رکیک ترین نسبت ها را برای انبیاء قائل شدند تا بگویند عصمتی در کار نیست و چون خود پیامبران نیز ـ العیاذ بالله ـ همه کار می کردند؛ ما هم می توانیم هرعمل زشتی را مرتکب شویم.

پیرامون ازدواج فرزندان حضرت آدم و جریان وصایت حضرت هابیل و شیث نظریه هایی مطرح شده که ما ابتدا نظریه های ضعیفی که از این دست اسرائیلیات در این زمینه وجود دارد را بیان و علت ضعف و ردّ آنها را مطرح می کنیم و سپس به بیان نظریه برگزیده می پردازیم.

نظریه های ضعیف

1-  ضعیف ترین نظری که در این مورد وجود دارد این است که فرزندان آدم (علیه السلام) با بقایای نسل های قبل ، ازدواج کرده اند.

دلایل ردَ نظریه : این نظر با آیه شریفه «جَعَلْناكُمْ خَلائِفَ فِی الْأَرْضِ»(4) که بیانگر این است که ما شما را جانشینان اقوام پیشین بر روی زمین قرار دادیم و بالطبع آنها از بین رفته اند که شما را جانشین قرار دادیم، در تعارض است . همچنین با آیه «وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً كَثیراً وَ نِساءً»(5) که نشان می دهد نسل نوین بشر از آدم (علیه السلام) و حواء (سلام الله علیها) گسترش یافته اند نیز در تعارض است.

دیگر اینکه دلیل ساده و منطقی هم وجود دارد : خوب اگر قرار بود (بر فرض باقی ماندن نسل های پیش) نسل آدم (علیه السلام) از ایشان گسترش یابد، دیگر دلیلی نداشت حضرت حواء (سلام الله علیها) خلق شود! همان آدم خلق می شد و بعد با همان اقوام پیشین ازدواج می کرد و گسترش نسل می داد . اما بر اساس اینکه در عالم وجود، هر جنسی تنها می تواند با هم جنس خود زوجیت پیدا کند، لذا خداوند فرمود : « و خلق منها زوجها » یعنی زوج این جنس بشر را نیز از جنس خودش آفریدیم.

پس نتیجه می گیریم که اقوام پیشین قابلیت زوجیت با این نوع تکامل یافته (جسمی و روحی) بشر را نداشته اند . و البته هم قبل از خلقت آدم (علیه السلام) نسل آنها از بین رفته است و فقط آدم (علیه السلام) و حواء (سلام الله علیها) بر روی زمین قرار گرفتند .

2- نظریه دومی که بسیار حاشیه دار و قابل نقد است ؛ این است که فرزندان آدم ـ العیاذ بالله ـ با یکدیگر ازدواج کرده اند . یعنی خواهر و برادر با هم! و بسیاری توجیهات مختلف نیز بر آن حمل کرده اند تا درست در آید.

دلایل ردَ نظریه : اثر زنا و عمل حرام، به صورت تکوینی بر جسم و روح انسان اثر می گذارد قابل برگشت نیست. پس به احتمال بسیار این عمل از ابتدا نهی و حرام شده است. پس جواب چیست؟

نظریه برگزیده

نظریه برگزیده ای که از روایات بسیاری به دست می آید، پاسخی است که امام صادق (علیه السلام) به یکی از اصحاب خویش می فرمایند : « که برای حضرت هابیل و شیث (یا در بعضی نقل ها هابیل و قابیل) پس از رسیدن به سنّ مشخص مردان ،خداوند دو حوریه از جنس انسان آفرید(6) و به آدم (علیه السلام) فرمان داد که به ازدواج ایشان درآورد، و پس از آن فرزندان ایشان (به حکم عموزاده) با هم ازدواج نمودند و نسل بشر ادامه یافت.»

اما توضیح لازم :

اولا مهم ترین نکته ای که اینجا باید مورد توجه قرار گیرد این است که تعریف حوریه در قرآن آمده است و چیز عجیب وغریب و یا فرشته نیست. حوریه ، از جنس خود انسان است و قابلیت زوجیت با انسان را دارد ( اما کاملا پاک و دست نخورده است ) و اگر قابلیت زوجیت با انسان را نداشت هیچ گاه ائمه (علیهم السلام) در دعاهایشان (که آموزش به ماهم هست) نمی فرمودند «زَوِّجْنِی‏ مِنَ الْحُورِ الْعِین‏».(7) مرا به حورالعین تزویج فرما.

نکته دوم اینکه، این مسئله چیز غریب و بعیدی نیست و برای خداوند سبحان کار سختی نیست. همانگونه که آدم (علیه السلام) و حواء(سلام الله علیها) را از خاک آفرید و عیسی (علیه السلام) را بدون پدر آفرید و ... ، به حکم این آیه «وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها» (8) برای دیگر بندگان خود نیز می تواند اموری که از نظر ما ناممکن است را به انجام برساند.

نکته سوم این است که اصل ماجرای حسادت قابیل نسبت به هابیل، بخاطر ازدواج و مانند اینها نبوده! بلکه بر سر وصایت و جانشینی حضرت آدم (علیه السلام) بوده است. زمانی که خداوند (پس از آن آزمایش و قربانی که از هابیل بخاطر اخلاصش پذیرفته شد و از قابیل پذیرفته نشد) برای آدم (علیه السلام) وصی تعیین نمود و هابیل را انتخاب کرد ، اعتراض قابیل بلند شد. آدم (علیه السلام) گفت این انتخاب از طرف من صورت نگرفته، بلکه وصی هر پیامبری از جانب خدا انتخاب می شود؛ و قابیل تاب نیاورد و هابیل را کشت.

و لذا وقتی که آدم (علیه السلام) متوجه از دست دادن هابیل شد، چهل روز بر مزار هابیل گریست و سپس از خداوند خواست تا فرزندی دیگر به او عطا کند. خداوند نیز شیث (هبة الله) را به عطا نمود و او را وصی آدم (علیه السلام) قرار داد. که باز هم البته مورد تهدید قابیل قرار گرفت، اما خدا او را حفظ کرد .

یکی از دلایل تحریف روایات قتل هابیل بخاطر ازدواج و نه به خاطر وصایت، همین امر بود تا کلا ذهن مردم را از این مسئله منحرف کنند که هر پیامبری وصی و جانشینی دارد که آن هم از جانب خدای متعال انتخاب می شود؛ همانگونه که در اوصیای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نیز این گونه شد.

پی نوشت ها:

1- قصص الأنبیاء ( قصص قرآن - ترجمه قصص الأنبیاء جزائرى)، ص: 91.

2- قصص الأنبیاء علیهم السلام (للراوندی)، ص: 61. بحار- ج 11- ص 240.

3- الآلوسی مفسرا، محسن عبدالحمید ص 319 به نقل از: الاسرائیلیات و اثرها فی كتب التفسیر، ص 73.

4- سوره یونس, آیه 14. شما را بعد از ایشان (گذشتگان) در زمین جانشینان گردانیدیم.

5- سوره نساء, آیه 1. و از آن دو، مردان و زنان بسیارى را (در روى زمین) پراكنده ساخت.

6- امالى صدوق- ص 328.

7- مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج‏12، ص: 449.

8- سوره نساء, آیه 1. و همسرش را نیز از (جنس) او آفرید.

منبع :

اقتباسی از سایت حوزه و askdin