حدس می زنید این عکس کجاست؟
علوم مختلف با سرعتی سرسام آور در حال رشد و تکامل هستند به طوری که هر روز بعد از بلند شدن از خواب و مالیدن چشمانمان از طریق اینترنت، تلویزیون، رادیو، رسانه های نوشتاری و ... با اخباری رو به رو می‌شویم که بعد از شنیدنشان دهانمان از تعجب باز می‌ماند و باید دوباره چشمانمان را بمالیم، اما این بار از شدت تعجب!
اخترشناسان و منجمان از آن دست افرادی هستند که باعث می شوند مغز ما از شدت تعجب سوت بکشد. تلسکوپ‌های غول پیکر و پیشرفته آن‌ها در کنار فناوری‌های پیچیده شبیه سازی داده‌های دریافت شده از ماهواره‌های فضایی باعث شده است این دانشمندان هر روز اخبار جدید و جذابی برای ما داشته باشند.
تلسکوپ فضایی هابل تا امروز نقش به سزایی در دستاوردهای فضایی داشته است و حتما تا به امروز نام آن را بارها شنیده اید اما حالا قرار است تلسکوپی به فضا ارسال شود که جانشین هابل شود: تلسکوپ فضایی جیمز وب. جیمز وب یک تلسکوپ فروسرخ است در حالی که هابل قدرت رۆیت نور مرئی و طول‌موج‌هایی از فرابنفش را دارد. قطر آیینه آن 6.5 متر است در حالی که قطر آیینه هابل تنها 2.4 متر است. هابل در فاصله 575 کیلومتری زمین واقع‌شده و در دمای 77 درجه کلوین کار می‌کند؛ در حالی که جیمز وب در دمایی سردتر و در فاصله دورتری از زمین کار خواهد کرد. پس با شروع کار این تلسکوپ فضایی باید منتظر اخبار به مراتب تعجب برانگیزتری باشیم!
در سلسله مطالب « حدس می زنید این عکس کجاست؟» قصد داریم شما را با تصاویری که اخترشناسان از جای جای کائنات تهیه می‌کنند آشنا سازیم.
حالا به نظر شما دو تصویر بالا که قسمتی جدا شده از یک عکس کاملند متعلق به چه مکانی هستند؟
تصویر سمت چپ: آبشارهای ماسه‌ای تیره در مریخ
این‌ها ممکن است شبیه درختان مریخی به نظر برسند، اما درواقع این‌گونه نیست. در این تصویر که توسط مدارگرد اکتشافی مریخ گرفته شده، دسته‌هایی از خطوط و رگه‌های قهوه‌ای رنگ تیره بر روی تل‌ماسه‌های مریخ دیده می‌شوند. این تپه‌های شنی مایل به صورتی رنگ از لایه‌ای یخ نرم و سبک درحال ذوب پوشیده شده‌اند. عکس بالا در آوریل سال 2008 از نزدیکی قطب شمال مریخ گرفته شده است. در آن زمان، با ذوب شدن یخ سبک کربن دی‌اکسید توسط خورشید بهار، روز به روز بیشتر ماسه های تیره در لبه‌ی داخلی تپه‌های شنی مریخ دیده می‌شدند. هنگامی که این ماسه‌های تیره در نزدیک نوک تپه ایجاد می‌شوند، همچون آبشاری به پایین تپه سرازیر می‌گردند و رگه‌هایی تیره از خود بر روی سطح برجای می‌گذارند. این رگه‌ها ممکن است در ابتدا همانند درختانی ایستاده در مقابل مناطق روشن‌تر به نظر برسد، اما هیچ سایه ای ایجاد نمی‌کنند. این تصویر با وسعت حدود یک کیلومتر، این خطوطی که حدود 25 سانتی متر طول دارند را به طور واضح نشان داده است. نمای بسته و نزدیک از بخش‌هایی از این عکس، ستون‌هایی مواج را آشکار می‌کند. این ستون‌های مواج نشان می‌دهد که حتی در زمان گرفته شدن این عکس نیز شن‌ها روان بوده‌اند.
تصویر سمت چپ: حلقه الماس و نوارهای سایه
با به پایان رسیدن آخرین مرحله‌ی خورشیدگرفتگی و عبور آخرین جریان نور خورشید از لبه‌ی ماه، یک حلقه‌ی الماس درخشان برای لحظاتی کوتاه در آسمان پدیدار شد. بسیاری از ناظران خورشید گرفتگی، حضور ابرها را خوشایند نمی دانستند. اما در این نمایی که از میان ابرهای نازک در شمال کنز در کوئینزلند استرالیا دیده می‌شود، سوسوی نوارهای سایه نیز آشکار شده‌اند که به طرز فوق‌العاده‌ای می‌رقصند. این نوارها که بر روی لایه‌ی ابرها نمایان شده‌اند، با باریکه‌ی نور خورشید در حال ظهور موازی هستند. عامل به وجود آمدن این نوارهای باریک،اعوجاج و تلاطم در جو زمین است که باعث شکست باریکه نور خورشید می‌شود. در تصویر بالا، نوارهای سایه در یک نوردهی بسیار کوتاه یک هزارم ثانیه‌ای ثبت شده‌اند.
فرآوری: م.ح.اربابی فر
بخش دانش و زندگی تبیان
برگرفته از پایگاه ماهنامه آسمان شب
