درس‌هایی که باید از خروس آموخت

یكی از امتیازات ائمه اطهار (علیه السلام) نسبت به مخلوقات دیگر، آن است كه علاوه بر آگاهی از احوالات و خصوصیات انسانها، نسبت به رفتار و حركات حیوانات هم آشنا هستند، و این علم با روانشناسی كه دیگران دارند تفاوت دارد، چون ائمه (علیه السلام) به چیزهایی احاطه دارند كه روانشناسان معمولی بدانها احاطه ندارند.

یَا أیّهِا الّذینَ آمَنُوا قُوا أنْفُسكُمْ وَ أهْلِیكُمْ نَاراً وَقُودُهَا النّاسُ وَ الحِجَارَةُ ... |  تحریم:6 |

[ای كسانیكه ایمان آوردهاید! خود و خانواده خویش را از آتشی كه هیزم آن انسانها و سنگهاست، نگه دارید.]

نمونه ای دیگر از رفتارشناسی ائمه (علیه السلام)

یكی از امتیازات ائمه اطهار (علیه السلام) نسبت به مخلوقات دیگر، آن است كه علاوه بر آگاهی از احوالات و خصوصیات انسانها، نسبت به رفتار و حركات حیوانات هم آشنا هستند، و این علم با روانشناسی كه دیگران دارند تفاوت دارد، چون ائمه (علیه السلام) به چیزهایی احاطه دارند كه روانشناسان معمولی بدانها احاطه ندارند.

ائمه (علیه السلام)، علاوه بر اینكه دردهای درونی همه بشر را می دانستند، اوصاف و رفتار حیوانات را هم می دانستند و روایات در این زمینه فراوان است; از جمله آنها روایتی است در خصال صدوق (ره)، كه از امام رضا |(علیه السلام) نقل شده است.

خصائص خروس

قال الرضا (علیه السلام): «فی الدّیك الابیض خمس خصال من خصال الانبیاء، معرفته باوقات الصّلوات و الغیرة و السّخاء و الشّجاعة و كثرة الطّروقة».

ائمه اطهار (علیه السلام) اینها را گفته اند، تا ما نیز یاد بگیریم. فقط شنیدن به درد نمی خورد. اینها برای تعلیم و تعلّم است خودشان می فرمایند: «فنحن العلماء و شیعتنا المتعلّمون و سائر الناس غثّاء».

یعنی ما معلمیم، شیعیان ما متعلّم اند و باید یاد بگیرند، بقیهء مردم كه نه در فكر تعلیم هستند و نه دربند تعلّم، كف روی آب هستند.

حضرت رضا (علیه السلام)  در این روایت می‌فرماید: پنج خصلت در خروس سفید است كه از خصلتهای انبیا است، اولین آن «معرفته باوقات الصلوات»  خروس، وقت نمازها را خوب می شناسد. در گذشته رادیو و ساعت و این قبیل امكانات نبود. خروسها خبر می دادند كه وقت نماز است و اعلام وقتشان، اطمینان آور بود و معنایش این است كه ما بشناسیم و اول وقت، نماز را بخوانیم. نگوییم حالا وقت زیاد است. امر مولاست و هر روز باید این امر را امتثال كنیم و اگر نمازها را به تأخیر بیندازیم، توهین به امر الهی است.

غیرت، خصوصیت دوم خروس در این روایت است. خروس، غیرت دارد. اگر خروسی دو یا چند مرغ را سرپرستی میكند، با نوك زدن و دعوا كردن نمی گذارد خروس دیگر بیاید و با آنان ارتباط پیدا كند.

در زمان رضاخان، بیگانگان، بی غیرتی را یاد دادند، كشف حجاب كردند و گفتند: هر كس با هر وضعی بیرون بیاید، آزاد است.

مراتب غیرت

«غیرت»، مراتبی دارد و یكی از مراتب آن، غیرت عِرضی است كه در این روایت به آن اشاره شده; یعنی هر كس متعلّقهء خود را حفظ كند و به دیگران نشان ندهد.

فراهم كردن مقدمات فساد، مانند فیلم های مبتذل، زمینهء بی غیرتی عِرضی را به وجود می آورد. باید از اشاعهء آنها در بین مردم و خانواده ها جلوگیری كرد.

آیه ی شریفه: «قوا انفسكم و اهلیكم ناراً وقودها الناس و الحجارة تحریم:6» اشاره به این است; یعنی خودتان و اهل خودتان را از آتش جهنم حفظ كنید. وقتی این آیه نازل شد، جوانی گریه كنان آمد محضر پیامبر (صلی الله علیه وآله)؛ عرض كرد: یا رسول اللّه، ما خودمان را نمی توانیم از جهنم حفظ كنیم; خداوند فرموده: اهلتان راحفظ كنید! پیامبر (صلی الله علیه وآله) فرمود: مراد از آیه، اعمال زور نیست; برای آنها حلال و حرام خدا را بیان كنید.

یكی دیگر از مراتب غیرت، غیرت دینی است كه مرحوم امام(ره) در درس اخلاق خود به آن اشاره فرموده و این روایت را متذكر میشدند: «انّ اللّه غیور و یحب كل غیور و من غیرته حرّم الفواحش ظاهرها و باطنها».

از صفات خداوند این است كه غیرت دارد و دوست دارد بندگان او غیرت داشته باشند; چون غیرت دارد، كارهای زشت آشكار و پنهان را حرام كرده است. اگر كسی برخلاف دین رفتار می كند، غیرت ندارد و بیتفاوت است.

حضرت امام (ره) غیرتش وفا كرد كه این انقلاب را برپا كرد و هر ضرری را هم به جان خرید. بعد از آن كه بار اول از حبس بیرون آمد، قسم خورد كه این مدت، هر كاری آنها كردند، من نترسیدم; آنها از من می ترسیدند. آری، اگر انسان، غیرت داشته باشد، هیبت پیدا می كند.

سخاوت

سومین خصلت، سخاوت است. خروس سخاوت دارد. وقتی دانه هایی را می بیند، نوكش را به زمین می زند تا یک مرغ بیاید. وقتی مرغ آمد، خودش كنار می رود; یعنی غیر را مقدم بر خود می داند.

شجاعت

خصلت چهارم خروس، شجاعت است. وقتی دو تا خروس با هم می جنگند، هیچ كدام فرار نمی كنند و اگر دو یا چند خروس در اطراف آنها وجود داشته باشند، ممكن نیست بگذارد آنها دخالت كنند. شجاعت دارد و مقاومت می كند.

پنجم: «كثرة الطروقه»، به نظر بنده، بعضی این جمله را اشتباه معنا می كنند. «كثرةالطروقة» یعنی آداب معاشرتش با مرغها زیاد است، نه اینكه با مرغها زیاد مجامعت دارد; یعنی با آن چند مرغی كه تحت نظارت اوست، قهر نمی كند و به این معناست كه انسان نباید همه اش در فكر كار دنیا باشد; فكر آسایش زن و بچه، تفریح و رفاه آنها هم باشد.

اگر اهل خانه، خواسته ای داشتند، نگوید حوصله ندارم، خسته ام. كودك، خستگی و مشكلات شما را نمی فهمد، او محبت می خواهد.

چون كه با كودك سر و كارت فتاد      پس زبان كودكی باید گشاد

خداوند برای هر چیزی حدی قرار داده: «ان اللّه جعل لكل شیء حدّا»  نه تنها در مورد زن و بچه، بلكه در كلیه امور باید مرزها را رعایت كرد.

خداوند ما را موفق به انجام آنچه رضای اوست، بفرماید و ما را از آنچه مورد سخط اوست، باز دارد!

منبع: سایت حوزه