فراز و فرود فوتوریسم در جهان
فرانسویها و جنبش فوتوریسم
نمایشگاه فوتوریسم علاوه بر ایتالیا، خاستگاههای دیگر جنبش فوتوریسم از جمله فرانسه و روسیه را نیز معرفی
میکند.
برادران دوشان(مارسل، ژاک و ریموند) از جمله هنرمندان فرانسوی بودند که با جنبش فوتوریسم در آغاز همراه شدند.
تاثیر تکنولوژی بصری مثل عکاسی و رادیوگرافی و علم ریاضی در کارهای برادران دوشان در این دوره کاملاً هویداست. تأثیری که به عنوان بازتاب وضعیتهای گوناگون شعور خودآگاه در کارهای آنها مطرح بود.
تابلوی بازیگران شطرنج اثر مارسل دوشان نمونهای از این گرایش است.
اما علاوه بر برادران دوشان، هنرمندان دیگری نیز بودند که گرایشهای فوتوریستی را میتوان در کارهایشان مشاهده کرد. هنرمندانی چون فرنان لژه، رابرت و سونیا دلونی و فرانسیس پیکابیا که گیوم آپولینر شاعر آوانگارد فرانسوی آنها را تحت عنوان اورفیسم(Orphism) دسته بندی کرد. عنوانی که از نام اورفه شاعر و آهنگساز اسطورهای یونان گرفته شده بود و به این جنبش خصلت شاعرانهای میبخشید.
از میان این هنرمندان، فرنان لژه به تحسین فوتوریستهای ایتالیایی پرداخت و نقاشیهایی به سبک آنها خلق کرد. تابلوهای «عروسی» و «تضاد فرم ها» که لژه در سال 1912 و 1913کشید، بیشتر ویژگیهای فوتوریستی را در بر دارد. در حالی که رابرت دلونی به رد نقاشان ایتالیایی پرداخت و هرگونه تأثیرپذیری از آنها را انکار کرد و خود مدعی به وجود آوردن این جنبش شد. نقاشی «فرمهای دوار»، «برج ایفل» و «تیم بسکتبال کاردیف» اثر رابرت دلونی، نمونههایی از نقاشی به سبک اورفیسم است که در این نمایشگاه ارائه شده است.
فوتوریسم روسی
در مارس 1909 بیانیه شعر فوتوریسم و در سال 1912 بیانیه نقاشی فوتوریستها به زبان روسی ترجمه شد و بدین گونه باعث به وجود آمدن سبک کوبو فوتوریسم در روسیه گردید. میخائیل لاریانوف، ناتالیا گونچاروا، الکساندرا اکستر و کازیمیر مالویچ از جمله نقاشان روسی بودند که بیانیه فتوریستهای روسی را انتشار دادند. آنها نیز همانند همتاهای ایتالیایی خود در این بیانیه به ستایش از سرعت، حرکت و جلوههای متنوع تمدن صنعتی مثل اتومبیل، قطار و هواپیما پرداختند.
هنگامی که مارینتی در ژانویه 1914 برای سخنرانی به مسکو دعوت شد، این کار با مخالفت شدید هنرمندان فتوریست روسی مواجه شد. آنها در اعتراض به حضور مارینتی، چنین واکنش نشان دادند:
«زانو زدن در برابر مارینتی، خیانت به نخستین قدم هنر روسی در مسیر آزادی و افتخار است.» حرکت، جنبش و سرعت که از مشخصههای اصلی آثار فوتوریستی است، در آثار نقاشان فوتوریست روسی نیزجلوه گر شده است. این هنرمندان برای القا سرعت و حرکت، از توالی وتکرار اشکال و فرمها در کارهایشان استفاده میکردند. این توالی و تکرار را به خوبی میتوان در نقاشی «دوچرخه سوار» اثر ناتالیا گونچاروا نقاش فوتوریست روسی مشاهده کرد. تکرار شکل چرخ در این تابلو، به خوبی سرعت و حرکت را القا میکند.
فضاهای تکه تکه شده شهری، به کارگیری فرمهای هندسی و استفاده خیره کننده از رنگها از مشخصات کوبو فوتوریسم روسی است که در نقاشی «شهر در شب» (1913) اثر الکساندرا اکستر بازتاب یافته است.
فوتوریسم انگلیسی
علیرغم توسعه عظیم صنعتی در بریتانیا، جنبش فتوریسم در این کشور، پیروانی نیافت.
بخش دیگری از نمایشگاه فوتوریسم به نمایش آثار سی آر دبلیو نوینسن و دیوید بومبرگ، تنها نقاشان فوتوریست بریتانیایی اختصاص داشت.
فوتوریسم و جنگ
بخش دیگری از این نمایشگاه مربوط بود به رابطه بین فوتوریسم و جنگ.
فوتوریستهای ایتالیایی، هنرمندانی جنگ طلب و از مدافعان و حامیان شرکت کردن ایتالیا در جنگ جهانی اول بودند.
مارینتی در مانیفست خود مینویسد: «هدف ما ستایش از جنگ ـ این تنها مایه سلامتی جهان ـ نظامی گری، میهن پرستی و اقدام نابودگرانه آنارشیستها است، یعنی ارج گذاری بر این ایدههای زیبا که انسان جان خودش را فدای آنها میکند ».
به همین دلیل بسیاری از هنرمندان فوتوریست اروپایی مثل بوچیونی، ریموند دوشان، فرنان لژه و نوینسن به طور داوطلبانه در جنگ جهانی اول شرکت کردند. برخی از آنها مثل بوچیونی در این جنگ جان خود را از دست دادند و برخی مثل ژرژ براک زخمهای عمیق برداشتند.
نوینسن نقاش فوتوریست انگلیسی در یاداشتهای خود از جنگ مینویسد: « سه ماه گذشته را من در جبهههای فرانسه و بلژیک در میان خون، زخم، تیفوس، تعفن، اندوه و مرگ سر کردم. »
برادران دوشان(مارسل، ژاک و ریموند) از جمله هنرمندان فرانسوی بودند که با جنبش فوتوریسم در آغاز همراه شدند. تاثیر تکنولوژی بصری مثل عکاسی و رادیوگرافی و علم ریاضی در کارهای برادران دوشان در این دوره کاملاً هویداست. تأثیری که به عنوان بازتاب وضعیتهای گوناگون شعور خودآگاه در کارهای آنها مطرح بود.
هنگامی که نسل اول فوتوریستها در جبهههای جنگ جهانی اول جان باختند، نسل دوم فوتوریستهای ایتالیایی همراه با مارینتی به فاشیسم موسولینی پیوستند.
بیشتر آثار نقاشان فوتوریست در سالهای 1914 و 1915، درونمایهای جنگی و حماسی دارد. تابلوهای «قطار صلیب سرخ» اثر جینو سورینی، «تظاهرات میهن پرستانه» و «شکلها فریاد میزنند زنده با ایتالیا» و «خطرات جنگ» اثر جیاکومو بالا، نمونههایی از آثار فوتوریستی این دورهاند که به ستایش جنگ پرداختهاند.
پایان فوتوریسم
جنبش فوتوریسم از ایتالیا شروع شد، اما به سرعت در سرتاسر اروپا گسترش یافت، اما چندان نپائید و خیلی زود از هم فروپاشید.
فوتوریسم با اینکه مکتب کم عمری بود و تنها در فاصله بین سالهای 1909تا 1915 دوام داشت اما مکتب تأثیرگذاری بود که توانست بسیاری از شاعران، نویسندگان و نقاشان اروپا را جذب کند و تحول عمیقی در ادبیات و هنر مدرن به وجود آورد.
فوتوریسم بعد از فروپاشی، در قالب سبکها و مکتبهای هنری آوانگاردی چون دادائیسم، کوبیسم و سورئالیسم به حیات خود ادامه داد و الهام بخش هنر آوانگارد و مدرن در سراسر جهان گردید.
اما در حالی که بنیانگذاران فوتوریسم، هدف خود را رها کردن نقاشی و هنر از اسارت موزهها عنوان کردند، با این حال آثار آنها امروز به عنوان آثاری تاریخی و ارزشمند در موزههای جهان نگهداری میشود.
بخش هنری تبیان
منبع:
ایران مجسمه