کدام نمایش ها بیشتر مخاطب داشتند

اجرای نمایش «ملاقات با بانوی سالخورده» به کارگردانی مرحوم حمید سمندریان پس از هفت سال دوری از تئاتر یکی از اتفاقات خوشایند سال 1386بود. این نمایش براساس نمایشنامه‌ای از فریدریش دورنمات طراحی و اجرا شد و مخاطبان زیادی را جذب کرد.

اجرای این اثر برای حمید سمندریان یادآور افتتاح سالن مولوی در سال 1351بود که پس از سال‌ها آن را با شکلی متفاوت و این بار با حضورگوهر خیراندیش، پیام دهکردی، میرطاهر مظلومی، احمد ساعتچیان، علی رامز، هوشنگ قوانلو، مهدی بجستانی، الیکا عبدالرزاقی، فرخ نعمتی و ژاله شعاری اجرا کرد. متأسفانه اجل به استاد تئاتر ایران مهلت نداد که نمایش «دایره گچی قفقازی» را اجرا کند و البته او با افسوس از عدم‌اجرای نمایش «گالیله» که آن را وصیتنامه هنری خود می‌دانست از دنیا رفت.

شکار روباه

سال 87 علی رفیعی پس از چهار سال دوری از صحنه تئاتر با نمایش «شکار روباه» به دنیای تئاتر بازگشت. علی رفیعی آخرین بار نمایش «در مصر برف نمی‌بارد» نوشته محمد چرم‌شیر را در بیست‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر روی صحنه برده بود. رفیعی نخستین اجرای شکار روباه را در بخش چشم‌انداز بیست وهفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر روی صحنه برد. اگرچه این روزها دکتر رفیعی برای اجرای نمایش «یرما» با شورای نظارت و شورای حمایت دچار مشکل شده است، اما در آن زمان که حسین پارسایی مدیریت وقت مرکز هنرهای نمایشی را برعهده داشت، اعلام کرده بود که رفیعی برای تنظیم قرارداد دچار مشکل نمی‌شود.

او نحوه تنظیم قرارداد این کارگردان را مانند قرارداد سایر گروه‌ها دانسته بود اما به‌دلیل بالاتر بودن سطح حرفه‌ای این کارگردان قرارداد ویژه‌ای با او بست؛ مسئله‌ای که این روزها توسط مسئولان به فراموشی سپرده شده‌است.

افرا

بهرام بیضایی، حمید سمندریان، علی رفیعی و داوود رشیدی از کارگردانانی بودند که از سوی معاون هنری سابق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز هنرهای نمایشی کشور به صحنه دعوت شدند. «افرا» یا «روز می‌گذرد» یکی از نمایشنامه‌های بیضایی است که در سال 76نوشته و در سال 81توسط انتشارات روشنگران منتشر شده است. بیضایی چندبار افرا را برای اجرا به مرکز هنرهای نمایشی ارائه داده بود. یک‌بار نیز مقدمات اجرایی آن فراهم شد اما به دلایلی روی صحنه نرفت. این نمایشنامه‌نویس، کارگردان تئاتر و سینمای کشور آخرین بار مرداد سال 84«مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین»را در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه برده بود. سرانجام در سال 1386این نمایش روی صحنه تالار وحدت رفت و استقبال مخاطبان از این تئاتر به اندازه‌ای بود که بلیت آن در بازار سیاه هم به فروش رفت.

جن گیر

بحث رپرتوار یا اجرای مجدد با آنکه می‌توانست به رونق تئاتر کمک کند، اما به دلایل مختلف ازجمله کمبود سالن چندان جدی گرفته نشد. یکی از نمایش‌هایی که در اجرای مجدد همچنان مورد استقبال قرار گرفت نمایش «جن‌گیر» بود. البته باید گفت که این نمایش در اولین دوره اجرای در پاییز 88 خود پرمخاطب بود به‌طوری که در سومین اردیبهشت تئاتر ایران به‌عنوان پرمخاطب‌ترین نمایش تئاتر ایران معرفی شد.

اما نریمانی برای اجرای مجدد این نمایش به تماشاخانه ایرانشهر رفت و در زمان اجرای مجددش در سال 89 با 59 اجرا میزبان 10هزار و 250مخاطب بود و معادل یک‌میلیارد و 264میلیون و 650هزار ریال فروش داشت. این نمایش اثری کمدی بود که به موضوعات اجتماعی معاصر می‌پرداخت. در این نمایش، سیامک صفری، هومن خدادوست، فروغ قجابگلی و ژاله صامتی بازی داشتند. نریمانی پیش از این، نمایش‌های «هتل پلازا»، «والس مرده‌شوران» و «دن‌کامیلو» را کارگردانی کرده بود که در زمان خودش جزو کارهای پرمخاطب محسوب می‌شد.

خشکسالی و دروغ

تعجبی ندارد که نمایش پرفروش پرحاشیه هم بشود؛ شاید هم نمایش پرحاشیه پرمخاطب می‌شود. نمایش خشکسالی و دروغ به نویسندگی و کارگردانی محمد یعقوبی در نخستین اجرای خود در سال 1388در سالن چهارسو با 36اجرا 5468تماشاگر را جذب کرد. اجرای دوم این نمایش آذر 1390در تماشاخانه ایرانشهر با حاشیه‌های فراوان شروع شد. سه هفته‌ از اجرای این نمایش نگذشته بود که شورای نظارت اجرای این نمایش را به بهانه عدم‌رعایت موارد تذکر داده شد، متوقف کرد. سرانجام پس از کشمکش‌های فراوان و البته پس از اعمال تغییرات گسترده توسط یعقوبی اجرای این نمایش دوم دی‌ماه پارسال از سر گرفته‌شد. طنز تلخ قضیه این بود که نمایش خشکسالی و دروغ در بخش چشم‌انداز بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر و همچنین در جشنواره «شب‌های سفید» آلمان در شهر مولهایم نیز اجرا شده‌ بود اما با این حال موارد ممیزی همچنان اعمال شد و البته به گروه نمایشی اجازه اجرای دوسانس هم ندادند.

زمستان 66

نمایش «زمستان 66» نخستین نمایشنامه‌ای بود که محمد یعقوبی با آن شناخته شد. اجرای این نمایش در سال 1376 نوید کارگردانی خوش‌فکر را به تئاتر ایران داد. اصولا کارهای محمد یعقوبی به‌دلیل نگاهش به انسان امروزی با مخاطبان ارتباط مستحکمی برقرار می‌کند به‌طوری که می‌توان گفت که اسم محمد یعقوبی می‌تواند مخاطب را به سالن بکشاند. نمایشنامه زمستان 66 هم برای سومین‌بار و همزمان با اجرای این نمایش در سال 90منتشر شد.

پنجره فولاد

یکی از نمایش‌های پرمخاطب در دهه اخیر، نمایش «پنجره فولاد» به کارگردانی سیدجواد هاشمی بود که در سال 86به‌عنوان نمایش پرمخاطب در تئاتر شهر معرفی شد. سال بعد این نمایش در فرهنگسرای خاوران اجرا شد که در این اجرا 23هزار نفر از این نمایش دیدن کردند. یکی از دلایل جذابیت این کار، بازی اکبرعبدی بود. مهدی توسلی در مقام نویسنده با موضوع زیارت امام رضا(ع) این نمایش را نوشته بود که تمامی اتفاقات آن در صحن حضرت‌امام رضا(ع) رخ می‌داد. این نمایش در سال 86در سالن اصلی تئاتر شهر روی صحنه رفت و پس از گذراندن 50اجرا با جذب بالغ بر 30هزار تماشاگر، پرمخاطب‌ترین نمایش فصل بهار تئاتر پایتخت لقب گرفت

بانوی بی نشان

نمایش «بانوی بی‌نشان» از سال78 تاکنون اجراشده و در تمام این سال‌ها پرفروش بوده است. کورش زارعی به‌عنوان کارگردان براساس متنی از سیدحسین فدایی‌حسین این نمایش را بارها و بارها در تهران و شهرستان‌ها اجرا کرد. این نمایش معمولا در زمان ایام سوگواری وفات حضرت فاطمه(س) روی صحنه می‌رود. در جریان این نمایش پیرزنی برای تشرف به حج تمتع به اتفاق پسرش نام نویسی می‌کند اما با اعزام پسر به جبهه و مفقودالاثر شدنش از رفتن به سفر حج امتناع می‌کند تا اینکه پسر به خواب مادر آمده و او را متقاعد می‌کند که به این سفر مشرف شود.

شعله در زمهریر

یکی از نمایش‌هایی که همواره حتی در رپرتوار توانست مخاطبان زیادی را به خود جذب کند، نمایش «شعله در زمهریر» به کارگردانی محمدرضا مداحیان بود. این نمایش در سال88توانست با 22اجرا، 18986مخاطب را جذب کند. این نمایش در سال‌های 88و 87به‌عنوان نمایش پرمخاطب معرفی شد. شعله در زمهریر نوشته یاسین حجازی است که امسال آخرین اجرای خود را به مناسبت ایام سوگواری حضرت فاطمه زهرا(س) در سالن اصلی تئاتر شهر انجام داد.

کالیگولا

همایون غنی‌زاده کار خود را با کارگردانی نمایش «‌در انتظار گودو» آغاز کرد، اما با اجرای نمایش «ددالوس و ایکاروس» میان علاقه‌مندان تئاتر شناخته شد. «کالیگولا» نمایش دیگری از این کارگردان بود که براساس نمایشنامه آلبرکامو در سال 1389طراحی و اجرا شد. تغییر در متن کامو چه در شکل و چه در اجرا چندان زیاد بود طوری‌که غنی‌زاده در گفت‌وگویی اعلام کرد: مطمئن نیستم کامو، کالیگولای من را دوست داشته باشد. این نمایش با 59اجرا و استقبال 9هزار و 243نفر، به فروشی برابر با یک میلیارد و 382میلیون و 440هزار ریال دست‌یافت. همچنین نمایش کالیگولا از میان آثار روی صحنه در تماشاخانه شماره یک ایرانشهر، عنوان پرفروش‌ترین و پرتماشاگرترین اثر در یک نوبت اجرا با رقمی برابر با 41میلیون و هشتصد هزار ریال و میزبانی 302تماشاگر را کسب کرده است. رامبد جوان، صابر ابر و هنگامه قاضیانی بازیگران این نمایش بودند.

متولد 1361

سال 1389در تماشاخانه ایرانشهر نمایش «متولد 1361» به کارگردانی پیام دهکردی با 255تماشاگر در یک نوبت اجرا، عنوان پرتماشاگرترین نمایش سال در تماشاخانه استاد سمندریان ایرانشهر را به‌خود اختصاص داد. این نمایش نوشته نغمه ثمینی و روایتگر زندگی دختری متولد سال 1361است.نمایش متولد 1361با وجود تقاضای فراوان مخاطبان و با توجه به ایرانی بودن نمایش و عناصر آن، اجرایش بدون هیچ توضیحی متوقف شد.

درس

اسم داریوش مهرجویی برای سینمادوستان بسیار جذاب است و البته صرف این اسم می‌تواند مخاطبان زیادی را به سالن‌های تئاتر بکشاند. نخستین تجربه کارگردانی داریوش مهرجویی مخاطبان زیادی را به سالن‌های تئاتری کشاند. مهرجویی به سراغ متنی از اوژن یونسکو رفت که داستان دانش‌آموزی را حکایت می‌کرد که برای آموزش نزد پروفسوری می‌رودبا این حال اسم مهرجویی برای کشاندن مخاطب کافی بود به‌طوری که درس در سال 89 در تماشاخانه استاد سمندریان با فروش 33میلیون و 750هزار ریال عنوان پرفروش‌ترین اثر در یک نوبت اجرا را به‌دست‌آورد. این نمایش‌ تا روزهای آخر همچنان پرمخاطب بود.

مکاشفه در باب یک مهمانی خاموش

«مکاشفه در باب یک مهمانی خاموش» به کارگردانی رضا حداد یکی از تئاترهای خصوصی‌ای بود که با ترفندهای مختلف ازجمله حضور بازیگران مطرح همچون لیلی رشیدی، سیامک انصاری، برزو ارجمند، ستاره پسیانی، خسرو پسیانی و البته موسیقی مناسب به فروش خوبی دست یافت. حداد به‌عنوان سرپرست گروه تجربه، قبل از اجرا اظهار امیدواری کرد که ماهیت تجربی و شیوه اجرای آن برای مخاطبان جذابیت داشته باشد. اجرای این نمایش در تماشاخانه ایرانشهر با 43 اجرا و 6401تماشاگر به فروش82 میلیون تومانی دست یافت.

ننه دلاور

معمولا اجرای نمایش‌های خارجی در جشنواره‌های تئاتر با استقبال مخاطب مواجه می‌شود. یکی از نمایش‌هایی که در بیست‌و‌ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در سال 86 با استقبال مخاطب مواجه شد، نمایش «ننه دلاور» به کارگردانی کلاوس‌پیمان بودکه اجرا شد و به‌عنوان بهترین نمایش هم شناخته شد. «ننه دلاور» ازجمله آثار برتولت برشت است که داستان آنافیرلینگ و دو فرزندش را روایت می‌کند. اجرای این نمایش در بیست‌و‌ششمین جشنواره تئاتر فجر یکی از بهترین اتفاقاتی است که در طول عمر جشنواره تئاتر فجر افتاده است.

آمدیم، نبودید، رفتیم

رضا حداد که تجربه اجرای نمایش پرفروش «مکاشفه در باب یک مهمانی خاموش» را داشت، در تجربه بعدی باز هم به سراغ مولفه جذب مخاطب رفت. در ابتدا خبر بازی عزت‌الله انتظامی و مهناز افشار در این نمایش اطلاع‌رسانی شد که تنها مهناز افشار به گروه بازی ملحق شد و در نیمه راه به‌دلیل سفر جای خود را به هانیه توسلی داد. نمایش «آمدیم، نبودید، رفتیم» با هزینه‌ای بالغ بر حدود 350میلیون تومان روی صحنه رفت و توانست با توجه به جذب بیش از 25هزار مخاطب با بلیت 20هزار تومانی به فروشی حدود 500میلیون تومانی دست یابد.

به خاطر یک مشت روبل

حسن معجونی سال‌هاست که با گروه لیو روی جذب مخاطب کار کرده‌ است؛ بنابراین طبیعی است که نمایش‌های این کارگردان با استقبال مخاطب مواجه شود. نمایش‌ «به خاطر یک مشت روبل» برگرفته از داستان‌های کوتاه آنتوان چخوف به نویسندگی نیل سایمون و کارگردانی حسن معجونی در سال 89 به‌علت استقبال تماشاگران تمدید شد. حسن معجونی علاوه بر کارگردانی، در یکی از اپیزودهای این نمایش هم بازی می‌کند. به خاطر یک مشت روبل نام تازه‌ای بود که معجونی برای نمایش انتخاب کرده و اجرای چند اپیزود از نمایشنامه پزشک نازنین اثر نیل سایمون است. معجونی در این اثر خود به سراغ داستان نوجوان رفت و دلیل این کار را سرمایه‌گذاری و جذب مخاطبان نوجوان خواند.

خدای کشتار

علیرضا کوشک‌جلالی، کارگردان ایرانی مقیم آلمان آذرماه1387 نمایش «خدای کشتار» را با بازی بهاره رهنما، بهنام تشکر، الهام پاوه‌نژاد و کاظم هژیرآزاد اجرا کرد. خدای کشتار تئاتری است که توسط یاسمینا رضا در سال2006 نوشته شده است و در دسامبر همان سال در زوریخ اجرا شد. در آذر 1387 به زبان فارسی در سالن سایه تئاتر شهر به نمایش درآمد و همزمان به زبان آلمانی در آلمان توسط این کارگردان روی صحنه رفت. حال قرار است این نمایش در شهریورماه روی صحنه برود.