تبیان، دستیار زندگی
اى بندگان خدا! بدانید که از خودتان دیدبانانى و از اندام هایتان جاسوسانى بر شما گمارده شده اند و نگاهدارنده هایى راستگو فرشتگان ناظر بر اعمال شما اعمال و تعداد نفس هاى شما را در دفتر مخصوص ‍ ثبت و ضبط نموده و براى روز قیامت نزد خود محفوظ نگه مى دارند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

4ناظر اعمال ما در محشر


اى بندگان خدا! بدانید که از خودتان دیدبانانى و از اندام هایتان جاسوسانى بر شما گمارده شده اند و نگاهدارنده هایى راستگو فرشتگان ناظر بر اعمال شما اعمال و تعداد نفس هاى شما را در دفتر مخصوص ‍ ثبت و ضبط نموده و براى روز قیامت نزد خود محفوظ نگه مى دارند.


پل صراط

پل صراط یا گذرگاه خطرناک دوزخ

یکى از نکاتى که درباره قیامت مطرح است و دانستن آن داراى ارزش به سزایى است، موضوع پل صراط است که نتیجه برداشت از آیات قرآن و روایات ائمه طاهرین علیه السلام است .

امام صادق علیه السلام درباره صراط فرموده است:

«الناس یمرون على الصراط، والصراط اءدق من الشعر و من حد السیف»(1)؛ و بدانید که مردم از پل صراط عبور داده مى شوند، و صراط پلى باریکتر از مو و لبه تیز شمشیر است .

امام على علیه السلام درباره صراط فرموده است :

«... واعلموا ان مجازکم على الصراط و مزالق دحضه ، و اهاویل زلله ، و تارات اهواله» (2) ؛ ...و بدانید که گذرگاه شما صراط پل ویژه دوزخ و مکان هاى لغزش و فرو افتادن، و ترس از لغزش ها و نوبت هاى ترس ها است .

شیخ طبرسى رحمة الله علیه در تفسیر آیه ان ربک لبالمرصاد (سوره فجر / 15) نوشته است:

یعنى راه بندگان خدا در روز قیامت از مرصاد کمینگاه ویژه مى گذرد و کسى نیست که از آن عبور نکند... و معناى آیه این است که هیچ عملى از بندگان خدا از دیدگان خداوند پنهان نمى ماند زیرا او همه سخنان آنان را شنیده و همه کارهاى آنان را مى بیند، مانند کسى که در کمینگاه قرار گرفته باشد. (3)

آنچه به ذهن انسان مى رسد این است که این صراط یک نوع پل ظاهرى طبیعى نیست و تعبیر به آن در روایات و یا اشاره به آن در آیه قرآن دلیل نمى شود که چنین باشد، بلکه یک تعبیر مجازى است و به همانگونه که شیخ طبرسى رحمه الله علیه در معنى آیه سوره فجر بیان نموده است، بیانگر این است که هیچگونه عمل و سخنى از بندگان خدا از او پنهان نیست ، و او از همه سخنان و کارهاى انسان ها آگاه است ، و آن سخنان و کارها در سرنوشت آن انسان ها دخالت داده مى شوند از این رو عارفان نیز به یاد آن روز هراسان گردیده و از ترس و وحشت آن ، اشک مى بارند،

...و بدانید که آن قرآن شفاعت کننده اى است که شفاعتش پذیرفته مى شود، و گوینده اى است که اگر نادرستى کردار کسى را بگوید، گفتار او مورد تصدیق واقع مى شود و کسى که در روز قیامت مورد شفاعت قرآن قرار بگیرد، شفاعت درباره او پذیرفته مى شود، و آنکه را که قرآن بر زیان او گواهى دهد، سخن به زیان او پذیرفته مى شود...

گواهان محشر

هر چند در دادگاه بزرگ قیامت نیاز به محاکمه و خواستن دلیل و بینه و گواهان نیست ، زیرا داور اصلى در راءس دادگاه خداوند است . و او از همه اعمال و اندیشه هاى پنهان و آشکار انسان ها آگاهى کامل و دقیق دارد. ولى براى اینکه بر مجرمان حجت تمام گردد و هیچ مجرم و گناهکارى بهانه اعتراض و شکایت نداشته باشد، محاکمه و داورى برقرار گردیده و بینه و گواهان درخواست مى شود و از سوى داوران نیز گواهانى که از پیش از سوى خداوند در نظر گرفته شده اند علیه مجرمان گواهى مى دهند، چنانکه امام علیه السلام فرمود:

کل نفس معها سائق و شهید: سائق یسوقها الى محشرها و شاهد علیها بعملها . (4)

و به همراه هر کس در روز قیامت یک راننده و یک گواه دهنده اى خواهد بود راننده اى که او را به محشر مى راند، و گواهى دهنده اى که با گواه گرفتن عمل و کردار او بر زیان او گواهى مى دهد.

و خطاب به خداوند درباره عظمت پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله فرمود:

...شهیدک یوم الدین . (5)

و او پیامبر صلى الله علیه و آله از سوى تو شاهد بر اعمال امت در روز قیامت است .

و خطاب به مردم فرمود:

قیامت

«اعلموا عبادالله اءن علیکم رصدا انفسکم ، و عیونا من جوارحکم و حفاظ صدق یحفظون اعمالکم و عدد اءنفاسکم ، لا تسترکم منهم ظلمة لیل داج ، و لا یکنکم منهم باب ذور تاج ، و ان غدا من الیوم قریب.»(6) ؛ اى بندگان خدا! بدانید که از خودتان دیدبانانى و از اندام هایتان جاسوسانى بر شما گمارده شده اند و نگاهدارنده هایى راستگو فرشتگان ناظر بر اعمال شما اعمال و تعداد نفس هاى شما را در دفتر مخصوص ‍ ثبت و ضبط نموده و براى روز قیامت نزد خود محفوظ نگه مى دارند. آنگونه که تاریکى شب تار، شما را از دیدگان آنان پنهان نگه نمى دارد، و دروازه بزرگ محکم بسته شما را از آنان نمى پوشاند، و به راستى که فردا روز قیامت به امروز دنیا نزدیک است .

امام علیه السلام در این بخش از سخنان خود دو نوع گواهان روز قیامت را یادآور مى شود که خداوند نیز آن دو نوع را در قرآن کریم یادآور شده است :

نوع اول : اندام هاى انسان ، در آنجا که فرمود:

« روزى که زبان ها و دستان و پاهایشان به آنچه که به جا مى آورند بر زیان آنان گواهى مى دهند. » (سوره 24/24)

نوع دوم : فرشتگان الهى ، در آنجا که فرمود:

«آنگاه که آن دو مأمور دریافت اعمال ، از راست و چپ براى ثبت و ضبط اعمال شما بنشینند. هیچ سخنى چه خبر و چه شر بر زبان جارى نگردد، جز آنکه هماندم آن دو فرشته رقیب و عتید براى نوشتن آن آماده اند.» (سوره 50/17 و 18)

و درباره گواهى دادن قرآن کریم در دادگاه قیامت فرمود:

«...و همین اندازه بس است که در روز قیامت کتاب خدا قرآن کریم بر زیان انسان احتجاج نموده شهادت دهد و با او دشمن گردد...» (7)

«...واعملوا انه شافع مشفع ، و قائل (ماهل )مصدق ، و انه من شفع له القران یوم القیامة شفع فیه و من محل به القران یوم القیامة صدق علیه ...» (8)

آنگاه که آن دو مأمور دریافت اعمال ، از راست و چپ براى ثبت و ضبط اعمال شما بنشینند. هیچ سخنى چه خبر و چه شر بر زبان جارى نگردد، جز آنکه هماندم آن دو فرشته رقیب و عتید براى نوشتن آن آماده اند

...و بدانید که آن قرآن شفاعت کننده اى است که شفاعتش پذیرفته مى شود، و گوینده اى است که اگر نادرستى کردار کسى را بگوید، گفتار او مورد تصدیق واقع مى شود و کسى که در روز قیامت مورد شفاعت قرآن قرار بگیرد، شفاعت درباره او پذیرفته مى شود، و آنکه را که قرآن بر زیان او گواهى دهد، سخن به زیان او پذیرفته مى شود...

بنابراین ، گواهان روز قیامت که به سود یا زیان انسان گواهى بدهند بنابر آنچه که از نهج البلاغه به دست مى آید، عبارتند از:

1 پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله .

2 اعضا و اندام هاى انسان .

3 فرشتگان .

4 قرآن کریم .

و بدینگونه روز حساب به پایان مى رسد. گروهى در آن روز سربلند و اهل نجات گردیده و منتظر پاداش بزرگ الهى و رسیدن به بهشت جاوید دقیقه شمارى مى کنند، و گروهى دیگر در اثر دارا بودن اندیشه ها و باورها و کردارهاى ناروا، محکوم گردیده و در انتظار دوزخ قرار مى گیرند، چنان که امام علیه السلام فرمود:

...و جعلهم فریقین : اءنعم على هۆ لاء و انتقم من هۆ لاء... (9)

...و خداوند آنان انسان ها را به دو گروه تقسیم مى کند، گروهى از آنان را از نعمت خود در بهشت بهره مند مى گرداند و از گروهى دیگر انتقام مى گیرد...

پی نوشت ها :

1- بحار الانوار، ج 8، ص 64، امالى صدوق ، ص 177.

2- نهج ، فیض ، خ 82، صبحى ، خ 83،(خطبه غراء).

3- تفسیر مجمع البیان ، ذیل آیه 15 سوره فجر.

4- نهج ، فیض ، خ 84، صبحى ، خ 85.

5- نهج ، فیض ، خ 105، صبحى ، خ 106.

6- نهج ، فیض ، خ 156، صبحى ، خ 157.

7- نهج ، فیض ، خ 82، صبحى ، خ 83.

8- نهج ، فیض ، خ 175، صبحى ، خ 176.

9- نهج ، فیض ، خ 108، صبحى ، خ 109.

بخش نهج البلاغه تبیان


منبع : کتاب معاد در نهج البلاغه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.