تبیان، دستیار زندگی
مرحوم استاد شکرالله صنبع زاده، هنرمند احیاگر میناکاری و نقاش برجسته، یکی از هنرمندان بزرگی است که آثار...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

هنر درخشان آتش و خاک


بررسی هایی که در مورد میناسازی شده، نشان می دهد، میناهایی به نام بیزانس مشهور است، از میناسازی ایرانی اقتباس شده است. قدیمی ترین نمونه های میناکاری موجود، موئد این ادعاست که میناکاری نیز مانند بسیاری از هنرهای دیگر، برای اولین بار در ایران پیدا شده و از ایران به سایر کشورها راه یافته است.


روایتی از میناکاری در حرم مطهر حضرت رضا(ع)

اگر چه هنر میناکاری را هنر درخشان آتش و خاک می نامند، اما در حرم امام رضا(ع) باید هنر عشق و ارادت نامید. آنجا که شعله های عشق، سرکشی می کند و شور ارادت، موجب خلق اثری می شود که سال های سال، چشم نواز زائران این آستان آسمانی می شود، آستانی که هفت اقلیم جهان، دل در گرو ان دارد. اینچنین است که هنر ایرانی و عشق و ادرت ان به ائمه ی اطهار(علیهم السلام) جهانی می شود.

بارگاه  مطهر رضوی، تاریخچه هنر اسلامی و ایرانی

هنر درخشان آتش و خاک

یکی از هنرهایی که در حرم مطهر حضرت رضا(ع) چشم نوازی می کند، هنر میناکاری است که می توان نمونه های بی بدیل آن را در حرم مطهر، موزه و خزانه آستان قدس رضوی مشاهده کرد. از جمله این نمونه های ارزنده، کتیبه دور گنبد طلای حرم مطهر است که توسط علیرضا عباسی در روزگار صفویه کتابت شده است.

همچنین شمایل میناکاری حضرت علی(ع) بر پایه نقره کاری، میناکاری یک جفت لچک بزرگ ایوان نادری، یک جفت درب میناکاری نصب در رواق دارالشکر، یک جفت اذن دخول میناکاری دارالسیاده ، دو جفت درب نفیس میناکاری ورودی دارالفیض به حرم مطهر، دو جفت درب مطلا و قلم زنی و میناکاری ورودی دارالحفاظ به حرم مطهر، تابلو میناکاری اشعار مرحوم رسا و غیره و غیره، در جای جای حرم مطهر نتیجه تلاش هنرمندان بزرگی است که روزگاری به عشق مولایشان، در سرزمین آفتاب عالم تاب، شور عشق آفریده اند.

هنر میناکاری برای اولین بار در ایران

میناکاری، هنر درخشان آتش و خاک است، با رنگ های پخته و درخشان که سابقه آن به 1500 سال پیش از میلاد می رسد.

" از جمله هنرهای دستی ایرانیان در گذشته های دور، تزئین و کنده کاری روی فلزاتی از قبیل طلا، نقره، مس، برنز، برنج، آهن، فولاد، سرب، آلومینیوم و کروم بوده است."

از جمله موارد فلزکاری، میناکاری است.

بررسی هایی که در مورد میناسازی شده، نشان می دهد، میناهایی به نام بیزانس مشهور است، از میناسازی ایرانی اقتباس شده است. قدیمی ترین نمونه های میناکاری موجود، موئد این ادعاست که میناکاری نیز مانند بسیاری از هنرهای دیگر، برای اولین بار در ایران پیدا شده و از ایران به سایر کشورها راه یافته است.

در دوران مغول، سبک جدیدی در فلزکاری و میناکاری ایران به وجود آمد. اشکال و تصاویری که قیافه و لباس اعضای دربار ایران را داشتند، جای اشکال و تصاویر عربی دوره قبل را گرفتند. در زمان صفویه، زمینه هنر میناکاری و فلزکاری، تغییر یافت. ظروف نقره در این دوره به نقوش مینیاتور، از قبیل مجالس بزم در دربار، مجالس و شکار یا اسب سواری، مزین گشت و هنر میناسازی از نقش های اسلیمی و گل، تغذیه کرد و رنگ قرمز، مورد مصرف بیشتری داشت و شهر اصفهان، یکی از مراکز عمده میناکاری به حساب می آمد که هنوز هم تنها مرکز این هنر محسوب می شود.

هنر میناکاری که در اواخر دوره قاجار به دلیل مشقت کار تهیه لعاب و پخت رنگ های آتشین، به نزول و رکود رسیده بود، بار دیگر از حدود سال 1310 شمسی به همت و تلاش وصف ناپذیر مرحوم صنیع زاده، تجدید گردید. آثار میناکاری ایران، اگر چه از دوره های صفویه به بعد، به طور چشمگیری توسط هنرمندان برجسته این رشته، ساخته و پرداخته می گردید و نقاشی آن از ظرافت و لطافت خاصی برخوردار بود اما به لحاظ حجم و اندازه، معمولا در قطعات بسیار کوچک کار می شد.

میناکاری، رشته ای برای نسل امروز

مرحوم استاد شکرالله صنبع زاده، هنرمند احیاگر میناکاری و نقاش برجسته، یکی از هنرمندان بزرگی است که آثار او در حرم مطهر حضرت رضا(ع) به یادگار مانده است.

مرحوم استاد صنیع زاده با پشتوانه اطلاعات خانوادگی و با همتی بلند و استفاده از امکانات زمان و با فراهم شدن لعاب لازم، به خلق آثار متعدد میناکاری در حجم و اندازه های بزرگ و با کیفین بی نظیر در طرح و نقش پرداخت. تلاش ایشان موجب گردید تا با پرورش شاگردان زیاد، هنر میناکاری به نحو شایسته ای توسعه یافته و امروزه به عنوان یکی از رشته های مهم صنایع دستی ایران به شمار آید.


منبع:آستان قدس رضوی

بخش حریم رضوی