چرا چشم شما می پرد؟
نویسنده: دکتر علی سنبلستان
این انقباضات (blepharospasm) معمولا بر عضلات هر دو چشم تاثیر میگذارند. اگر شما دچار این حالت باشید، ممکن است یک حرکت غیرارادی را که هر چند ثانیه، یک تا دو دقیقه طول میکشد و یا عود میکند تجربه کنید.
اکثر مردم دچار انقباضات جزئی پلک چشم در طول زندگی خود میشوند. علل آن عبارتند از:
- خستگی
- استرس
- کافئین (مثل قهوه)
شکل جزئی پریدن پلک، بی ضرر و بدون درد است. این حالت معمولا خود به خود از بین میرود. اما میتواند آزاردهنده هم باشد، به ویژه در شرایطی که اسپاسم (انقباض عضلانی) به اندازه کافی قوی باشد و پلکها را به طور کامل ببندد.
در برخی موارد، انقباض پلک مدت طولانی ادامه دارد. برخی افراد، اسپاسم های مکرر در طول روز را تجربه میکنند. علائم می توانند روزها، هفته ها یا حتی ماه ها بعد دوباره برگردند. این حالت میتواند استرس های روحی زیادی ایجاد کند و با زندگی فرد تداخل داشته باشد.
در جدی ترین شکل، انقباض پلک میتواند مزمن شود. این حالت میتواند باعث چشمک زدن مداوم و دوبینی شود. اگر منجر به شرایطی شود که در آن باز نگه داشتن چشم فرد مشکل باشد، میتواند باعث اختلال دید شدید شود
گاهی اوقات، انقباضات و زنش پلک میتواند نشانهای از مشکلات دیگر چشم باشد، از قبیل:
- بلفاریت (التهاب پلک)
- خشکی چشم
- حساسیت به نور
به ندرت میتواند نشانهای از یک اختلال مغزی یا عصبی باشد، مانند:
- فلج بل
- دیستونی
- بیماری پارکینسون
- تیک عصبی
زنش و انقباض پلک همچنین میتواند عارضه برخی داروها باشد. رایجترین داروهای مطرح در این مورد، داروهای مورد استفاده در درمان جنون و صرع میباشند.
انواع انقباض پلک
سه نوع متداول از زنش و انقباض پلک وجود دارد:
1- زنش پلک جزئی
2- انقباض پلک (blepharospasm) خوش خیم
3- اسپاسم نیمه صورت
1- زنش پلک جزئی اغلب در ارتباط با عوامل زندگی ایجاد میشود، مانند:
- خستگی
- استرس
- کمبود خواب
- استفاده از الکل، تنباکو و یا کافئین
این حالت هم چنین میتواند به دلیل تحریک سطح چشم (قرنیه) یا غشاهای پوشاننده پلک (ملتحمه) ایجاد شود. گاهی اوقات علت زنش پلک جزئی ناشناخته باقی می ماند که تقریبا در همه موارد، بی ضرر و بدون درد است.
2- انقباض پلک خوش خیم معمولا در اواسط تا اواخر دوران بزرگسالی ایجاد میشود و به تدریج توسعه می یابد. این حالت در زنان دو برابر مردان است.
به طور معمول، انقباض پلک خوش خیم با تحریک بیش از حد چشم یا چشمک زدن مکرر شروع میشود و عوامل زیر می توانند آغازگر آن باشند:
- خستگی
- استرس
- عوامل محرک مانند نور، باد و یا آلودگی هوا
به تدریج که وضعیت بدتر میشود، ممکن است منجر به افزایش حساسیت نسبت به نور، تاری دید و انقباض عضلات صورت شود. در موارد شدید، اسپاسم میتواند آن قدر شدید باشد که پلک را تا چند ساعت بسته نگه دارد.
محققان بر این باورند که این بیماری ممکن است ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی باشد. با وجودی که این بیماری معمولا به صورت تصادفی رخ می دهد، گاهی در خانواده ها به صورت ارثی تکرار میشود.
3- اسپاسم نیمه صورت بسیار نادر است و باعث درگیری عضلات دیگری غیر از عضلات پلک میشود. این حالت معمولا شامل عضلات اطراف دهان نیز میشود. بر خلاف انواع دیگر زنش و انقباض پلک، معمولا تنها یک طرف صورت را درگیر میکند.
در اغلب موارد، اسپاسم نیمه صورت ناشی از فشار یک شریان بر روی عصب عضلات صورت می باشد.
اگر پزشک شما مشکوک شود که یک اختلال مغزی یا عصبی عامل پریدن پلک شماست، شما را برای علائم رایج دیگر بررسی میکند و یا شما را به یک متخصص مغزواعصاب و یا متخصص دیگر ارجاع می دهد
چه موقع باید به چشم پزشک مراجعه کرد؟
- انقباض یا اسپاسم اطراف چشم
- اسپاسم صورت که بیشتر از یک هفته طول بکشد
- زنش پلکی که بیش از یک هفته هم چنان ادامه داشته باشد
- انقباضی که به طور کامل پلک شما را ببندد.
- اسپاسم عضلانی که درگیری عضلات دیگر صورت را نیز ایجاد کند
- قرمزی، تورم و یا ترشح از چشم
- افتادگی پلک فوقانی
درمان
در اغلب موارد، زنش پلک جزئی حتی بدون این که شما متوجه شوید از بین می رود.
اگر خشکی چشم باعث سوزش قرنیه یا ملتحمه و تحریک چشم شود، درمان آن با اشک مصنوعی باعث بهبود میشود.
تا کنون، پزشکان درمان موفقی برای انقباض پلک خوشخیم نیافته اند. اما گزینه های مختلفی برای کاهش شدت آن به کار می روند.
شایع ترین این درمان ها استفاده از سم بوتولینوم (که هم چنین به عنوان بوتاکس یا Xeomin شناخته میشود) است. بوتاکس به طور معمول برای بیماران مبتلا به اسپاسم نیمه صورت توصیه میشود. هنگامی که در مقادیر بسیار کم به عضلات چشم تزریق میشود، ممکن است اسپاسم را برای چند ماه کاهش دهد، اما تاثیر آن به تدریج کاهش می یابد و تکرار آن ضروری است.
درمان های جایگزین برای انقباض خوشخیم پلک عبارتند از:
- طب سوزنی
- هیپنوتیزم
- تغذیه درمانی
اما مزایای این درمان ها از طریق مطالعات علمی ثابت نشده است.
اگر درمان های دیگر با شکست رو به رو شوند، روش جراحی گزینه آخر است.
هم چنین به طور کلی برای بیماران مبتلا به اسپاسم نیمه صورت از روش جراحی مغز و اعصاب برای کاهش فشار شریان بر روی عصب صورت استفاده میشود.
در حالی که چنین اقدامات جراحی معمولا نتایج دائمی ایجاد میکنند، ولی می توانند منجر به عوارض جدی نیز شوند. علاوه بر این، هر گونه عوارض جانبی به احتمال زیاد به طور دائمی باقی می ماند.