تبیان، دستیار زندگی
آیا ماجرا ریاست دانشگاه آزاد با تفاهم طرفین به پایان می رسد؟ آیا آیت الله هاشمی حکم فرهاد دانشجو را امضا خواهد کرد؟
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

معادله هاشمی و دانشگاه آزاد


آیا ماجرا ریاست دانشگاه آزاد با تفاهم طرفین به پایان می رسد؟ آیا آیت الله هاشمی حکم فرهاد دانشجو را امضا خواهد کرد؟

هاشمی و دانشگاه آزاد

شاید دیگر همه خوانندگان عزیز خبر داشته باشند که آقای دکتر جاسبی دیگر رییس دانشگاه آزاد نیست. اما سوال اصلی این جاست که رییس بعدی کیست؟ بر مبنای آرای 5 نفر از 10 نفر اعضای هیات امنا، آقای فرهاد دانشجو عضو هیات امنا به عنوان  رییس انتخاب شده است. این حکم به تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز رسیده است.  نهایتا در روزنامه رسمی کشور، مصوبه شورا با امضای آقای رییس جمهور منتشر شد. اما  بر مبنای اساس نامه دانشگاه آزاد امضای نهایی حکم رییس دانشگاه آزاد با رییس هیات امناست و رییس هیات امنا آیت الله هاشمی رفسنجانی هنوز به دلایلی که توضیح داده خواهد شد، حاضر به امضای حکم نیست. لذا هم چنان نمی توان به شکل اجرایی دانشجو را رییس دانشگاه آزاد دانست.

ما در این مطلب به ریشه های اصلی این اختلاف و راهکارهای آن خواهیم پرداخت:

ریشه این معادله چند مجهوله:تعیین رییس بر پایه اساس نامه جدید

پس از آنکه شورای عالی انقلاب فرهنگی راسا  وارد مقوله نظارت و کنترل دانشگاه آزاد شد و تصویب اساس نامه آن را در دستور کار خود قرار داد و از طرف مقابل هیات موسس با وقف دانشگاه آزاد تلاش کرد راه ورود شورا و دولتی ها را به این دانشگاه ببندد، هیات کارشناسی رهبر معظم انقلاب  تشخیص داد این وقف از لحاظ شرعی با مسائلی روبرو است و نافذ نمی تواند باشد . نهایتا مقرر شد با اصلاح اساس نامه به گونه ای که دست هیات موسس هم در امور جاری دانشگاه باز باشد و در عین حال نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز این سیستم آموزشی معظم را تحت کنترل قرار دهد، مساله حل شود. بنابر این قرار شد که انتخاب رییس دانشگاه بر عهده هیات امنا باشد.

ترکیب هیات امنا فعلی به ترکیب شورای عالی دهه 60 شباهت بسیار دارد. لذا به نظر نمی رسد ترکیب فعلی امری جدید، تحمیلی و بر مبنای سیاسی کاری باشد

بر پایه اساس نامه جدید ترکیب هیات امنا  به شرح زیر اعلام شد: 3 نفر از اعضای هیئت علمی تمام وقت دانشگاه‌ها در مرتبه دانشیاری و یا بالاتر به پیشنهاد و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، 3 نفر از اعضای هیئت مؤسس که حتماً یک نفر از آنها روحانی باشد، وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا نمایندگان آنها، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها یا معاون وی، رئیس دانشگاه (دبیر هیئت امناء).

بر پایه مدل جدید آیت الله هاشمی رفسنجانی، حجت الاسلام سید حسن خمینی و آقای میرزاده از هیات موسس به هیات امنا پیوستند. دکتر جاسبی هم دارای پست ریاست دانشگاه بود و اتوماتیک به این هیات می پیوست. لذا در واقع جریان هیات موسس در انتخاب رییس دانشگاه دارای وزن 4 از ده بودند. حجت الاسلام محمدیان نماینده ولی فقیه در دانشگاهها ، دکتر دانشجو وزیر علوم و خانم دکتر دستجردی وزیر بهداشت به واسطه مسوولیتشان عضو هیات امنا شدند. 3 عضو دیگر نیز  بر اساس نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب شدند.  فرهاد دانشجو، بهمن یزدی صمدی و فریدون عزیزی بر اساس نتیجه انتخابات برگزار شده در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی در ترکیب جدید هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی جای گرفتند.

هیئت امنا دانشگاه آزاد

لذا می توان نتیجه گرفت سه جناح اصلی در ترکیب هیات امنا دیده می شد:

1- جریان هیات موسس با 4 رای

2-  جریان دولت با سه رای ( 2+1 دو وزیر دولت به اضافه فرهاد دانشجو برادر وزیر علوم و رییس سابق دانشگاه تربیت مدرس در دولت نهم)

3- دو رای اعضای معرفی شده شورای عالی انقلاب فرهنگی که صبغه تخصصی تر دارند.

نهایتا  می توان به نقش تعیین کننده حجت الاسلام محمدیان اشاره کرد.

اما شورای عالی انقلاب فرهنگی در واقع با تصویب یک اصلاحیه رای رییس دانشگاه آزاد را در جریان انتخاب رییس جدید حذف کرد. آقای دکتر حسین كچوئیان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و برخی دیگر از اعضای این شورا، پیشنهاد خود را در مورد حق رأی نداشتن رئیس دانشگاه آزاد در جلسه هیئت امنا در زمان تصمیم‌گیری برای انتخاب رئیس ارائه كردند و این پیشنهاد به تصویب رسید. لذا آرای هیات موسس به 3 رسید.

اگر چه آیت الله هاشمی در آن موقع نسبت به این مصوبه جدید واکنش رسمی نشان نداد اما می توان درک کرد که ذهنیت منفی در وی نسبت به برنامه ها و روند تعیین رییس بعدی دانشگاه آزاد ایجاد شده است. نهایتا آیت الله هاشمی با 6 رای به ریاست هیات امنا رسید. این آرا از سوی حجت الاسلام سیدحسن خمینی،جاسبی، و میرزاده از طیف هیات موسس، دکتر صمد یزدی از اساتید معرفی شده شورا و حجت الاسلام محمدیان نماینده رهبری بود. در مقابل دو وزیر دو دولت و دو نماینده دیگر شورا با عدم رای مثبت به هاشمی نشان دادند دارای وزن و یرنامه خاص خود در شورا هستند. اما گفته می شود که رای آقای محمدیان مشروط به این بوده که در جلسه بعدی رییس بعدی انتخاب شود.

در طی هفته های بین دو جلسه اسامی مانند دکتر ولایتی، دکتر حداد، دکتر افروز،میرزاده و .... برای ریاست دانشگاه در رسانه ها مطرح می شد که با تکذیب آنها روبرو می شد. دکتر فرهاد دانشجو هم چندین بار حضور خود را تکذیب کرد که نهایتا در روز بر گزاری جلسه از احساس تکلیف خود سخن گفت و اعلام کرد برای رای گیری آماده است.

هیئت امنا دانشگاه آزاد

پیشنهاد آقای هاشمی این بود که در فرایند زمانی طولانی تری نامزدهای ریاست بیایند و برنامه های خود را اعلام کنند. اما جریان مقابل متشکل از دو وزیر دولت، نماینده مقام معظم رهبری در دانشگاهها ، فرهاد دانشجو ویکی دیگر از اساتید دانشگاه(مجموعا 5 نفر) پیشنهاد کردند با توجه به اینکه اسامی و رزومه نامزدها از طریق وزیر علوم در اختیار اعضا قرار داده شده و در ضمن با توجه به محدود بودن گزینه‌ها، حاضر هستند تا نیمه‌های شب در همین جلسه بمانند .اما با مقاومت اقلیت اعضای هیئت امنا(4 عضو دارای حق رای و جاسبی که دیگر حق رای نداشت)، اكثریت(5 عضو دارای حق رای) تصمیم گرفتند كه رأی خود را اعلام كنند و این رأی را كه به فرهاد دانشجو بود، به صورت مكتوب در اختیار وزیر علوم كه از طرف شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان مسئول جلسه شناخته می‌شد، قرار دادند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی كه به‌عنوان ناظر در جلسه حضور داشت، انتخابات رئیس دانشگاه را در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی تأیید و شورا نیز در جلسه سه هفته قبل خود، ریاست فرهاد دانشجو را تأیید كرد تا وی رسماً رئیس دانشگاه آزاد شود.

این جریان با نارضایتی شدید آیت الله هاشمی روبرو شد . به نظر می رسد  اقدام اولیه شورا عالی بر سلب رای رییس دانشگاه آزاد و ایجاد عدم تعادل در آرا و معرفی ناگهانی دانشجو  و حمایت برخی اعضای هیات امنا در روز آخر علی رغم تمهیدات پیش بینی شده برای معرفی نامزدها در جلسه باعث شده وی از امضای حکم دانشجو خودداری نماید.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی كه به‌عنوان ناظر در جلسه حضور داشت، انتخابات رئیس دانشگاه را در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی تأیید و شورا نیز در جلسه سه هفته قبل خود، ریاست فرهاد دانشجو را تأیید كرد تا وی رسماً رئیس دانشگاه آزاد شود

اما نکاتی چند که تذکر آنها لازم به نظر می رسد.

هیچ کس کتمان کننده نقش آیت الله هاشمی و هیات موسس آن در ایجاد و راه اندازی این دانشگاه نیست. دانشگاه آزاد که به پیشنهاد آیت الله هاشمی و تایید امام راحل(ره) ایجاد شد ، توانست در سی سال اخیر به یک مجموعه بزرگ دانشگاهی تبدیل شود و صیانت از آن نیز به عنوان یکی از ثمرات شجره طیبه انقلاب بر همه واجب است.

اما باید توجه کرد که از ابتدا قرار بر این بوده که این دانشگاه بر پایه نظرات ولایت فقیه اداره گردد. کسب اجازه آیت الله هاشمی از مرحوم حضرت امام (ره) نشان دهنده این است که ایجاد این مجموعه برپایه کسب اذن ولی فقیه بوده است و تداوم آن نیز می بایست با نظر رهبر معظم انقلاب باشد.  بررسی تاریخی دانشگاه آزاد هم موید این نکته است که از ابتدا قرار بوده دانشگاه تحت نظارت اداره شود. در سال 1361 هیات امنای موقت دانشگاه با حضور رییس جمهور وقت، رییس مجلس وقت، نخست وزیر سابق و فرزند بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران تشکیل و با نگارش اساسنامه ای، عبدالله جاسبی را به عنوان رییس دانشگاه منصوب نمود و اولین پذیرش دانشجو در اسفند سال 1361 آغاز گردید.

زارع دانشگاه آزاد جاسبی

مطابق اساسنامه سابق، شورای عالی دانشگاه، عالیترین مرجع تصمیم گیری در این دانشگاه بود اما هرگز تشکیل نگردید. بر این اساس اعضای شورا عبارت بودند از: اعضای هیات موسس یا نمایندگان ثابت آنها، نماینده رهبری، نماینده جامعه مدرسین حوزه علمیه قم یا نماینده جامعه روحانیت مبارز، وزیر فرهنگ و آموزش عالی یا نماینده ثابت وی، نماینده ثابت ستاد انقلاب فرهنگی (شورای عالی انقلاب فرهنگی فعلی)، رییس دانشگاه آزاد اسلامی.

این ترکیب پیش بینی شده در اساسنامه هیچگاه تشکیل نگردید و دانشگاه توسط هیات موسس یا همان هیات امنا که ذکر نفرات آن در بالا آمد، اداره می شد و رییس دانشگاه در مقام ریاست عالیه توسط هیات مذکور انتخاب شده و تصمیم هایی نظیر وضع مقررات داخلی و تعیین میزان شهریه توسط هیات امنا یا موسس که در حقیقت یکی بود، صورت می گرفت.

ترکیب هیات عالی نشان دهنده این است که از ابتدا قرار بوده نماینده رهبری، وزیر علوم و نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی بر این نهاد نظارت کنند که به دلایلی اجرای آن به تعویق افتاده است. بر این مبنا ترکیب هیات امنا فعلی به ترکیب شورای عالی دهه 60 شباهت بسیار دارد. لذا به نظر نمی رسد ترکیب فعلی امری جدید، تحمیلی و بر مبنای سیاسی کاری باشد.

نهایتا به نظر می رسد می بایست به این نکته اشاره کرد که رییس منتخب دانشگاه آزاد نمی بایست با برخی مصاحبه های تنش زا و حساسیت انگیز زمینه را برای ایجاد سو تفاهم های بیشتر فراهم آورد و شورای عالی انقلاب فرهنگی در تداوم ابتکاراتی مانند هیات 5 نفره زمینه تعامل را فراهم آورد ، و از سوی دیگر حضرت آیت الله هاشمی، یار دیرینه انقلاب با دور اندیشی و بزرگواری زمینه شیطنت رسانه های معاند و بد اندیشان را از آنان سلب نمایند.

یوسف قاضی زاده

بخش سیاست تبیان