لطفا چیزی پرت نکنید!

خشم و راهکارهایی برای مقابله با آن

خشم هیجانی فراگیر است. وقتی از افراد خواسته می شود جدیدترین تجربه هیجانی خود را بازگو کنند، خشم بیش از همه به خاطر می آید. یکی از علتهای فراگیر بودن خشم این است که انواع گوناگونی دارد که نه تنها به صورت نخستین نمونه ابراز می شود (مثلا فرد رنجیده چشم غره می رود، مشتهایش را گره می کند و بعد شدید حمله ور می شود)، بلکه به صورت متناسب با موقعیتهای خاص مانند غضب، خصومت، انتقام جویی، از کوره در رفتن، کفری شدن، غیظ و ... هم ابراز می شود.

خشم از ممانعت ناشی می شود مثل زمانی که برخی نیروهای بیرونی جلوی برنامه ها و هدفهای فرد را می گیرند.

خشم همچنین از خیانت در امانت، مورد بی اعتنایی قرار گرفتن، انتقاد شدن به صورت ناحق، ملاحظه نکردن دیگران و دلخوری انباشته شده ناشی می شود. زیر بنای خشم این عقیده است که موقعیت آنگونه که باید باشد نیست؛ یعنی ممانعت، دخالت یا انتقاد ناموجه است.خشم پر شورترین هیجان است. آدم خشمگین قوی تر و نیرومند تر می شود. خشم آدمها را نسبت به بی عدالتی های دیگران حساس تر می کند و باعث می شود که آنها برای تلافی کردن،ممانعت، دخالت یا انتقاد دست به مبارزه بزنند. این حمله می تواند کلامی یا غیر کلامی باشد(فریاد زدن یا کوبیدن در به هم) و مستقیم یا غیر مستقیم باشد(نابود کردن مانع یا صرفا پرت کردن چیزی)علاوه بر پرخاشگری مستقیم و غیر مستقیم برخی پاسخهای رایج خشم انگیز عبارتند از: ابراز احساس رنجش، بارها در مورد چیزی حرف زدن، مصالحه کردن یا به کلی از چیزی دوری کردن.

خشم به صورت بالقوه خطرناک ترین هیجان است زیرا هدف آن نابود کردن موانع در محیط است. گاهی خشم نابودی و صدمه نامتعارفی به بار می آورد مثل زمانی که بچه ای را هول می دهیم و یا یار ورزشی مان را دشنام می دهیم یا به در بسته لگد می زنیم اما در مواقع دیگر خشم نتیجه بخش است مثل زمانی که توان، قدرت و استقامت ما را بیشتر می کند تا به طور ثمربخشی محیط اطرافمان را به صورتی که باید باشد تغییر دهیم. وقتی شرایط از حالتی که نباید باشد(بی عدالتی) به حالتی که باید باشد(عدالت)تغییر می یابد خشم فروکش می کند. و در آخر ذکر این نکته ضروری است که وقتی خشم خود را در کلام و یا رفتار نشان می دهد، پرخاشگری عنوان می گیرد.

درمان پرخاشگری

برای درمان پرخاشگری گام اول شناخت و ریشه یابی علت یا علل پرخاشگری است. با شناخت این عوامل می توان همکاری های لازم را برای کاستن از میزان و شدت پرخاشگری ارایه نمود. مانند سرگرم کردن فرد، مهر و محبت و دلجویی، آموزش تفکر به تنهایی، صبر و متانت نشان دادن در مواقع پرخاشگری، تشویق جهت استحمام در زمان احساس خشم، جلوگیری از توهین و ناسزاگویی و مقابله به مثل نکردن، جلوگیری از تهدید و ترساندن، یاد دادن انتقاد صحیح به جهت تخلیه و سبک شدن و آرامش یافتن و در نهایت چنانچه این موارد موثر واقع نشد این راهکارها توصیه می شود:

** در صورتی که پرخاشگری ناشی از علل فیزیولوژیک باشد، ارجاع فرد به پزشک و استفاده از روش دارودرمانی توصیه می شود.

** در صورتی که پرخاشگری به عوامل روانی- محیطی مربوط شود لازم است از روان درمانی و رفتار درمانی استفاده شود و لذا مراجعه نزد روان شناسان و روان پزشکان ضروری است.

** فراهم نمودن زمینه تخلیه فشارهای روانی  و هیجانی از طریق ترتیب دادن برنامه های سالم ورزشی و هنری و ...

** چون عملا درمان پرخاشگری اقدامی ساده نیست لذا اطرافیان فرد پرخاشگر باید بدانند که با توبیخ و تحقیر و مقابله به مثل مشکلی حل نمی شود بلکه با هماهنگی سایر اعضای خانواده و دوستان است که جریان درمان تسهیل می یابد.

تکنیکهای لازم برای کنترل پرخاشگری در محیط خانواده

صمیمیت در خانواده امری لازم و ضروری است زیرا سهم عمده ای در کاهش خشونت در خانواده دارد. بسیاری از افراد که رفتارهای خشونت آمیز دارند به این دلیل است که صمیمیت بین طرفین وجود ندارد. صمیمیت هنگامی افزایش می یابد که افراد خانواده در امور زندگی با یکدیگر مشارکت داشته باشند، همچنین اعتماد و اطمینان در مشارکت اعضای خانواده باعث صمیمیت می شود.

تامل و سکوت-  یکی از بهترین راههای کنترل خشونت در خانواده، کنترل رفتار خویشتن در مواقعی است که یکی از اعضای خانواده به تحریک دیگری بپردازد. بهترین راهبرد در این هنگام آن است که دیگران سکوت کنند تا آن فرد هم احساس آرامش پیدا کند سپس در یک فرصت مناسب با هم به بحث و بررسی مشکل بپردازند.

صحبت کردن در مورد مشکل- بهترین روش برای کاهش پرخاشگری صحبت کردن در مورد آن است. این تکنیک به طور عملی است، یعنی هنگامی که پرخاشگری به حد اعلای خود می رسد، یکی از طرفین سکوت اختیار می کند و سعی می کند قایله را ختم کند. ولی بعد از اینکه طرفین آرام شدند و مدتی گذشت با خونسردی مطالب را با یکدیگر در میان می گذارند و آن را حل و فصل می کنند.

منابع:

اکبری، ابوالقاسم. مشکلات نوجوانی و جوانی. انتشارات رشد و توسعه. تهران(1387).

مارشال ریو،جان. انگیزش و هیجان. یحیی سید محمدی(مترجم). انتشارات ارسباران. تهران(1384)

مطالب مرتبط:

عصبانی شدن کمکی به من نمی کند

زندگی با بمب ساعتی

نوعی سرطان زیرک