ترکیه و دوراهی تحریم ایران

ایران و ترکیه به رغم اختلاف‌هایی که دارند و با وجود تلاش‌های مخرب خارجی، نمی‌توانند از حد مشخصی از یکدیگر دور شوند.

روزنامه ترکیه‌ای تودی زمان به بررسی این پرداخته که چه مسائلی باعث می‌شود که ترکیه و ایران نتوانند خیلی به هم سخت بگیرند.

بر پایه نوشته این روزنامه، ترکیه باید به سیاست خود در مخالفت با تحریم‌های یکجانبه علیه ایران ادامه دهد؛ دلیل این امر، ملاحظات امنیتی و اقتصادی و به ویژه در بخش انرژی بیان شده است.

بنا بر این گزارش، ایالات متحده که از اعمال تحریم‌های جدید علیه کشورمان در چهارچوب سازمان ملل ناامید شده، به تلاش برای اعمال تحریم بیرون از چهارچوب سازمان ملل و با کمک متحدین خود روی آورده است.

اما موضع ترکیه به عنوان راه ارتباطی ایران با کشورهای اروپایی از دید آمریکا مهم است. به همین سبب، مقامات وزارت خزانه‌داری آمریکا، بارها به ترکیه سفر کرده‌اند تا ترک‌ها را در اعمال فشار بیشتر به اقتصاد ایران با خود هماهنگ کنند.

در این باره باید گفت که تنها بخشی از این تلاش موفق بوده است، زیرا برخی از شرکت‌های ترک، از ترس محدودیت‌های آمریکا بر کسب و کار خود در ارتباط با بازار آمریکا، روابط خود با ایران را کاهش داده‌اند؛ اما در سوی مقابل، دولت ترکیه همچنان بر موضع رسمی خود پا می‌فشارد تا کیفیت روابط با ایران، دست‌کم اگر بهتر نمی‌شود، بدتر نشود. این در حالی است که مهمترین چالش‌های دو کشور، موضوعات مربوط به سوریه و عراق است.

وابستگی ترکیه به انرژی ایران

دلیل اصلی محدود کننده توانایی ترکیه در چانه‌زنی با ایران، وابستگی انرژی ترکیه به ایران است؛ برای نمونه، در حالی که ایران تنها 10 درصد نفت ژاپن را تأمین می‌کند، این مقدار در مورد ترکیه 30 درصد است و این وابستگی در نیمه نخست سال 2011 به دلیل شرایط لیبی تا پنجاه و یک درصد نیز افزایش یافت.

همچنین گاز طبیعی ایران، نقش مهمی در بازار مصرف ترکیه دارد و تقریبا یک سوم گاز وارداتی این کشور را تشکیل می‌دهد؛ این گاز به دلیل مصرف آن در نیروگاه‌های ترکیه از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و به همین دلیل است که اساتید دانشگاه‌های ترکیه، در گفت‌و‌گو با این روزنامه اظهار داشته‌اند که ترکیه در اوضاع کنونی نمی‌تواند از وابستگی به انرژی ایران رهایی یابد و این در حالی است که مناقشه روسیه و گرجستان در اوت 2008 نشان داد که وابستگی انرژی چگونه می‌تواند برای مثال اروپا را در برابر روسیه ساکت نگه دارد.

گویا، رهایی ترکیه از این وابستگی، دست‌کم تا زمان برقراری آرامش در منطقه زمان نیاز دارد؛ برای نمونه، تلاش قطر برای صادرات گاز به ترکیه، نیازمند چنان همراهی و ثباتی در عراق است که اجازه دهد این ایده عملیاتی شود.

شاید به همین دلیل است که تانر ییلدیز، وزیر انرژی ترکیه با تأکید بر ادامه واردات نفت و گاز ایران توسط این کشور به‌ رغم تحریم‌های یک‌جانبه می‌گوید: "تصمیمات آمریکا و اتحادیه اروپا، ارتباطی به ما ندارند". در همین زمان حتی روس‌ها نیز خواهان جایگزین شدن به جای ایران در بازار انرژی ترکیه هستند.

وضعیت کنونی روابط اقتصادی دو کشور

چندی پیش، مقامات ترک با اشاره به رشد 70 درصدی تجارت میان دو کشور در سال 2011 ابراز امیدواری کرده بودند با برداشتن گام‌های جدید در چهارچوب کمیسیون مشترک، حجم تجارت دو کشور در سال 2015 به 30 میلیارد دلار برسد و انتظار می‌رود در پانزده سال آینده، حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه به پنجاه میلیارد دلار برسد.

بنا بر آمار موجود اما حجم مبادلات بازرگانی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در سال 2011 میلادی با رشد بیش از 50 درصدی نسبت به سال 2010 به 16 میلیارد و 51 میلیون و 769 هزار دلار رسید‌. در سال گذشته میلادی، 12 میلیارد و 461 میلیون و 359 هزار دلار از حجم مبادلات تجاری دو کشور را، صادرات ایران به ترکیه و سه میلیارد و 590 میلیون و 410 هزار دلار را صادرات ترکیه به ایران تشکیل می‌داد‌.

منبع : تابناک