بوشهر دوباره بوى چوب گرفت

با از سرگرفته شدن لنج سازى سنتى

رد آفتاب روى صورتش نشان از سال هاى طولانى پیوندش با خورشید و دریا دارد. دست هایش كار را خوب مى شناسد و دلش عمریست كه با پیشه آبا و اجدادى اش عجین شده است.

كارش لنج سازى است. خودش مى گوید: «گلافى»؛ پدرش هم گلاف بوده و پدر بزرگ و پدر پدربزرگش هم.

این چند سال كه كار تعطیل شده بود خیلى سخت گذشت. هریك سالش مانند 10 سال بود. اصلاً چند سال شد خیلى كه نبود.

زیادش 7 سال، نه 5 سال، نه همان 3 سال بیشتر نشد اما چقدر دیرگذشت.حالا مرد گلاف، باز دستش به كار مى رود و دلش گرم شده. او در اندیشه روزهاى آینده است. هرچند دلش هنوز قرص نیست. یاد تعطیلى 3 ساله كارگاه كه مى افتد، نفسش مى گیرد. ارمغان بیكارى، دست هاى خالیست و شرمندگى در برابر زن و فرزند. مرد گلاف از بیكارى مى ترسد و نمى داند كه كارگاه هاى سنتى لنج سازى تا چه زمانى سرپا مى مانند. اما حالا باید كار كرد، چوب ها آماده اند. مرد گلاف هنوز لنج مى سازد.

لنج گونه اى از كشتى كوچك بارى است كه در اصل یك قایق بزرگ موتورى با عرشه باز یا نیمه باز است.

نام لنج در فارسى از واژه Launch انگلیسى گرفته شده كه خود آن نیز از واژه اسپانیایى Lancha آمده است.

در ایران لنج ها در كرانه هاى خلیج فارس بسیار یافت مى شوند و لنج سازى یكى از صنایع بومى خلیج فارس است. جالب است بدانید كه لنج سازى و قایق سازى از قدیمى ترین و مهم ترین صنایع دستى بوشهر محسوب مى شوند كه سابقه آن به دوره افشاریه مى رسد. مصالح اولیه مورد نیاز براى ساخت لنج هاى سنتى، چوب هاى جنگلى مقاوم در برابر رطوبت هستند كه براى ساخت اسكلت لنج مورد استفاده قرار مى گیرند و تخته هاى مرغوب هندى به نام «ساى» نیز براى ساخت بدنه لنج استفاده مى شود.

در جنوب به كسانى كه در كار ساخت لنج هستند، «گلاف»، به اتاق ناخدا «قماره» و به انبار پایینى لنج هم «خن» گفته مى شود.

از دیربازوجود كارگاه هاى مختلف لنج سازى و ایجاد مشاغل مرتبط به این صنعت، زمینه جذب و كارآفرینى براى نیرو هاى زیادى را در نواحى ساحلى جنوب ایران فراهم كرده و همواره در زندگى و فرهنگ مردم بندرهاى جنوب از جایگاه و پیشینه والایى برخوردار بوده است.

گلاف، دوباره لنج مى سازد

چند سال كه پیش سازمان بنادر و كشتیرانى كشور از صادر نكردن مجوز ساخت و ثبت لنج هاى سنتى خبر داد، تعداد زیادى از كارگاه هاى تولید شناورها در بندرهاى استان بوشهر به یك باره تعطیل شد، لنج سازان امید چندانى به ادامه فعالیت در این زمینه نداشتند. كارگران و نیرو هاى خبره این بخش كه بیكار شده بودند، درصدد یافتن شغل جدید برآمدند.

مدیر عامل شركت هاى تعاونى لنج داران استان بوشهر، در این باره مى گوید: ندادن مجوز ساخت و ثبت لنج هاى سنتى موجب شده عده زیادى از مردم این استان، پیشه آبا و اجدادى شان را كه دریانوردى است از دست بدهند و به تدریج این امر بیكارى عده اى از بندرنشینان جنوب را به دنبال داشته است.

محمود رستم جبرى، مى افزاید: جایگزینى شناورهاى صنعتى از جنس فایبرگلاس به جاى لنج هاى چوبى با توجه به قیمت بالاى آنها براى خریداران مقرون به صرفه نیست و سازمان بنادر و كشتیرانى باوجود تعطیلى كارگاه هاى لنج سازى سنتى، نتوانسته جایگزین مناسبى براى این شناورها فراهم كند.

ممنوعیت ساخت و ثبت موتور لنج هاى چوبى از سوى سازمان بنادر و كشتیرانى ایران به دلیل ضریب ایمنى پایین این شناورها صورت گرفت و این درحالى است كه تولید شناورهاى صنعتى جدید نیز در استان بوشهر از اقبال كافى برخوردار نیست.

اما بشنوید از اخبار كارگاه هاى لنج سازى سنتى بوشهر

مدیرعامل شركت هاى تعاونى لنج داران استان بوشهر در این رابطه مى گوید: به دنبال برگزارى جلسه هاى متعدد و گفت وگو هایى كه با سازمان بنادر و كشتیرانى انجام شد، از نیمه دوم سال 86 دوباره ساخت لنج هاى چوبى با رعایت شرایطى در بوشهر از سر گرفته شد. شرط صدور مجوز براى ساخت لنج جدید، ابطال یك لنج قدیمى و از رده خارج كردن آن است و هدف این كار، این است كه لنج هاى كوچك كه ضریب ایمنى پایین ترى دارند، به تدریج از رده خارج شوند.

همچنین درباره خرید لنج از كشورهاى عربى نیز لنج خریدارى شده باید دست كم 600 تا 700 تن وزن داشته و بیش از 2 سال از ساخت آن نگذشته باشد. به گفته رستم جبرى، عمر مفید لنج هاى چوبى از لنج هایى با جنس فایبرگلاس بیشتر است.

وى مى افزاید: لنج هاى چوبى عمر 100 ساله دارند و هم اكنون لنج هایى در بوشهر فعالیت مى كنند كه 90 سال از عمرشان مى گذرد، با این حال بدون هیچ مشكلى به كارشان ادامه مى دهند؛ حال آنكه عمر مفید لنج هاى فایبرگلاس بیش از 20 سال نیست.

البته لنج هاى فایبرگلاس نسبت به لنج هاى چوبى از جهت بالابودن ضریب ایمنى برترى دارند و نفوذناپذیرى آب در آنها بالاتر است.

البته به عقیده من به دلیل اینكه بیشتر مواد به كار رفته در ساخت شناورهاى فایبرگلاس، مواد شیمیایى است، این مسأله موجب خراب شدن مواد غذایى همچون هندوانه و انواع میوه مى شود كه با استفاده از این لنج ها به مقصد كشورهاى عربى حاشیه خلیج فارس حمل و صادر مى شوند.

6 كارگاه فعال لنج سازى در استان بوشهر

درحال حاضر 6 كارگاه لنج سازى در سطح استان بوشهر به فعالیت مشغول هستند كه از این تعداد ? كارگاه در بندر بوشهر دایر است. در مدتى كه كارگاه هاى لنج سازى تعطیل بود، هیچ كارگرى در این زمینه فعالیت نداشت. البته كارگران و ملوانان همگى بیمه داشتند و درباره لنج ها هم تا وقتى كه لنج برگ بیمه نداشته باشد، اجازه تردد به آن داده نخواهد شد. ملوانان لنج ها هم بیمه عمر دارند كه در صورت فوت در دریا مبلغ 40 تا 50 میلیون تومان به خانواده آنها پرداخت مى شود.

رستم جبرى، درباره مشكلات خریداران لنج نیز چنین در حال حاضر از خرید لنج هاى فایبرگلاس استقبال چندانى نمى شود و دلیل آن هم گران بودن این لنج هاست كه در صورت فراهم شدن شرایط مناسب مشكل پرداخت وام تا حدود زیادى حل خواهد شد.

به گفته وى، هم اكنون وثیقه وام هاى بانكى براى خرید لنج زیاد است و فرد باید 25 درصد مبلغ وام در بانك داشته باشد كه براى خرید لنج این مبلغ وثیقه به بالاى 100 میلیون تومان مى رسد. این مبلغ باید 6 ماه تا یك سال در بانك بماند و سپس از آن وام پرداخت شود و مبلغ اقساط هم بسیار بالاست و به حدود 3 میلیون تومان در ماه مى رسد. این درحالى است كه خریداران مى توانند با همین مبلغ از كشورهاى عربى لنج خریدارى كنند؛ به این صورت كه مبلغى به عنوان پیش پرداخت بپردازند و بقیه را در اقساطى پرداخت كنند مى گوید: به همین جهت باید شرایطى فراهم شود كه لنج داران بتوانند با دریافت وام شرایط مناسب به خرید لنج هاى فایبرگلاس ساخت داخل اقدام كنند كه این كارگاه هاى لنج سازى هم اكنون در استان بوشهر فعال هستند.

بیشترین محصولات صادر شده توسط لنج ها

به گفته مدیرعامل شركت هاى تعاونى لنج داران استان بوشهر، در سال 86 یونجه بیشترین محصول صادر شده از بوشهر از سوى لنج ها بود كه براى صدور به كشور قطر بارگیرى شد.

در تابستان محصولاتى نظیر هندوانه، پیاز، كشمش و در فصول دیگر خشكبار، ماهى و انواع میوه توسط لنج ها به كشورهاى عربى حاشیه خلیج فارس حمل و صادر مى شوند.

به گفته وى، در سال 86 تعدادى دام نیز به كشورهاى حاشیه خلیج فارس حمل شد.

منبع:

ایران