چرا فرهادی برنده ی گلدن گلوب شد؟

این طور شایع بود، که فیلم هایی از سینمای ایران در جشنواره های خارجی دیده می شود که چهره ای متفاوت از واقعیت ایران را به تصویر بکشد. فیلم هایی که مثلاً محرومیت روستایی یا خلقی مذموم را برجسته تر کرده باشد بیشتر مورد توجه قرار می گرفتند. اما دو فیلم آخر فرهادی از این قاعده مستثنی است. «درباره ی الی ...» که در جشنواره های خارجی با اقبال منتقدین و مردم مواجه شد، نه به فقرپرداخته است، نه به کمبود امکانات بهداشتی و معیشتی می پردازدو نه نظام روابط اجتماعی صرف را زیر سوال می برداما پیش از جدایی...مرد استقبال قرار گرفته است

این سوال هم باید پاسخ داده شود که آیا فقط فیلم های فرهادی مشمول چنین برخوردمناسبی از طرف مجامع سینمایی جهانی  است؟ استاندارد فیلم های فرهادی در حدی است که سینماگران و منتقدان غیروطنی را مجاب به ستایش کرده است؟ بعد از موج نادری، موج کیارستمی، حالا نوبت موج فرهادی است؟

اگر واقعاً چنین باشد این گام روبه جلویی است. فیلم فرهادی هم طبیعت گرایی و هم درام را به خوبی، به نمایش می گذارد. از این حیث کارهای فرهادی با آن چه روند حضور فیلم های ایرانی در این چندساله بوده فرق می کند. هرچند که فیلم های ایرانی که در جشنواره های خارجی مورد توجه قرار می گیرد انگار ادامه ی سینمای دسیکا، ویسکونتی و آنتونیونی است- ادامه ی سینمای ایتالیا و نه صرفاً تأثیر پذیرفته- ولی در مورد فیلم های فرهادی سبک روایتی و البته ساختار سینمایی در عین این ادای نوگرایی ندارد، در حالی که تعمّد کارگردان را در شیوه ی شخصیت پردازی متفاوت نشان نمی دهد ولی محصّل این شیوه ی روایت و ساختار بصری، سبکی جدید در سینمای ایران و هم سینمای جهان است. فرهادی در جایی که کارگردانی مثل پدرو آلمادورا هم حضور داشته، صاحب چنین عنوانی شده است. ویژگی آلمادورا علاوه بر شیوه ی متفاوت روایت داستانی گریز به سورئال ادبی و سینمایی- مانند آنچه در آثار دیوید لینچ دیده می شود- است. علاوه بر این آثار آلمادورا تنها اتفاق جدید در سینما نیست؛ یعنی فقط به جهت ایجاد شگفتی در تماشاچی به جهت مضمون و قصد نیست که آلمادورا، کارگردان قابل اعتنایی است. کارهای آلمادورا، کارهای بی نقصی است و این که جدایی نادر از سیمین در رقابت با پدرو آلمادورا صاحب جایزه گلدن گلوب شده است، طبیعی است که استانداردهایی فراتر از تأثیرگذاری منطبق بر زمان را داراست. بسیاری از فیلم ها اگر مورد اقبال قرار می گیرد با توجه به شرایط حاکم زمان به خصوصی است که فیلم در آن دوران ساخته می شود و بعد از چند سال از حافظه ی تاریخی سینما، پاک یا کمرنگ می شوند.

ولی نمونه هایی هم وجود دارد که به خاطر استحکام داستانی، ساختار متفاوت و آوانگارد سینمایی مورد توجه قرار می گیرند و البته دسته ای هم هستند که به عنوان اثری مؤلف و بی نقص شایسته ی تقدیر و توجه می شوند. جدایی نادر از سیمین شاید به همین دلیل چنین موجی ایجاد کرده است. «جدایی نادر از سیمین» این قابلیت را دارد که به عنوان یک اثر سینمایی، رویکرد روایی از زمان تولدش به بعد را در سینمای ایران و شاید بخشی از سینمای جهان تغییر دهد. مدرسین سینما آن را آموزش دهند. فراموش نکنیم که بسیاری از مؤلفه های سینمای کمدی، اصولی که کارگردانی، نویسندگی و بازی در چنین فیلم هایی، بر اساس آنچه در سینمای چاپلین پایه گذاری شد، تدریس می شود. سینمای تعلیق از هیچکاک، سینمای تاریخی از دیوید لین سینمای نوآر آمریکایی از فرانسیس فورد کاپولا، سینمای بومی ژاپن از کوروساوا و ...

نمونه هایی همین گونه هستند. در سینمای ایران در مقیاس های بسیار کوچک تر هم چنین نمونه هایی باشد ،اما شاید فرهادی نمونه ی بزرگتری برای فضای گسترده تر جهانی باشد. سینمای فرهادی سینمای سهل و ممتنعی است  در عین سادگی وسر راستی داستان پیچیدگی روابط ومسیر اتفا قات  را می توان مشاهده کرد.   از هر شخصیت همان چیزی سر می زند که مطابق ویژگی های روان شناختی اوست. سینمای فرهادی سینمای طبیعت گرایی و دوام است. باید منتظر ماند و بعد از گذشت سالیان تأثیر این تلفیق داستانی را در سینمای ایران و جهان مشاهده کرد.