5 راهکار قرآنی مبارزه با تفرقه

راه های زیادی در قرآن کریم مطرح شده که اجمالا به برخی از آنها اشاره می شود:

1- تصحیح بینش اعتقادی در زمینه ملاک های برتری و فضیلت انسان ها:

از منظر قران کریم، امتیازات مادی و طبیعی و اعتباری اگر چه مایه اختلاف هست اما ملاک برترى انسانی بر انسان دیگر و فضیلت قومی بر قوم دیگر نمی باشد؛ قرآن کریم ملاک برتری نزد پروردگار سبحان را «تقوا» (= یعنی میزان اطاعت پذیری از ذات اقدس اله) معرفی می کند. روشن است که با داشتن چنین بینشی، جامعه یک گام بلند به سمت وحدت و اتحاد نزدیک تر شده و از تفرقه و پراکندگی (که اساس بدبختی ملت هاست) تا حد زیادی در امان می ماند.

یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى‏ وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ (حجرات/13) اى مردم! ما شما را از یك مرد و زن آفریدیم و شما را تیره‏ها و قبیله‏ها قرار دادیم تا یكدیگر را بشناسید (اینها ملاك امتیاز نیست،) گرامى‏ ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست خداوند دانا و آگاه است.

2- تییین خطر هوای نفس و راه های غلبه بر آن:

قرآن كریم، ریشه بسیاری از اختلافات را هواهاى نفسانى، و دوستى و دشمنى نابه جا و شیطانى مى ‏داند؛ از این رو، ضمن تبیین خطر هوی پرستی و دنیاطلبی، تلاش فراوانی دارد كه انسان ها را از نظر اخلاقى به كمال نفسانی هدایت نماید؛ یعنی انسان زمین گیر را از چاه شهوت و غضب بیرون آورده، به اوج حكمت و کمال معرفت برساند.

«قُلْ إِنِّی نُهیتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قُلْ لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدینَ » (انعام/56) «بگو: من از پرستش كسانى كه غیر از خدا مى ‏خوانید، نهى شده ‏ام!؛ بگو: من از هوى و هوس هاى شما، پیروى نمى‏ كنم اگر چنین كنم، گمراه شده ‏ام و از هدایت‏ یافتگان نخواهم بود!»

«فَإِنْ لَمْ یَسْتَجیبُوا لَكَ فَاعْلَمْ أَنَّما یَتَّبِعُونَ أَهْواءَهُمْ وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَیْرِ هُدىً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمینَ » (قصص/50)

اگر این پیشنهاد تو را نپذیرند، بدان كه آنان تنها از هوسهاى خود پیروى مى ‏كنند! و آیا گمراه تر از آن كس كه پیروى هواى نفس خویش كرده و هیچ هدایت الهى را نپذیرفته، كسى پیدا مى ‏شود؟! مسلّماً خداوند قوم ستمگر را هدایت نمى ‏كند!

فَلا یَصُدَّنَّكَ عَنْها مَنْ لا یُؤْمِنُ بِها وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَتَرْدى‏ (طه/16)

پس مبادا كسى كه به آن ایمان ندارد و از هوس هاى خویش پیروى مى‏ كند، تو را از آن بازدارد كه هلاك خواهى شد!

3- رفع کینه ها و کدورت ها:

یکی از بارزترین آثار هوی خواهی و هوی پرستی، کینه جویی، دشمنی و انتقام است که البته معرکه بیار این قائله هم شیطان رجیم است (مائده/91) و همانطور که می دانیم کینه و نفرت و دشمنی، از مهمترین اسباب زمینه ساز اختلاف و تفرقه است.

«وَ الَّذینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذینَ سَبَقُونا بِالْإیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فی‏ قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّكَ رَؤُفٌ رَحیمٌ» (حشر/10)

(همچنین) كسانى كه بعد از آنها [بعد از مهاجران و انصار] آمدند و مى‏ گویند: «پروردگارا! ما و برادرانمان را كه در ایمان بر ما پیشى گرفتند بیامرز، و در دلهایمان حسد و كینه‏ اى نسبت به مؤمنان قرار مده! پروردگارا، تو مهربان و رحیمى!»

4- مبارزه با مظاهر گناه و فساد:

امر به معروف و نهى از منكر و تلاش در جهت از بین بردن ریشه هاى فساد و گناه، از بهترین زمینه هاى ایجاد وحدت و ألفت در جامعه اسلامى ‏است، زیرا فطرت انسان هماهنگ با معروف و مخالف با منكر است و تعامل بر طبق منكر، چیزی جز تفرقه به همراه ندارد.

«كُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتابِ لَكانَ خَیْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ» (آل عمران/110) شما بهترین امتى هستید كه [براى اصلاح جوامع انسانى‏] پدیدار شده ‏اید، به كار شایسته و پسندیده فرمان مى‏ دهید و از كار ناپسند و زشت بازمى ‏دارید، و [از روى تحقیق، معرفت، صدق و اخلاص‏] به خدا ایمان مى‏ آورید. و اگر اهل كتاب ایمان مى ‏آوردند قطعاً براى آنان بهتر بود برخى از آنان مؤمن [به قرآن و پیامبرند] و بیشترشان فاسقند.

5- ایجاد الفت ِ برادری میان مؤمنان:

یکی از مهم ترین زمینه های ایجاد اتحاد و همبستگی میان افراد جامعه، ایجاد الفت برادری بین آنان است؛ قرآن کریم با ایجاد برادری میان مؤمنان (خصوصا مهاجرین و انصار)، الفت و وحدت عجیبی در جامعه مسلمان برقرار ساخت.

«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» (حجرات/10) جز این نیست كه همه مؤمنان با هم برادرند بنابراین [در همه نزاع ها و اختلافات‏] میان برادرانتان صلح و آشتى برقرار كنید، و از خدا پروا نمایید كه مورد رحمت قرار گیرید.

منبع: پرسمان قرآنی