مراسم یاعباس یاعباس در شاهرود

مراسم یاعباس یاعباس رسم صدها ساله شاهرودی هاست. آنها که از 27 ذی الحجّه با صدای شیپور یکی از خدام تكیه بازار از رسیدن ماه محرم با خبر می شوند، در روز پنجم ماه محرم علم و کتل شان را آماده می کنند تا مراسم طوق بندان را در روز «یا عباس یا عباس» و در میان چاوش‌خوانی و سینه‌زنی عزاداران اجرا کنند.

این مراسم در تكیه بازار شاهرود كه به "تكیه زنجیری" معروف است برگزار می شود. در این مراسم، وقتی دو سه ساعتی از بامداد روز پنجم محرم گذشت، معمران تكیه بازار راه می‌افتند، چاوش خوانی می کنند و می خوانند: «ای داد از این عزا، بیداد از این عزا، فریاد ما مصیب و صد داد از این عزا» و با خواندن «باز این چه شورش است...» خیابان های شهر را زیر پا می گذارند.

در همین زمان، عزاداران تکیه های مختلف شهر سپس سه قسمت از طوق یعنی زبانه، بدنه و چوب طوق ها را روی دو دست گرفته و به نزدیكترین تكیه و یا مسجد محل می‌برند تا در بعدازظهر روز پنجم درمحله قلعه "ولووا" و در كوچه جنب مسجد "نجفقلی نجفیان" به هم وصل كنند. طوق ها را عزاداران قوی هیکل حمل می کنند اما اگر تازه واردی باشد که بخواهد طوق را حمل کند، باید قبلا یك كله قند نذر این کار کرده باشد و به تکیه ادا کند. پیش از آغاز مراسم هم کسانی که نذر و حاجتی دارند پارچه و شال های ترمه را به طوق ها می بندند و در زمان حركت شان تا تكیه زنجیری در مسیر كاروان گوسفند قربانی می‌كنند.

به گفته سیدعلی‌اصغر شریعت زاده، محقق و پژوهشگر شاهرودی که کتاب فرهنگ مردم شاهرود را منتشر کرده است، نگهداری هر طوق و حرکت آن به عهده خدام است، در این زمان دسته طوق‌بندان تشکیل می‌شود، عماری‌ها و طوق‌ها در جلو و معمران در پشت سر آنها فریاد «ای داد از این عزا» را سر می‌دهند و سپس دسته معروف به «یا عباس یا عباس» راه می‌افتد.

این دسته در مسیر خیابان شهید صدوقی شاهرود حرکت می کند تا به نزدیکی مزار قدیمی شهر که مدفن علمای بزرگی مثل مرحوم آیت‌الله سبزواری است برسد، از اینجا به بعد، اوج عزاداری هاست. طوق ها به صورت خوابیده روی دوش عزاداران قرار می گیرد و آنها «یا عباس یا عباس» گویان به تکیه بازار می‌روند. با آرام گرفتن طوق در شاه‌نشین تکیه، عزاداران آرام می گیرند و مراسم با پذیرایی خانمه پیدا می کند.

رستم زاد

بخش گردشگری تبیان