تبیان، دستیار زندگی
پیرو استقبال خوب شما از مقالات نقد حقوقی گزارشگر ویژه احمد شهید در این مقاله یكی دیگر از اشتباهات این گزارشگر به ظاهر مسلمان را مورد نقد و بررسی قرار می دهیم ؛ آنچه در نقد این بخش بسیار جالب است فقدان اطلاع كافی این گزارشگر هم از قوانین اسلام و هم از موا
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : رضا زهروی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ده ها نوجوان در انتظار مرگ!

بررسی حقوقی گزارش گزارشگر

ویژه سازمان ملل متحد (3)


پیرو استقبال خوب شما از مقالات نقد حقوقی گزارشگر ویژه احمد شهید  در این مقاله یكی دیگر از اشتباهات این گزارشگر به ظاهر مسلمان را مورد نقد و بررسی قرار می دهیم ؛ آنچه در نقد این بخش بسیار جالب است فقدان اطلاع كافی این گزارشگر هم از قوانین اسلام و هم از موازین حقوق بین الملل است .


مقالاتی كه تاكنون در نقد این گزارش تقدیم شده شده :

ادعای ارتداد!

اعدام های گروهی و دسته جمعی ؟!

گزارشگر ویژه در بند 72 گزارش خود  مقرر می دارد:

اعدام

« بیش از 100 نوجوان افراد زیر 18سال در انتظار مرگ به سر می برند...... گزارشگرویژه تأکید می کند که اعدام نوجوان بر اساس تعریف شامل افرادی می شود  که در زمان وقوع جرم زیر18 سال دارند توسط (ای.سی.پی.ار) و کنوانسیون حقوق کودک که جمهوری اسلامی ایران همه عضوی از آن است ممنوع اعلام شده است...»

این بند از گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد نیز ازجهات متعددی مخدوش وقابل نقد می باشد:

نقد یکم- عدم اطلاع گزارشگر ویژه از مقررات بین المللی بسیار جای تعجب است که گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد از اینکه کنوانسیون حقوق کودک چه مقرره ای دارد به خوبی مطلع نیست زیرا چنانکه مسلم ومبرهن می باشد  ماده یكم كنوانسیون حقوق كودك علی‌رغم برخی عبارات نویسندگان كه به صورتی معرفی و ارایه می‌شود كه گویی حكم آن مطلق است و به‌طور كلی سن 18 سال را معیار و میزان كودك انگاری دانسته است.[1]اما حقیقت این است كه ماده مذكور در كنوانسیون حقوق كودك فقط سقف و حداكثر سنی را كه می‌توان برای كودك انگاری منظور داشت بیان كرده است و ظاهر[2] آن بلكه نص صریح آن كودك انگاری در سن كمتر را تجویز می‌نماید، و به عبارت دیگر این ماده كنوانسیون حقوق كودك بیشتر از آنكه در مقام تعیین حداقل سن كودك انگاری باشد بیشتر خطابش متوجه كشورهایی است كه در صدد كودك انگاری افراطی اشخاص بزرگسال در كشور خویش می‌باشند، كشورهایی همچون سوئیس كه تا مرز 25 سال هم پیش می‌روند!

عدم دقت گزارشگر ویژه به شرط الحاق ایران به كنوانسیون حقوق كودك  اساساً صرفنظر از درک ناصحیح و تعجب آور گزارش گرویژه از مفاد کنواسیون حقوق کودک درخصوص تعریف کودک، فقدان دقت كافی او به اصل الحاق مشروط ایران به کنوانسیون   جای شگفتی است؛  شرط مطابقت با احکام اسلامی  شرط معروفی است كه آثار حقوقی آن  بار ها  و بارها  مورد بحث تاکید و محل بحث به بررسی کارشناسان قرار گرفته است   .

در واقع کنوانسیون حقوق کودک که مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد است و اکثر ممالک جهان به آن پیوسته اند ، کودک را تعریف کرده است؛ و این خلاء اعلامیه جهانی حقوق کودک را که در سال 1959 در مورد کودک به تصویب همین مجمع رسیده بود، بر طرف نموده است؛ زیرا با همه ی تاکیدات و اهمیت مورد ادعای سازمان ملل متحد و مجمع عمومی آن در این اعلامیه و مقدمه ی آن که بر اهمیت حقوق و آزادی های کودک و اهتمام به خوشبختی وی صورت گرفته بود؛ اساساً کودک در آن سند جهانی تعریف نشده بود! و این به خوبی نمایان گر ضعف و زانوزدن در مقایسه با قوانین و مقررات اسلامی بویژه فقه شیعه می باشد زیرا فقه شیعه نه 50 و60 سال پیش که این اعلامیه تصویب شده بلکه از قرن ها پیش ضمن اهتمام ویژه به حقوق کودک و آن را با دقت و ظرافت و عنایت به اهمیت تعریف موضوع در هر حکم و مقرارتی تعریف نموده است.به هر حال پس از 30 سال مجمع عمومی سازمان ملل متحد به خود آمد و ضرورت تعریف کودک را در سال 1989 طی کنوانسیون حقوق کودک درک کرد و خلاء اعلامیه جهانی خود را احساس کرد؛ماده یکم کنوانسیون 1989 مقرر داشته است؛از نظر این کنوانسیون منظور از کودک، افراد انسانی زیر 18 سال است، مگر این که طبق قانون قابل اجرا در مورد کودک، کمتر از سن بلوغ باشد.بر پایه این ماده نکات ذیل را می توان مورد توجه قرار داد:

اولاً: این ماده از کنوانسیون صرفاً کودک را از منظر خود تعریف کرده است و آن را به صورت کلی و بدون قید مطرح نکرده است و لذا نباید بیش از آن تعمیم داده شود.

بیش از 100 نوجوان افراد زیر 18سال در انتظار مرگ به سر می برند...... گزارشگرویژه تأکید می کند که اعدام نوجوان بر اساس تعریف شامل افرادی می شود  که در زمان وقوع جرم زیر18 سال دارند توسط (ای.سی.پی.ار) و کنوانسیون حقوق کودک که جمهوری اسلامی ایران همه عضوی از آن است ممنوع اعلام شده است..

ثانیاً: ماده یکم کنوانسیون 1989 حقوق کودک، زیر سن 18 سال بودن را در صورتی سبب اطلاق واژه ی کودک می شمارد که استثناء ذکر شده یعنی «به موجب قانون قابل اعمال کمتر از آن سن بلوغ شمرده نشود» را نتوان یافت؛ لذا این معیار بر حسب قوانین مختلف قابلیت انعطاف پیدا می نماید و می تواند خود را با قوانین مختلف کشورهای گونه گون تطبیق یابد.[3]

نقد دوم:عدم دقت گزارشگر ویژه به شرط الحاق ایران به كنوانسیون حقوق كودك  اساساً صرفنظر از درک ناصحیح و تعجب آور گزارش گرویژه از مفاد کنواسیون حقوق کودک درخصوص تعریف کودک، فقدان دقت كافی او به اصل الحاق مشروط ایران به کنوانسیون   جای شگفتی است؛  شرط مطابقت با احکام اسلامی  شرط معروفی است كه آثار حقوقی آن  بار ها  و بارها  مورد بحث تاکید و محل بحث به بررسی کارشناسان قرار گرفته است   .

اعدام

نقد سوم – عدم جامعیت نگرش گزارشگر ویژه : عدم توجه به فایده های كودك فرض نشدن به لحاظ حقوقی

زوایای دیگری نیز وجود دارد که حاكی از پایمال شدن حقوق اشخاصی هستند كه به‌واسطه كودك فرض شدن ایشان توسط قانون گزار از حقوق مربوط به بزرگان محروم شده‌اند كه گزارشگر ویژه می توانست در این خصوص به آنها توجه نماید ؛ دلایلی همچون محرومیت از حقوق مبنی بر بالغ بودن خواه به صورت جزیی از شرایط و خواه به عنوان شرط منحصر دریافت یك حق یا مزیت یا قدرت تصمیم‌گیری و غیره و به عبارت دیگر همان طور كه كودك فرض شدن آثار و نتایج حقوقی را در بردارد كه ممكن است مطلوب باشد در عین حال نتایج و آثار حقوقی "كودك فرض نشدن" نیز گاه مثبت و مطلوب است ، به علاوه این احتمال وجود دارد كه با كودك انگاری افراطی، حقوقی را برای اشخاص مقرر بنمائیم كه به ضرر كسانی است كه در دعاوی و غیر دعاوی به عنوان طرف مقابل آنها قرار می‌گیرند و به خاطر كودك فرض شدن آن اشخاص ، نتوانند حقوق خود را به نحو شایسته استیفا نمایند و فاقد اهلیت تلقی شوند .

نتیجه گیری

هرچند ادعا های احمد شهید گزارشگر ویژه سازمان مللل متحد علیه ایران دارای صفحات متعددی است كه مسایل  گوناگونی را  مطرح می كند اما  این ادعاها فاقد مستند است و معمولا به سهولت قابل نقد خواهد بود در این مقاله   عبارت ذیل مورد نقد  قرار گرفت  و نقد شد :

بند 72 گزارش خود  مقرر می دارد:

« بیش از 100 نوجوان افراد زیر 18سال در انتظار مرگ به سر می برند...... گزارشگرویژه تأکید می کند که اعدام نوجوان بر اساس تعریف شامل افرادی می شود  که در زمان وقوع جرم زیر18 سال دارند توسط (ای.سی.پی.ار) و کنوانسیون حقوق کودک که جمهوری اسلامی ایران همه عضوی از آن است ممنوع اعلام شده است...»

ادامه نقد این گزارش را در مقالات آتی ان شاؤ الله تقدیم خواهیم نمود

ادامه دارد....

پی نوشت:

[1]. برای نمونه در این خصوص بنگرید به زینالی ،امیر حمزه ،1388،ص 28 ونیز معظمی، شهلا ،1386،ص 13.

[2] برای دیدن فرق نص و ظاهر بنگرید به .....

[3]زهروی . سایت رسمی ستاد حقوق بشر قوه قضاییه  http://www.humanrights-iran.ir/news-16494.aspx

رضا زهروی/مدرس حوزه و دانشگاه

بخش حقوق تبیان


منابع و مآخذ

1- مقایسه اعلامیه حقوق بشر اسلام و غرب ، علامه محمدتقی  جعفری ، نشر كرامت .

2-  بیانیه قاهره درخصوص حقوق بشر در اسلام (مصوب نوزدهمین نشست وزرای خارجه كنفرانس اسلامی) و قطعنامه شماره p – 19/49-1990)

3- بیانیه حقوق و مراقبت از كودك در اسلام (مصوب هفتمین كنفرانس سران اسلامی به موجب قطعنامه شماره c-7/16-1994)

4-كنوانسیون حقوق كودك سازمان ملل متحد در سال 1989 .

5-سازمان كنفرانس اسلامی ، فرزاد ممدوحی.

6- حقوق حیوانات در اسلام  ، علامه محمدتقی  جعفری

7- منشور سازمان كنفرانس اسلامی OIC

8-  بیانیه داكا درخصوص حقوق بشر در اسلام (مصوب چهاردهمین نشست وزرای خارجه كنفرانس اسلامی در دسامبر 1983)

9- فلسفه حقوق بشر ،(سلسله بحثهای فلسفه دین ) آیت الله جوادی آملی .1383،مركز نشر اسراء .

10میر محمد صادقی  ،  حقوق جزای بین المللی تهران.میزان سال 1386