اشاعه فحشا در صدا و سیما؟!

بررسی خلاء های قانونی صدا وسیما در خصوص حجاب و حیا (3)

یكی از خلاء های جدی قانون صدا وسیما در خصوص حجاب و عفاف و مسایل مربوط به آن است ؛در همین راستا و با عنایت به تقدیم طرح جدید اداره صدا وسیما به مجلس شورای اسلامی تلاش می كنیم طی یك سلسله مقالات این موضوع را بررسی و خلاء های قانونی مربوطه را گوشزد نماییم .

مقدمه:

تاكید و سفارش اساسی رهبر معظم انقلاب اسلامی در حكم تمدید دوره ریاست سازمان صدا و سیما در مورخ 16/آبان/1388، مبنی بر نزدیك كردن و رساندن صدا و سیما به عنوان رسانه‌ای فرهنگ‌ساز، به طراز رسانه ای كه دین و اخلاق و امید و آگاهی،  بارزترین نمود آن باشد و انتظار مشاهده نشانه‌های این تحول در اولین سال پس از انتصاب مجدد ریاست كنونی[1] از یكسو و ملاحظه بند دوازدهم مصوبه 12/7/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی كه مقرر می دارد: «سازمان صدا و سیما در حوزه روابط خصوصی و اجتماعی به كاهش حساسیت‌های جامعه در رعایت حدود و مسائل شرعی و ترویج گناه دامن زده است» از سوی دیگر ، معضلی واقعی را در این خصوص نمایان می كند.

بدین ترتیب یكی از خلاء های جدی قانون صدا وسیما در خصوص حجاب و عفاف و مسایل مربوط به آن است ؛در همین راستا و با عنایت به تقدیم طرح جدید اداره صدا وسیما به مجلس شورای اسلامی تلاش می كنیم طی یك سلسله مقالات این موضوع را بررسی و خلاء های قانونی مربوطه را گوشزد نماییم .

مراجع مختلف قانونی مصوبات گوناگونی را در خصوص این موضوع به تصویب رسانده‌اند. رفع خلاها و اشكالات موجود در نحوه اجرای آنها نیازمند بررسی و نقد هریك از مصوباتی است كه ممكن است در این خصوص مورد استناد قرار گیرند؛

پس از این مقدمه ضروری، در این مقاله  تلاش می كنیم بررسی مصوبه 6/12/1376 شورای عالی انقلاب فرهنگی "اصول و مبانی و روش های گسترش فرهنگ عفاف"را تقدیم  می نماییم .

سلسله مقالات مربوط به این بحث:

مقررات كیفری كجاست؟(نقدی بر طرح اداره صداوسیما )

هتك حرمت(نقد طرح صدا و صدا وسیما(2) )

تبلیغات خلاف عفت(نقد طرح صدا و صدا وسیما(1) )

مازوخیسم در صدا وسیما

مصوبه 6/12/1376 شورای عالی انقلاب فرهنگی "اصول و مبانی و روش های گسترش فرهنگ عفاف"

این مصوبه كه در جلسات 410 ،411 ،412 ، 413 شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمان ریاست رییس دولت هفتم به تصویب رسیده است  مدعی آن است كه  درصدد است برای آنكه روشهای اجرائی دستگاههای مختلف در اهتمام به تقویت عفاف و حجاب، منطقی و جامع و هماهنگ و تابع یك سلسله اصول و مبانی‌باشد،  به این اصول و مبانی اشاره نماید؛ بنا بر بند اول این مصوبه  عفاف و حجاب از نتایج و مظاهر ایمان و تقوی است و بنابراین برای تقویت آن باید در درجه اول به تحكیم ایمان و تقویت باورهای دینی افراد‌ جامعه كه در حكم روح و ریشه اخلاق و رفتار آنان است، توجه شود ؛ اما این بند مصوبه مذكور هیچ راهكار ، وسیله یا روش خاصی  جهت تحكیم ایمان و تقویت باورهای دینی افراد‌جامعه تعریف نمی‌كند و در نتیجه معلوم نیست چگونه این بند، ادعای مطرح شده در صدر مصوبه[2] را "فراهم ‌می آورد؟!

بند های دیگر این مصوبه نیز با همین نقد مواجه هستند، برخی دیگر بندهای این مصوبه مذكور  عبارتند از :

در توسعه فرهنگ عفاف و حجاب، لازم است به تحكیم ارزشها و مفاهیم اخلاقی خاصی از قبیل شرم و حیا و آزرم و غیرت كه با عفاف و حجاب‌رابطه نزدیك و بی واسطه دارند و خود از ثمرات ایمان و تقوی محسوب می‌شوند و نیز به آموزش احكام شرعی مربوط به عفاف و حجاب و آموزش‌صحیح رفتار زن و مرد با یكدیگر در جامعه و خانواده توجه كافی مبذول شود (بند 2)

عفاف و حجاب یك امر تربیتی خانواده است و تربیت خانوادگی در تثبیت فرهنگ عفاف و حجاب و در اندیشه و روح افراد، نقش اصلی و عمده را‌ ایفا می كند. (بند 4)

لازم است توجه عموم افراد، خصوصاً جوانان به نقش عفاف و حجاب در ایجاد هویت فرهنگی و ملی مستقل برای كشور و ملت و همچنین به آثار‌مثبت سیاسی این استقلال جلب و مقاصد دشمنان در ترویج فرهنگ برهنگی كه خود یكی از راههای تهاجم فرهنگی است با ذكر شواهد و نمونه‌های ‌تاریخ تشریح شود. (بند 5)

در توسعه و ترویج عفاف و حجاب باید بر فعالیتهای فرهنگی، آموزشی و تبلیغی تأكید شده سعی شود فضای اجتماعی و فرهنگی جامعه و محیط‌به نحوی ساخته شود كه افراد به صورتی‌طبیعی در آن فضا به رعایت عفاف و حجاب رغبت نمایند و بدان عادت كنند و ا ز كارهایی كه موجب بد بینی‌نسبت به اسلام و نظام اسلامی گردد پرهیز شود. (بند 7)

لازم است در معرفی اسوه‌ها و الگوها در جامعه، به عفاف و حجاب به عنوان یك ارزش، عنایت كافی شود و در تبلیغات و نیز در آثار ادبی و هنری‌شأن و منزلت انسانی زنان و ارزش حجاب مورد توجه قرار گیرد. (بند9)

تبلیغ عفاف و حجاب باید چنان باشد كه خود موجب بد آموزی و اشاعه فحشا نشود و در این امر، می‌باید مقتضیات سنی، روحی و فرهنگی‌مخاطبان مورد توجه قرار گیرد. (بند10)

در توسعه فرهنگ عفاف و حجاب، لازم است میان فعالیتهای فرهنگی ارشادی و اجرایی، همسویی و هماهنگی وجود داشته باشد و برنامه‌ها و‌اقدامات انجام شده بصورتی مستمر مورد نظارت و ارزیابی قرار گیرد. (بند 11)

در تبلیغ و ترویج عفاف و حجاب باید بیشتر به جنبه‌های مثبت تكیه شود و شیوه‌ها و طرز بیان دوستانه و مؤدبانه به كار گرفته شود و واكنش‌نسبت به عدم رعایت عفاف و بی حجابی باید تابع مقررات و محدود به حدود قانون باشد و از برخوردهای خشن و اهانت‌آمیز خود داری شود. (بند12)

در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب باید به نوع كار و شرایط و مقتضیات محیط زندگی و خصوصیات اقلیمی و سمتها و آداب محلی و منطقه‌ای ‌مربوط به لباس و پوشش، با رعایت اصل حكم فقهی حجاب، توجه شود و ضمن قائل شدن حرمت و احترام برای چادر به عنوان كاملترین و رایج‌ترین ‌نوع حجاب و تشویق آن بدور از افراط و تفریط، از الزام همگان به استفاده از یك نوع، رنگ و شكل خاص خود داری شود. (‌مراكز اداری، آموزشی و درمانی تابع ضوابط خاص خود می‌باشند) (بند 15)

چنانكه واضح است صرفنظر از اشكالات شكلی و تایپی متعدد كه خلاف شان آن شورای عالی است نقایص دیگری نیز در این مصوبه نیز موجود  است زیرا  همانطور كه صدر خود مصوبه به صراحت اذعان گردیده این مصوبه به این اصول و مبانی  به نحو" فهرست وار " اشاره نموده و ابدا از تفصیل لازم در یك قانون  برخوردار نیست بعلاوه  همانطور كه اشاره گردید معلوم نیست این بند ها چگونه  ادعای مطرح شده در صدر مصوبه[3] را "فراهم ‌می آورند؟! ؛اشكال عمده دیگر فقدان ضمانت اجراست كه متاسفانه همچون بسیاری از دیگر مصوبات این مرجع قانونی ، عملا موادی فاقد ضمانت اجرا فراهم آورده  كه اطلاق قانون بر آن از منظر حقوقی جز با تسامح و اغماض مقدور نیست و چه بسا به همین دلایل است كه چنانكه ملاحظه خواهیم كرد مراجع مختلف قانونگذاری را از پرداختن به این موضوع به صورت دقیق تر بی نیاز ننموده و شاهد ادامه سیر مصوبات در این خصوص هستیم ؛ هرچند این تلاش آنطور كه مطلوب بوده نتوانسته قانون جامع و شفافی را فراهم آورد و چنانكه در مقدمه اشاره شد ضرورت این خلاء های مربوط به حجاب و عفاف در خصوص  صدا وسیما در طرح جدید صدا وسیماهنوز ملاحظه می‌گردد .

نتیجه گیری

هرچند به‌لحاظ كمیت قوانین و مصوبات مختلفی را در خصوص صدا و سیما  و وظایف آن در حوزه عفاف و حجاب شاهد هستیم اما به‌لحاظ كیفیت عدم جامعیت و عدم شفافیت لازم و از همه مهم‌تر عدم ضمانت اجرا (حتی از نوع تخلفات اداری) دچار نقص جدی هستیم .

در این مقاله گردید خلاء قانونی مربوطه به موضوع عفاف و حجاب در   مصوبه ذیل بررسی گردید:

مصوبه 6/12/1376 شورای عالی انقلاب فرهنگی "اصول و مبانی و روش های گسترش فرهنگ عفاف"

در نقد این مصوبه اشاره شد كه  صرفنظر از اشكالات شكلی و تایپی متعدد   نقایص دیگری نیز در این مصوبه نیز موجود  است زیرا  همانطور كه صدر خود مصوبه به صراحت اذعان گردیده این مصوبه به این اصول و مبانی  به نحو" فهرست وار " اشاره نموده و ابدا از تفصیل لازم در یك قانون  برخوردار نیست بعلاوه  همانطور كه اشاره گردید معلوم نیست این بند ها چگونه  ادعای مطرح شده در صدر مصوبه  را "فراهم ‌می آورند؟! ؛اشكال عمده دیگر فقدان ضمانت اجراست كه متاسفانه همچون بسیاری از دیگر مصوبات این مرجع قانونی ، عملا موادی فاقد ضمانت اجرا فراهم آورده  كه اطلاق قانون بر آن از منظر حقوقی جز با تسامح و اغماض مقدور نیست ؛ ضرورت این خلاء های مربوط به حجاب و عفاف در خصوص  صدا وسیما در طرح جدید صدا وسیماهنوز ملاحظه می‌گردد .

ادامه دارد

پی نوشت:

[1] .... از تجربه های موفق یا ناموفق دوره ی پنجساله ی باید برای رساندن این رسانه به این کیفیت برتر سود ببرید و با زمانبندی برنامه ها و تعیین شاخصهای قابل اندازه گیری، حرکت مجموعه را تکمیل یا تصحیح نمائید. انتظار دارد نشانه های این تحول در اولین سال مسئولیت جنابعالی مشاهده شود . توفیق شما را از خداوند متعال خواستارم. سید علی خامنه‌ ای 16/آبان/1388

[2]  " منطقی كردن ، جامع نمودن ، هماهنگ كردن و تابع یك سلسله اصول و مبانی درآوردن  روشهای اجرائی دستگاههای مختلف در اهتمام به تقویت عفاف و حجاب ".

منابع  و مآخذ .

1-   قانون اساسی،

2-   مصوبه 27/12/1358 شورای انقلاب اسلامی،

3-  قانون اداره صدا و سیما 8/10/1359،

4-  قانون خط مشی  و اصول برنامه‌های صدا و سیما 17/4/1361،

5-   قانون اساسنامه سازمان صدا و سیما 27/7/1362،

6-مصوبه 26/8/1371 شورای عالی انقلاب فرهنگی" بررسی سیاست‌های سینما، تئاتر صدا و سیما" ،

7- مصوبه 6/12/1376 شورای عالی انقلاب فرهنگی "اصول و مبانی و روش های گسترش فرهنگ عفاف"

8- نظریه مورخ 15/11/79 شورای محترم نگهبان در خصوص منع صدا و سیما از تأمین كسری‌بودجه از طریق افزایش بی ‏رویه پخش آگهی های مغایر فرهنگ عفاف و حجاب و...

9-مصوبه 4/5/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی" راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف"،

10-مصوبه 12/7/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی  "راهبردها و راهكارهای ارتقای فعالیت‌های سازمان صدا و سیما‌" .

11-مصوبه 13/10/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی  "راهكارهای گسترش فرهنگ عفاف و حجاب" ،

12- ضوابط فاقد ضمانت اجرای افق رسانه مدون سال های  1384، 1385 و 1386.مركز طرح و برنامه‌ریزی صدا و سیما .

13-   قانون سامان دهی مد و لباس مصوب 12/10/1385

14- آیین نامه اجرایی مصوب 12/3/1387 هیات وزیران در اجرای ماده یازده قانون سامان دهی مد و لباس .

15- حكم رسمی رهبر معظم انقلاب در تمدید دوره ریاست سازمان صدا و سیما مورخ 16/8/1388.