معرفی تکیه ها و حسینیه های استان کرمانشاه

تکیه معاون الملک

تکیه معاون الملک یکی از بناهای به جای مانده از دور قاجاریه در شهر کرمانشاه است. کاشی های منحصر به فرد آن، این بنا را از دیگر تکایای شهر متمایز می کند. این بنا در بافت قدیم شهر، در محله آبشوران قدیم و در خیابان شهید حداد عادل قرار دارد. این تکیه به دستور حسن خان معروف به معاون الملک ساخته شد. این بنا از سه قسمت حسینیه، زینبیه و عباسیه تشکیل شده است.

حسینیه: مجموعه بنا حدود شش متر از سطح خیابان پایین تر است و برای ورود به حسینیه باید از هفده پله بزرگ عبور کرد. در کنار این پله ها، سقاخانه کوچکی وجود دارد که با کاشی هایی با شمایل منسوب به حضرت ابوالفضل (ع) تزیین شده است. در این تصویر حضرت ابوالفضل (ع) سوار بر اسب است و شمشیر به کمر و پرچم در دست دارد. روی پرچم «نصر من الله و فتحاً قریب» نوشته شده است. جلوی پای سوار نیز تصویر کودک خردسالی دیده می شود. مردم محل سوار را به حضرت ابوالفضل (ع) و تصویر کودک را به حضرت سکینه (س) نسبت می دهند که از عموی خود – عباس – طلب آب کرده است. مردم این مکان را محترم می شمارند و در آن جا شمع روشن کرده و طلب حاجت می کنند.

سراسر نمای مدخل و سردر ورودی بنا نیز با کاشی های نفیس تزین شده است. حسینیه صحن کوچکی است و در اطراف آن حجره های دو طبقه و طاق نماهای متعددی دیده می شود که تمام دیوارهای آن با کاشی کاری زیبا تزیین شده است. داخل طاق نماهای این بخش با مجالس کاشی کاری شده پوشیده است. و این مجالس، صحنه هایی از عزاداری شامل سینه زنی، قمه زنی و همچنین تصاویری از خلفا سلاطین ایران و بارگاه حضرت سلیمان را نشان می دهد. علاوه بر کاشی های با نقوش انسانی، کاشی هایی نیز با نقوش هندسی زیبا به چشم می خورد.

در ذیل تصویر مجلس روضه خوانی مرحوم «اشرف الواعظین»، در دیوار جنوبی حسینیه، اشعاری در توصیف بنا و تاریخ خاتمه کاشی کاری آن دیده می شود. اشعار سروده «واله» شاعر کرمانشاهی است و دو بیت ماده تاریخ آن چنین است:

این عزاخانه چو از حسن عمل گشت تمام

سال تاریخش واله زلب بانی خواست

گفت با نیش معاون پی تاریخ بگو

کین حسینیه ز ما بهر عزای شهداست

به هنگام مرمت حسینیه، آثاری از آیینه کاری و گچ بری بر دیوارهای آن ظاهر شد. ظاهراً بنای اولیه با گچ بری و آیینه کاری تزیین شده بود.

زینبیه: بخش میانی یا زینبیه صحن مسقفی است که اطراف آن به وسیله حجره های متعددی احاطه شده است. غرفه های طبقه فوقانی، محل استقرار زنان شرکت کننده در مراسم سوگواری بود. سقف بنا به صورت گنبدی دو پوش است.

گنبد زیرین به صورت عرق چین و نمای گنبد فوقانی فلزی است. تمام دیوارها و حجره های اطراف با کاشی های زیبا شامل هجده مجلس از صحنه های غم انگیز کربلا نظری آمدن زعفر جنی به خدمت امام حسین(ع)، رزم حضرت علی اکبر(ع)، رزم حضرت قاسم(ع)، رزم حضرت ابوالفضل(ع)، صحنه هایی از قیام توابین، به خاک سپاری شهدای کربلا توسط قبیله بنی اسد، صحنه ورود اهل بیت به مدینه، مجلس مختار و بردن اهل بیت(ع) و امام سجاد(ع) به خرابه های شام و مجلس یزید است.

در بالای قسمت دیواره گنبد، هشت مجلس کاشی کاری شده وجود دارد. این تصاویر عبارتند از: صحنه عروج پیامبر(ص) و دیدن حضرت علی(ع) در معراج، ضمانت حضرت رضا(ع) از آهو، قربانی کردن حضرت اسماعیل (ع) توسط حضرت ابراهیم(ع)، نبرد حضرت علی (ع) با سردار خیبریان، باطل کردن جادوی جادوگران فرعون توسط حضرت موسی(ع) و مکتب خانه فرزندش حضرت علی(ع).

در حاشیه پایین آن نیز اشکال متعددی از سلاطین و پادشاهان اساطیری و تاریخی دیده می شود. همچنین در اطراف بنا مرثیه های متعددی از محتشم کاشانی به چشم می خورد. خطاط خطوط و اشعار سقف دیوارهای زینبیه و حسنیهف «میرزا حسن خان» خطاط کرمانشاهی بوده است.

قبر مرحوم معاون الملک- بانی تکیه - که در سال 1327 ش درگذشت، در اتاق کوچکی در جنوب شرقی زینبیه قرار دارد.

عباسیه: بنای عباسیه صحن وسیعی است که در قسمت شرقی آنیک بنای دو طبقه و در قسمت جنوبی آن، ایوانی با دو ستون آجری ساخته شده است. دیوارهای عباسیه نیز با کاشی های رنگارنگی با مجالسی از ورود حضرت یوسف به کنعان، بارگاه حضرت سلیمان و تصاویری از آستان مقدس حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) تزیین شده است.

در این صحن نیز، تصاویری از شخصیت های مذهبی، سیاسی و چهره هایی از رجال دوره قاجار کرمانشاه از جمله حسن خان معاون الملک و آیت الله سید حسین حایری طباطبایی بر روی کاشی ها دیده می شود.

تکیه بیگلربیگی

این بنا در محله قدیمی فیض آباد شهر کرمانشاه قرار دارد. این تکیه که در دوره قاجاریه توسط عبدالله خان ملقب به «بیگلربیگی» ساخته شد، از لحاظ آیینه کاری در میان تکایای کرمانشاه بی نظیر است.

در سمت غربی حیاط، تالار آیینه کاری بزرگی وجود دارد که به حسینیه معروف است.

این تالار با تزیینات عالی و کتیبه های متعددی از دوران سلطنت مظفر الدین شاه، تزیین شده است. در دو سوی دیگر، اتاق وسیع میهمان خانه بیگلربیگی قرار دارد.

حسینیه امام جمعه

این بنا در محله سبزه میدان شهر کرمانشاه قرار دارد. حسینیه امام جمعه از دو بخش تشکیل شده است:

بخش اول شامل دو اتاق، شاه نشین ها و گنبد خانه است و در روزگار «آقا عبدالله» فقیه معروف و نواده «آقا محمد علی» بنا شد. بخش دوم که جدیدتر است، صحن سرپوشیده ای است و در سال 1324 ه.ق توسط «آقا اسدالله امام جمعه» فرزند آقا عبدالله بنا شد. در این حسینه حوض سنگی منقشی وجود دارد.

منبع: سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه

تهیه و تنظیم: زهره پری نوش

لینک :