خانواده و روابطِ همسران از دیدگاه حضرت امام رضا(ع) / بخش اول
تشکیل کانونی به نام خانواده اهمیت شایان توجهی دارد زیرا برای هر کسی یک بار در طول زندگیش این فرصت پیش میآید و هر کدام از دختر و پسر میخواهد برای خود شریکی در مسیر زندگی خویش برگزیند که تا پایان عمر با وی خواهد بود و از همه اسرار و رموز او باخبر خواهد گردید.
پیمانی پاک
تشکیل خانواده در اسلام، مسئلهای حیاتی و برنامهای عالی است که اگر چه برمبنای مقررات و قوانین قرآنی، روایی و شرعی جامه عمل میپوشد امّا نخستین مایههای آن بصورت غریزه، محبّت، عاطفه و اشتیاق متقابل زوج به ارادهی حکیمانه حضرت باری تعالی در نهاد انسان قرار داده شده است. ایجاد آرامش و مودت بر اثر ازدواج از نشانههای لطف خداوند میباشد.
به علاوه محکمترین و برترین برنامه برای جلوگیری از گناه و صیانت جامعه و نجات دادن نسل جوان از سقوط در باتلاق منکرات، ابتذال و فحشاء، ازدواج میباشد. براین اساس در مرحله اوّل بر والدین، اقوام و نهادهای ذیربط واجب است که نسبت به ایجاد مقدمات این سنت الهی و حرکت پسندیده اقدام کنند و با دستان خویش با سادهترین روش زمینه پیمانی پاک را فراهم آورند. در مرحله بعد بر پسران و دختران است که بنای زندگی و سعادتمندانهای را به دور از تکلّفات و با اجتناب از شرایط سخت برپا نمایند. البته این موضوع با مقدماتی انجام میپذیرد.
پژوهش پیرامون همسر دلخواه
تشکیل کانونی به نام خانواده اهمیت شایان توجهی دارد زیرا برای هر کسی یک بار در طول زندگیش این فرصت پیش میآید و هر کدام از دختر و پسر میخواهد برای خود شریکی در مسیر زندگی خویش برگزیند که تا پایان عمر با وی خواهد بود و از همه اسرار و رموز او باخبر خواهد گردید. شریکی که مادر فرزندان، و مربّی کودکان است و یا آن که پدر و مسؤول و مدیر خانواده است و در صورت انتخاب درست، به اعتبار، عزت و آبروی طرفین افزوده خواهد شد، بنابراین عقل و برهان چنین قضاوت میکند که درباره همسر آینده باید بررسی هایی بعمل آورد.
از این جهت حضرت امام رضا(ع) فرمودهاند:
براساس این روایت نورانی کسی که دختر خویش را شوهر میدهد در واقع او را از حوزه ی اختیار خویش بیرون میآورد و در اختیار دیگری قرار میدهد، بنابراین باید خانوادهها بررسی کنند که دختر خویش را به چه کسی میدهند و پارهای از حیات خود و محصول تلاشها، تربیتهای خویشتن را به دست چه فردی میسپارند.
بنابراین دختر و پسر قبل از ازدواج باید از روحیات، عادات، اخلاق و سلامت فیزیکی و روانی یکدیگر در حد ضرورت باخبر باشند. از این جهت است که رسول اکرم (ص) تأکید نمودهاند با افراد دارای حسب و نسب وصلت کنید زیرا تمامی خصال و صفات والدین به فرزندان انتقال مییابد.
خانوادهها مراقب باشند دختر با ایمان خود را به جوانی که اهل حق و حقیقت نمیباشد و خود در باتلاق انحراف دست و پا میزند ندهند و برای جوان پاک خود دختری را که به ارزشها و فضایل پشت پا زده است انتخاب نکنند.
حضرت امام رضا(ع) مسلمانان را از وصلت با شرابخواران نهی کردهاند:
اجتناب کن از این که دختر خود را به شرابخواری بدهی که اگر او را به چنین تبهکاری شوهر دهی
گویا آن که آن پاکدامن را به زنا دادهای؟!» آری آن که پای بند واجبات الهی نمیباشد و از ارتکاب فسق و فجور پروا ندارد و از حسنات اخلاقی بی بهره است نباید به عنوان همسر آینده برگزیده شود زیرا بنا به فرمایش ائمه هدی آثار حرام و گناه در نسل آشکار میگردد.مراسم عروسی
آداب و رسوم عقد و عروسی باید توأم باوقار، حفظ کرامت و شخصیت و به دور از هرگونه محرمات و عوامل محرّک شهوات باشد تا رحمت الهی را جلب کند و عاملی برای عمل گردیدن برکات آسمانی گردد.
در فرهنگ اسلامی تأکید بر این است که این مراسم بهتر است شب هنگام برگزار شود چنانچه عروسی حضرت زهرا(س) در هنگام شب انجام گردید.
رسول خدا(ص) توصیه نمودند دختران عبدالمطلب و زنان مهاجر و انصار شب عروسی حضرت فاطمه بدنبال آن بانوی بزرگوار حرکت کنند، شادی نمایند، شعر بخوانند و ذکر الله اکبر و الحمدلله بر زبان جاری سازند و از چیزی که خداوند بر انجام آن رضایت ندارد پرهیز کنند.
حضرت امام رضا(ع) با الهام از بیانات رسول اکرم (ص) و تأسّی بر سیره و سنّت جدّش و جدّهاش فرمودهاند:
عروسی در شب هنگام روش رسول خدا است زیرا خداوند شب را مایه آرامش قرار داده است و زن هم موجب تسکین روحی است.»
این حدیث یک نکته مهم را که جنبه روانشناسی دارد مطرح میکند زیرا معمولاً شب هنگام آدمی از فشارهای روانی کمتری برخوردار است و روح آدمی فراغت بهتری دارد و برای انجام برنامه های فرح بخش مهیّاتر است و اصولاً افراد خسته و افسرده و دچار مرارت نمیتوانند مسرور و شادمان باشند.
همچنین مطابق آیه قرآن: «و جعلنا اللیل لباساً»
شب پوششی است بر اندام زمین و موجوداتی که بر روی آن زیست میکنند و انسانها با فرا رسیدن شب میتوانند فعالیتهای فرساینده را تعطیل کنند و روح خسته را آرام نمایند و با این وصف نه تنها عروس و داماد بلکه میهمانان با فراغت خاطر در مراسم مذکور حضور مییابند زوجین نیز در پایان این برنامه با خوابیدن به آسایش لازم دست مییابند و در سحرگاهان به عنوان بهترین وقت برای عبادت و ذکر به راز و نیاز با محبوب میپردازند.
غذا دادن به میهمانان نیز در فرهنگ اسلامی استحباب فوق العادهای دارد و رسول اکرم (ص) یکی از موارد ولیمه دادن راموقع عروسی دانستهاند البته به فرمایش آن حضرت دعوت شدگان نباید برای رفتن به این مراسم شتاب کنند زیرا یادآور دنیاو زندگی ظاهری است.
حضرت علی بن موسی الرضا(ع) فرمودهاند:
منابع: وسایل الشیعه، شیخ حرّ عاملی، ج 14 / مکارم الاخلاق، طبرسی،/ بحارالانوار، ج 79، / ازدواج در اسلام، آیة الله مشکینی، / مستدرک الوسایل،باب نکاح،/ صحیفة الرضا، / مکارم الاخلاق، / میزان الحکمه، ج 10/
بخش حریم رضوی
