آداب سفر

« تعطیلات سال نو در پیش است و عده بسیاری از هموطنان عزیز به سفر می روند ، چه مسافرتهای دیداری و صله رحم ، چه برای زیارت ، چه به قصد تفریحات سالم ، که هر سه نوع آن خوب و پسندیده است به همین مناسبت ، نگاهی به سفر از دید معارف اسلامی داریم ، تا سفرهایمان خداپسندانه باشد.»

بسیار سفر باید ، تا پخته شود خامی!

امام صادق علیه السلام در حدیثی فرموده است:

مسافرت باید برای یکی از این سه امر باشد: 1- تهیه توشه آخرت  2- تامین معاش و زندگی  3- لذت مباح و تفریح غیر حرام.

بنابراین در سفرها باید آدابی را که از پیشوایان دین نقل شده است ، به عنوان رهنمود گرفتن از مکتب ، رعایت کرد. فواید مسافرت بسیار است. کسب تجربه و پخته شدن ، آشناییها و ارتباطات جدید ، از آن جمله است.

سفر ، آزموده کند مرد را          هم از دل براند غم و درد را ،

ز گیتی بدو نیک           بنمایدش وز آن گنج دانش بیفزایدش.

نگاهی به مجموعه روایات اسلامی ، نکاتی را به عنوان « آداب سفر» به ما می آموزد که مهمترین آنها ، آموختن « آیین همراهی و همسفری» است. تاکید شده است که پیش از سفر ، همسفر مناسبی پیدا کنید ، چرا که مسافرت تنهایی مکروه است. رسول خدا صلی الله علیه و آله سه تن را مذمت کرده است:

1- آن کسی که غذایش را تنها می خورد.

2- آن که در خانه ای تنها می خوابد.

3- تنها به مسافرتهای دور و دراز می رود.

آداب دیگر سفر را طبق تعالیم دینی ، فهرست وار این گونه می یابیم:

- خداحافظی کردن از خانواده و بستگان از سوی مسافر ، بدرقه کردن کسی که به سفر می رود ، از سوی اهل خانه و بستگان .

- شروع کردن سفر با «صدقه» ، جهت سلامتی و رفع و دفع بلاها.

- خواندن دو رکعت نماز ، دعا کردن و جان و مال خانواده را به خدا سپردن و بر او توکل کردن.

- خواندن این دعا: « بسم الله ، آمنت بالله ، توکلت علی الله ، ماشاءالله ، لاحول و لا قوة الا بالله.»

- برداشتن عصا ، یا وسیله ای جهت دفع شر و خطرات احتمالی و حمل ابزار دفاعی.

- همراه داشتن مسواک ،  شانه ، لباس و ظرف .

- همراه برداشتن مواد غذایی و خوراکیهای مورد نیاز و ره توشه سفر.

- همراه داشتن داروهای مورد نیاز ، سوزن ، نخ ، طناب و زیرانداز.

- رعایت اخلاق خوب با همسفر در طول مسافرت.

- در سفر ، بار بر دوش دیگران نبودن ، خرج خود را به گردن دیگران نینداختن.

- مراعات حال همسفر ، در صورتی که خسته یا مریض باشد.

- همکاری در کارها ، بر عهده گرفتن کارهای سنگین در مسافرت.

- گوش کردن به حرف بزرگترها.

- مشورت با همسفران در انجام کارها و تصمیم گیریها.

- مواظبت بر خواندن نماز در اول وقت.

- پس از سفر ، نقل نکردن سختیها و ناملایمات مسافرت.

- در بازگشت از سفر ، برای اهل خانه ، هدیه و سوغات آوردن .

- هنگام مراجعت از مسافرت به وطن ، خدا را شکر کردن و بر نعمت سلامتی ، حمد نمودن.

- برای تک تک آنچه یاد شد ، احادیث مکرری در متون دینی آمده است که مجال طرح آنها نیست.

به علاوه ، سفر وسیله شناخت است ، هم شناخت خود ، هم شناخت دیگران. چون رنجها و سختیهای مسافرت و حالتهای فوق العاده ، جوهره انسان را می نمایاند و خصلتهای درونی بروز می کند. حتی انسان میزان تحمل ، مقاومت ، کاردانی و تجربه خود را هم در سفر می تواند محک بزند.

زیارت خانه خدا ، مرقد حضرت رسول (ص) ، قبور مطهر ائمه معصومین (ع ) ، مزار پاک شهدای راه حق ، زیارت قبرانبیاء ، اوصیاء ، اولیاء ، صحابه و تابعین. دیدار از مرقد علمای بزرگ ، فرزندان اهل بیت و قبور مؤمنان و صالحان ، همه از مواردی است ، که در متون دینی به آنها تشویق شده است و زیارت قبور امامان ، نوعی تجدید عهد و پیمان با صاحبان ولایت است. امام سجاد علیه السلام بیست و پنج بار به سفر حج رفت.

به فرموده حضرت رضا علیه السلام:

« هر امامی برگردن دوستان و پیروانش ، عهد و پیمانی دارد. از جمله اموری که وفای به این عهد و پیمان است ، زیارت قبور ائمه (ع ) است.»

امید است که هر جا باشید ، چه در سفر و چه حضر ، ایامی خجسته و روز و شبی پر برکت داشته باشید. « سفر آخرت» سفر دیگری است که همه در پیش داریم. آن هم آداب ، شرایط ، پیش نیاز و تهیه مقدمات و ره توشه لازم دارد ، که موضوعی جداست و نیازمند نگاهی دوباره و جدی.

ما... همه مسافریم ، و نیازمند آمادگی برای آن « سفر بی بازگشت » .

علی علیه السلام ، ره توشه آن سفر را « تقوا » می داند.