داستان دنباله‌دار کاهانی و ارشاد!
عبدالرضا کاهانی بازهم در عبور از سد سلیقه مسئولان ارشاد ناکام ماند. چهارمین فیلمنامه این فیلمساز جوان با نام «سعید آراسته» هم نتوانست مجوز ساخت از وزارت فرهنگ و ارشاد دریافت کند تا پس از فیلمنامه‌های «كف»، «من» و «حمل با جرثقیل» مسئولان ارشاد باردیگر ثابت کنند در تحمیل «سلیقه» خود دربرابر ایده‌های این فیلمساز حاضر به عقب‌نشینی نیستند. جالب اینکه هنوز سرنوشت آخرین ساخته این کارگردان یعنی «اسب حیوان نجیبی‌است» برای اکران هم در پرده‌ای از ایهام قرار دارد.
اعتراض به ارشاد، دادخواهی از اصناف
کاهانی در واکنش به این اتفاق نامه‌ای سرگشاده خطاب به معاونت نظارت ارزشیابی منتشر کرد و با طرح چهار پرسش از متولیان سینما ابتدا در بند الف خطاب به شمقدری و سجادپور نوشت: «یک- دلایل عدم صدور پروانه ساخت برای پروژه‌های «كف»، «من» و «حمل با جرثقیل» را نفهمیدم! لااقل علت صادر نشدن مجوز برای پروژه «سعید آراسته» را بیان كنید؟! اعتراف می‌كنم قوانین پروانه ساخت و نمایش را قبول ندارم. اما چه كنم كه تنها راه فیلمسازی قانونی در این كشور است! پس حالا كه خود را ملزم به رعایت قوانین می‌دانم انتظار دریافت مجوز هم دارم. پیش از این كه وارد حرفه فیلمسازی شوم از مصائب آن آگاه بودم پس تردید نكنید بازهم فیلم خواهم ساخت. دو- دلیل عدم صدور مجوز خارجی فیلم «هیچ» را شنیدم، اما نفهمیدم. علاقمندم علت صادر نشدن مجوز خارجی «اسب حیوان نجیبی است» را هم بشنوم سپس نفهمم. این فیلم در چندین فستیوال خارجی پذیرفته شده كه در حال حاضر نمی‌دانم چه جوابی به آنها بدهم. این درست كه مصوبات شما دو سال مرا از حضور در عرصه‌های بین‌المللی محروم كرده اما اهل نظر می‌دانند، عدم ارسال فیلم‌های من به خارج از كشور، همان اندازه مهم است كه ارسال فیلم به اسكار. سه- به پیشنهاد آقای سجادپور در اكران فیلم سینمایی «آن جا» ـ كه پس از گذشت پنج سال همچنان در محاق توقیف است ـ منصرف شدم و باز به پیشنهاد ایشان تقاضای صدور مجوز برای شبكه نمایش خانگی دادم. چرا مجوز نمایش خانگی فیلم صادر نشده است؟!» در بند «ب» نامه كاهانی خطاب به "صنف واحد تهیه كنندگان" آمده است: «چهار- شما با ساخت پروژه‌ی «سعید آراسته» موافق هستید و نظرتان را به وزارت ارشاد هم اعلام كرده‌اید. چرا نظر شما مردود می‌شود!؟ جایگاه شما همین است!؟ چطور می‌خواهید از اهالی سینما دفاع كنید!؟ اگر من جای شما بودم لحظه‌ای در صنف واحد نمی‌ماندم. شما موظف به حمایت از من هستید.» كاهانی در پایان نامه‌اش با خطاب قراردادن خانه سینما آورده است: «از خانه سینما انتظار دارم مطالبات و حقوق ازدست رفته‌ام را پیگیری كند و برای آدمی مثل من هم سكوت را بشكند. اگر چنین كرد همچنان عضوی از آن خانه خواهم بود. در غیر این صورت ـ كه البته چندان هم مهم نیست ـ به عضویت در خانه خودم بسنده می‌كنم.»
سجادپور: بنده قبلا هم گفته بودم باز هم می‌گویم در مورد آقای کاهانی و فیلم‌هایش هیچ اظهارنظری نخواهم کرد و شما مطمئن باشید از من در مورد ایشان حرفی نخواهید شنید!
دنباله حاشیه‌های سینما در تئاتر
در کنار این اتفاقات ماجرای روی صحنه نرفتن تئاتر «این جا تهران است صدای ما را از مشهد می‌شنوید...» به نویسندگی و کارگردانی کاهانی و همچنین مجوز اکران عمومی نگرفتن فیلم «آن جا» را هم به یاد بیاوردید. مخصوصا که «آن جا» حتی مجوز پخش در شبکه خانگی را هم تاکنون نگرفته است؛ اتفاقاتی که پیش از این مشابهش را برای فیلمسازی دیگر رخ نداده بود و می‌شود کاهانی را رکورددار این ماجرا دانست؛ پروانه ساخت نگرفتن چهار فیلمنامه یکی پس از دیگری! این اتفاقات شایعات مطرح شده در محافل سینمایی را جدی تر از پیش می‌کند. شایعه کوشش یا تمایل برای کنار گذاشتن کاهانی از عرصه فیلمسازی توسط متولیان امور سینمایی و تلاش در خانه‌نشین کردن این فیلمساز. مخصوصا اگر بدانیم در ایام جشنواره پس از نمایش «اسب حیوان نجیبی است» در جشنواره، سایتی نزدیک به وزارت ارشاد با مبتذل و سخیف دانستن این فیلم با تیتری عجیب به طور ضمنی عنوان کرده بود: «آقای کاهانی لطفا از ایران برو!»
از من در مورد کاهانی چیزی نخواهید شنید!
نکته جالب درباره تمام این حاشیه‌ها وشنیده‌ها موضع‌گیری مبهم مسئولان ارشاد است. سجادپور هیچ سخنی در این باره نمی‌گوید تنها اعلام کرده است: بنده قبلا هم گفته بودم باز هم می‌گویم در مورد آقای کاهانی و فیلم‌هایش هیچ اظهارنظری نخواهم کرد و شما مطمئن باشید از من در مورد ایشان حرفی نخواهید شنید! مدیر کل اداره نظارت و ارزشیابی حتی در مقابل این سوال که آیا به فیلم نامه "سعید آراسته" قطعا مجوز ساخت داده نخواهد شد؟ هم سکوت کرد و حرفی نزده است. اما کاهانی در نامه سرگشاده‌اش به "صنف واحد تهیه‌کنندگان" هم اعتراض کرده است. سیدضا هاشمی رییس صنف واحد تهیه‌کنندگان در مورد پروانه ساخت نگرفتن فیلم کاهانی این گونه توضیح می‌دهد: «اولا که دادن پروانه ساخت فیلم‌ها در اختیار ما نیست، در اختیار وازرت نظارت و ارزشیابی است و این یک موضوع حکومتی است. دادن پروانه ساخت در دست دولت و معاونت امور سینمایی بوده و هست. ما فقط موظف به برسی فیلمنامه‌ها و دادن پیشنهاد و نظر به معاونت سینمایی هستیم. همین و نه بیشتر. طبق همین قانون ما "سعید آرساته" آقای کاهانی را برسی کردیم و پس از بررسی با دادن پروانه ساخت به آن موافقت کردیم و پیشنهاد و نظر مثبت‌مان را در مورد این فیلم به معاونت سینمایی ارشاد اعلام کردیم. اما حکم نهایی دست ما نیست و معاونت مختار است. آنها تصمیم گرفتند تا به این فیلم پروانه ساخت ندهند و نظری برخلاف نظر صنف واحد تهیه‌کنندگان اعلام کردند. این وسط مقصر ماییم؟ ما در حد بررسی‌کننده و پیشنهاددهنده هستیم و نه تصمیم‌گیرنده و حکم دهنده نهایی. هاشمی در ادامه گفت: دوما این که اصلا آقای "کاهانی" به ما فیلمنامه مدون و کامل ندادند، ایشان فقط یک طرح و ایده دادند و از ما خواستند این طرح و ایده را بررسی کنیم و اگر این مورد مشکلی ندارد وارد ادامه ماجرا شوند. ما هم در حالت عادی موظف به خواندن آن طرح نبودیم، زیرا از همان اول قرار ما بر این بود که صنف واحد تهیه‌کنندگان فیلمنامه‌های کامل را بررسی کند نه طرح و ایده را. با این حال به درخواست آقای کاهانی احترام گذاشتیم و طرح و ایده فیلمنامه ایشان را مطالعه و بررسی کردیم و بعد به نظر مثبت صنف را در مورد ساخته شدندش به معاونت سینمایی اعلام کردیم. باز هم می‌گویم این ما نیستیم که حرف آخر را می‌زنیم. هاشمی در انتها در مورد ماجرای مجوز نگرفتن فیلمنامه‌های کاهانی و این که کاهانی در نامه‌اش خواستار حمایت این صنف از خود شد، گفت: صنف واحد تهیه‌کنندگان قطعا این ماجرا را پیگیری و دنبال می‌کند زیرا قرار ما در دفاع از حق فیلمسازان محترم است.
قانون اساسی را زیر پا گذاشته‌اند!
از سوی دیگر فرهاد توحیدی یکی از اعضای ارشد "خانه سینما" هم در این مورد با صراحت و قطعیت گفت: این حق آقای کاهانی است که برآشفته شوند. قانون اساسی مملکت ما می‌گوید در این کشور انسان‌ها حق کار و حرکت دارند و کسی اجازه ندارد مقابل این حرکت و کار مانع ایجاد کند. این که فیلمنامه‌های کاهانی را یکی پس از دیگری پروانه ساخت ندهند مصداق بارز تخطی از قانون اساسی مملکت ماست. توحیدی در ادامه گفت: عبدالرضا کاهانی عضو خانه سینماست و محترم و عزیز است، ما قطعا از ایشان دفاع خواهیم کرد و سکوت نمی‌کنیم. از اهرم‌هایمان استفاده می‌کنیم و وارد مذاکره می‌شویم. از قدرت خانه سینما، این صنف مستقل استفاده خواهیم کرد. مطمئن باشید خانه سینما از تمامی فیلمسازان عضو این خانه حمایت خواهد کرد و در این مورد سکوت نخواهد کرد. حال باید منتظر ماند و دید سرنوشت مجوز ساخت نگرفتن کارهای کاهانی چه می‌شود. آیا قرار بر این است ماجرای رد شدن فیلمنامه‌ها همچنان ادامه یابد یا بالاخره به یکی از فیلمنامه‌های این فیلمساز مجوز ساخت داده خواهد شد. آیا معاونت امور سینمایی مخالف فیلمسازی شخصی به نام «رضا کاهانی» در سینمای ایران است؟
فرآوری: امید صبوری
بخش سینما و تلویزیون تبیان
منابع: خبرگزاری ایسنا/ سایت سینمای ما
