خطوط قرمز حریم الهی

این روزها که پا در کاب کرده و عازم سفر می شویم لحظه ای درنگ کرده و با خود حدیث نفس کنیم؛ باور کنید که به هیچ جا بر نمی خورد.

بیاییم این سفر چند روزه را با سفری که هم اکنون همه ما مسافر آنیم قدری مقایسه کنیم. اهل دانش می گویند بهترین هدیه، هدیه علمی و فرهنگیست و اگر می بینید که به یکدیگر کتاب یا دفتر شعر خود و مانند آن را هدیه می دهند همه از این جهت است که هدیه آنها فرهنگی باشد. ما هم امیدواریم از این مقایسه، در این ایام بابرکت هدیه ای خوب نصیب شما شود.

کار مقایسه را با این سخن خداوند متعال آغاز می کنیم که به ما انسانها خطاب کرد و فرمود: «یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلى‏ رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقیهِ » اى انسان تو با تلاش و رنج و زحمت به سوى پروردگارت پیش مى‏روى، و سرانجام او را ملاقات خواهى كرد.(6/انشقاق)

پس ما انسانها، بدون استثناء در سفر ملاقات با خدائیم. این سفر شباهت ها و تفاوت هایی با سفر های دنیایی ما دارد که مقایسه این دو؛ نکات آموزنده ای را نصیب انسان می کند.

آغاز و انجام سفر

آغاز سفر دنیا، وطن است و انجام آن، دیار غربت؛ اما آن سفر؛ از دیار غربت شروع می شود و به آن وطن اصلی ختم می گردد. آن وطن کجاست؟

(شیخ بهایی، نان و حلوا، بخش 9)

امیر المومنین علیه السلام با تعبیر «دار القرار» از آن وطن یاد کرده و می فرماید: «أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا الدُّنْیَا دَارُ مَجَازٍ وَ الْآخِرَةُ دَارُ قَرَارٍ » اى مردم، دنیا، سراى گذر و مسافرخانه ای بیش نیست و آخرت خانه همیشگى و پایدار است. (نهج البلاغه/خ203)

نکته: بنا بر آیه (6/انشقاق) که در طلیعه بحث گذشت و نیز آیه مشهور « إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ » (156/بقره) همه انسانها چه مومن و چه کافر همه در مسیر ملاقات خداوند متعال در حرکتند و هیچ کس نمی تواند توقف کند؛ فقط سخن در اینجاست که برخی شاهد مهر و لطف او خواهند بود و عده ای قهر و غضب او را ملاقات خواهند کرد.

توشه سفر

توشه ای که برای این سفر چند روزه بر می داریم نوع و مقدار و کیفیتش بر کسی پوشیده نیست؛ اما همه مسافرین محترم به این نکته توجه دارند که ره توشه سفر باید این چند ویژگی را داشته باشد: متناسب با سفر باشد؛ کم نبوده و به مقدار لازم باشد؛ جاگیر و مزاحم هم نباشد.

این ویژگی ها در مورد آن سفر عمومی نیز صادق است با این تفاوت که ره توشه لازم برای آن «دار القرار» تنها یک چیز است و آن هم «تقوا»ست. خداوند متعال می فرماید: «تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوى‏» زاد و توشه تهیه كنید كه بهترین زاد و توشه‏ها پرهیزكارى است. (197/بقره)

«تقوا» یعنی خداترسی؛ یعنی انسان بترسد از اینکه حریم حرامهای الهی را بشکند و وارد آن شود. خداوند متعال در آیه 187 سوره مبارکه بقره پس از بیان تعدادی از احکام الهی به صورت یک قانون کلی می فرماید: «تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوها كَذلِكَ یُبَیِّنُ اللَّهُ آیاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ» این احکامی را که گفتیم در حقیقت مرز حرام های الهی است که برای شما بیان کردیم؛ مبادا به این خطوط قرمز و حریم های تباهی حتی نزدیک هم شوید که اگر گوش کردید و رعایت کردید در زمره متقیان خواهید بود.

محل تهیه توشه سفر

توشه سفر دنیایی را می توان از هر دکه و دکانی تهیه کرد؛ اما توشه آخرت تنها در مسیر سفر یافت می شود. امیرالمؤمنین علیه السلام در ادامه همان روایت قبل فرمود: «فَخُذُوا مِنْ مَمَرِّكُمْ لِمَقَرِّكُمْ» بنابراین از محل عبورتان براى محل استقرارتان توشه برگیرید.

آن حضرت عبارتهای بسیار بیدار کننده ای دارد که مرتب آن را برای اصحاب و یارانش تکرار می کرد تا همیشه به فکر این سفری که همه مسافر آنیم باشند و از آن غفلت نکنند:

«خدا شما را بیامرزد؛ بار سفر بربندید كه ساربانیان بانگ رفتن را سر داده‏اند. كمتر به دنیا دل ببندید و با توشه‏اى مناسب كه در اختیارتان هست به آخرت منتقل شوید؛ زیرا در پیش روی شما گردنه های ناهموار و منزل هاى هولناكى قرار گرفته كه از ورود و توقف در آنها گریزی نیست.

بدانید كه مرگ به شما چشم دوخته و بسیار به شما نزدیك است؛ گویى شما را در آغوش گرفته و چنگالهاى خود را در شما فرو برده است و به طور قطع در مرگ، سختى‏هاى شكننده‏اى هست كه از آن بیمناكید. پس دل از دنیا برکنید و با توشه تقوى پشت خود را محكم سازید.(نهج البلاغه/خ204)

طول سفر

طول سفر دنیایی را می توان با واحد کیلومتر به دیگران تفهیم کرد؛ اما مقدار مسافت آن سفر را که نمی توان با این چیزها بیان کرد. سفر الی الله که متر و کیلومتر بر نمی دارد. حقِ بیان این مطلب را علی علیه السلام ادا کرد که فرمود: «آهِ مِنْ قِلَّةِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّرِیقِ وَ بُعْدِ السَّفَرِ وَ عَظِیمِ الْمَوْرِدِ»؛ آه از كمى توشه و طولانى بودن راه و دورى سفر و عظمت محل ورود. (نهج البلاغه/ق77)

امید است در پرتو هدایت های قرآن و اهل بیت علیهم السلام و نیز پیروی کامل از این دو منبع نور و هدایت، بتوانیم این سفری را که در آن قدم گذاشته ایم با سلامت و موفقیت به پایان رسانده و با روی سفید و کوله باری پر از «تقوا» در «دار القرار» پهلو بگیریم.