پاسخ آیتالله جوادی آملی سئوالات قرآنی
حضرت آیت الله جوادی آملی به دو سئوال قرآنی در خصوص قرائت نمودن قرآن بدون فهمیدن آیات و نیز بهترین راه برای فهمیدن قرآن پاسخ گفتند.
آیا تلاوت قرآن در صورتى كه انسان معناى آیات را نفهمد اثر و فایدهاى دارد؟
پاسخ: اگر اهمیت و فضیلت تلاوت قرآن براى ما روشن شود و بدانیم كه قرآن تكلم و سخن گفتن خداوند با ما است، و با طهارت باطن و اُنس با قرآن لذت تلاوت را بچشیم، هیچ گاه حاضر نمىشویم بین خود و قرآن فاصله بیندازیم و هرگز از فیض عظیم آن، حداقل با تلاوت پنجاه آیهٔ در شبانهروز، محروم نمىگردیم.
خداى سبحان، رسول الله (صلّىاللهعلیهوآله) را مستقیماً تحت ولایت خود معرفى كرده، مىفرماید: «إنّ ولیّى الله الّذى نزّل الكتاب و هو یتولّى الصّالحین»(1) این آیهٔ كریمه حاوى چند مطلب است:
اول آن كه مىفرماید خدا ولى رسول الله است «ان ولیّى الله»
دوم آن كه همان خدایى، ولى رسول الله است كه قرآن را نازل فرموده «الّذى نزل الكتاب» و سوم آن كه خداوند متولّى صالحین است «و هو یتولّى الصالحین».
با توجه به این سه نكته مىفهمیم، راه این كه خدا ولّى انسان باشد، آن است كه انسان، صالح بشود و تا صالح نگردد تحت ولایت الله نخواهد بود و خدا هم تولى او را نخواهد پذیرفت و بهترین راه صلاح، هم اُنس با قرآن است. این جمله كه مىفرماید ولّى رسول الله (صلّىاللهعلیهوآله)، خدایى است كه قرآن را نازل كرده از باب تعلیق حكم بر وصف مىباشد كه مشعر به علیّت است؛ یعنى اگر كسى به قرآن عمل كند صالح مىشود و اگر خداوند بخواهد «ولّى» كسى بشود، از راه قرآن، ولایت و تدبیر او را اعمال مىكند. به همین دلیل مىفرماید: «فاقرءوا ما تیسّر من القرآن»(2) آن مقدارى كه براى شما میسّر است قرآن تلاوت كنید و با این كتاب الهى مأنوس باشید. حتّى اگر معناى بعضى از آیات و سور براى شما روشن نشد، نگویید خواندن بدون ادراك چه اثرى دارد. چون قرآن، كلام آدمى نیست كه اگر كسى معنایش را نداند خواندنش بىثمر باشد؛ بلكه نورى الهى است كه خواندن آن به تنهایى عبادت است گرچه به معنایش آگاهى نداشته
گناه، غفلت و علائق به دنیا، دل را قفل مىكند و مىبندد و معارف قرآنى در این قلبها نفوذ نمىكند و انسان باید از راه باز كردن دل و زدودن «رین» و «چرك» از آن، زمینهٔ نفوذ معنا را به جان خود فراهم آورد. چون این زمینه فراهم شود تلاوت آیات قرآن موجب لذّت مىشود. فرد با ورود به هر آیهاى اگر مشتمل بر خیرات، معرفت، علم و مانند آن باشد، مضمون آن را مسألت مىكند و اگر ناظر به عذاب و مانند آن باشد نجات از آن را از خداوند طلب مىنماید
بهترین راه قرائت و فهم قرآن كریم چیست؟
بهترین راه براى قرائت همراه با ادراك و فهم قرآن این است كه انسان همراه با قرائت سور قرآنى، معانى آن را در ذهن و نظر قرار دهد، و با هر آیهٔ در درون و نهاد خود گفتگو نماید، در آیهٔ عذاب از خداوند، طلب مغفرت و در آیهٔ رحمت از خداى سبحان طلب گذشت كند و بشیر بودن و نذیر بودن خداوند در آیات را مشاهده نماید و از هر مطلبى كه قرآن افاده مىنماید نكتهٔ علمى مربوط به آن را برداشت نماید.
در هنگام تلاوت قرآن با زبان، كلمات از راه گوش به سمع انسان مىرسد كه معناى آن نیز باید به دل و جان نفوذ كند و اگر دل بسته باشد، معنا به آن نفوذ نمىنماید، قرآن كریم در این مورد مىفرماید: «أفلا یَتَدبّرونَ القرآن أم على قلوبٍ اقفالها»(3) آیا در قرآن تدبر نمىكنند یا بر دلها قفلهایى نهاده شده است؟ و در آیهٔ دیگر مىفرماید: «كلاّ بل رانَ على قلوبهم ما كانوا یكسبون»(2) یعنى؛ بر قلبهاى آنها با آنچه كسب كردهاند زنگار نشسته است.
گناه، غفلت و علائق به دنیا، دل را قفل مىكند و مىبندد و معارف قرآنى در این قلبها نفوذ نمىكند و انسان باید از راه باز كردن دل و زدودن «رین» و «چرك» از آن، زمینهٔ نفوذ معنا را به جان خود فراهم آورد. چون این زمینه فراهم شود تلاوت آیات قرآن موجب لذّت مىشود. فرد با ورود به هر آیهاى اگر مشتمل بر خیرات، معرفت، علم و مانند آن باشد، مضمون آن را مسألت مىكند و اگر ناظر به عذاب و مانند آن باشد نجات از آن را از خداوند طلب مىنماید.
پی نوشت ها :
(1): سورهٔ اعراف، آیهٔ 196.
(2): سورهٔ مزّمل، آیهٔ 20. (قرآن در قرآن، ص 239، 240.)
(3): سورهٔ محمّد، آیهٔ 24 ، سورهٔ مطففین، آیهٔ 14.
بخش قرآن تبیان
منبع :
سایت حوزه