عبارات سوره کوثر در هیچ جای قرآن نیامده است !

این كوثر چه چیزی می تواند باشد؟ قصّه چیست؟ همه اینها خیر كثیر است ولی هیچكدام كوثر نیست. چرا؟ برای اینكه اگر بخواهد بگوید كه ما به تو كوثر داده ایم یعنی تو را پیغمبر كرده ایم ، در قرآن در چند جای دیگر هم داریم كه می گوید ما تو را پیغمبر كردیم.

نکات و لطایف سوره کوثر

نكته اول :

در كلمه انّا است. قرآن در بعضی جاها می گوید انّا. انّا یعنی به درستی كه ما. و بعضی جاها می گوید انّی. یعنی به درستی كه من.

چرا در بعضی آیات می گوید: انّی و در بعضی آیات می گوید: انّا ؟ 

خداوند در جاهایی كه كار را با واسطه انجام می دهد می گوید: انّا. و در جاهایی كه بی واسطه انجام می دهد می گوید: انّی. مثلاً خداوند كه می خواهد بندگانش را مورد رحت قرار دهد ،دیگر واسطه نمی خواهد، بنابراین می گوید: «انّی انا الغفور» من غفور هستم و تو را می بخشم ولی در آنجا كه می خواهد باران را بدهد ، در آنجا به دلیل آنکه باران را خدا بی واسطه نمی دهد و باید خورشید بتابد، اقیانوسها بخار بشوند و این بخارها بروند بالا و متراكم بشوند و ابر بشوند، فشرده بشوند و باد ابرها را جابه جا بكند؛به عبارتی باید یكسری عوامل طبیعت را به كار بیاندازد تا این باران بیاید و لذا می گوید «انّا انزلنا». ما باران را فرستادیم. در آنجا كه مقام توحید است می گوید: «انّی انا ربكم». و در آنجا كه مقام تشریفات و عظمت است می گوید: انّا.

نكته دوم  :

از 114 سوره قرآن کریم ، چهار سوره با انّا شروع شده است و بر اساس آنکه هیچ یک از کارهای خداوند بی حساب و کتاب و برنامه نیست ، باید بین این هایك رابطه ای وجود داشته باشد.... «إِنَّا أَعْطَیْنَاكَ الْكَوْثَرَ الكوثر/1».

رسالت انبیا: «إِنَّا أَرْسَلْنَا نُوحًا نوح/1» ، نوح اولین پیغمبر اولوالعزم است. نوح پدر ابراهیم و موسی و عیسی است. اولین پیغمبر، و لذا خداوند به همه پیغمبرها كه سلام می كند، سلام خالی می كند مثلاً می گوید: «سَلَامٌ عَلَى إِبْرَاهِیمَ الصافات/109»، «سَلَامٌ عَلَى مُوسَى وَهَارُونَ الصافات/120». اما به نوح كه می رسد می گوید : «سلامٌ علی نوح فی العالمین». یعنی یك فی العالمین اضافه دارد. بزرگترین پیغمبر اولوالعزم ما و اسبقشان نوح است .

قرآن بزرگترین كتاب است : «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ القدر/1»

پیروزی قطعی بزرگترین شادی است: «إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِینًا الفتح/1» .

در سوره كوثر نیز قطعاً باید به موضوع با عظمتی اشاره شده باشد که در کنار این سه موضوع و هم سنخ قرار گرفته شده است .

رابطه ای که میان این چهار سوره است این است که این چهار سوره همه از درجه یك ها و ناب های خلقت و آفرینش سخن به میان آورده است . 

نکته سوم :

کوثر، امری الهی است، نه مادی و دنیوی!

كوثر از كثیر است و معنای كثیر ، زیاد است . امّا كوثر به معنای زیاد نیست بلکه به معنای خیلی زیاد بیان شده است .

كوثر چیست؟

ما به تو كوثر داده ایم یعنی تو را پیغمبر كرده ایم؟ ما به تو كوثر داده ایم یعنی به تو مقام شفاعت داده ایم؟ ما به تو كوثر داده

ایم یعنی امّت زیاد داده ایم؟ ما به تو كوثر داده ایم یعنی خُلق بزرگ به تو داده ایم؟ ما به تو كوثر داده ایم یعنی علم زیاد به تو داده ایم؟ ما به تو كوثر داده ایم یعنی به تو حكومت داده ایم؟ ما به تو كوثر داده ایم یعنی دنیا را به تو داده ایم؟

این كوثر چه چیزی می تواند باشد؟ قصّه چیست؟ همه اینها خیر كثیر است ولی هیچكدام كوثر نیست. چرا؟ برای اینكه اگر بخواهد بگوید كه ما به تو كوثر داده ایم یعنی تو را پیغمبر كرده ایم ، در قرآن در چند جای دیگر هم داریم كه می گوید ما تو را پیغمبر كردیم. در آنجا نمی گوید كه چون ما به تو این نعمت را داده ایم «فصلّ»، برای خدا نماز بخوان. «وانحر»، شتر ذبح كن.

پس معلوم می شود این كوثر نبوت نیست چون دفعه اولش نیست و در چند جای قرآن خداوند گفته كه ما تو را پیغمبر قرار داده ایم. ما به تو قرآن داده ایم، در آیه دیگر هم داریم كه : «وَلَقَدْ آتَیْنَاكَ سَبْعًا مِنْ الْمَثَانِی وَالْقُرْآنَ الْعَظِیمَ »( الحجر/87)آیه قرآن است. «والقرآن العظیم» یعنی ما به تو قرآن عظیم داده ایم. در جای دیگر دارد و در آنجا نگفته كه پس نماز بخوان.

مقام شفاعت را در جای دیگر داریم: «وَلَسَوْفَ یُعْطِیكَ رَبُّكَ فَتَرْضَى الضحى/5» روایت داریم كه آنقدر مقام شفاعت به تو داده ایم كه راضی بشوی و در آنجا هم نگفته است كه پس نماز بخوان.

راز خواند نماز و نحر شتر به واسطه ی اعطای کوثر چیست ؟

خداوند خیلی چیزها به پیغمبر داده است. تنها جایی كه می گوید واجب است نماز بخوانی و واجب است كه شتر بكُشی در سوره کوثر و در مقابل اعطای کوثر است .

كوثر چیست؟ بگوییم نهری است در بهشت. روایت داریم كه كوثر نهری است در بهشت. خوب این روایت قبول است. اما این نهر در بهشت را كه خداوند به پیغمبر نداده است. خداوند به همه مؤمنین گفته است كه: « جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ » (البروج/11)

بی همتا بودن کلمات سوره کوثر در قرآن

كلمات سوره کوثر در هیچ جای دیگر قرآن بیان نشده است : كلمه اعطینا در هیچ جای قرآن نیست، كلمه كوثر در هیچ جای قرآن نیست، كلمه صلّ لربك در هیچ جای قرآن نیست، كلمه وانحر در هیچ جای قرآن نیست، كلمه شانئك در هیچ جای قرآن نیست و كلمه ابتر هم در هیچ جای قرآن نیست.به عبارتی می توان گفت : خود این سوره مثل خانه ای است كه آجرهایش در جای دیگر پیدا نمی شود .

فرق میان عطا و أتی چیست ؟

آتینا یعنی داده ایم و اعطینا هم یعنی داده ایم. منتهی دو رقم دادن هست. اگر چیزی را بدهی كه پس بگیری می گوید: آتا. امّا اگر چیزی را بدهی و پس نگیری می شود عطا.

عطا به چیزهایی می گویند كه بدهد و پس نگیرد. قرآن به بلعم باعورا می گوید كه: من به تو علم داده ام ولی دوباره پس گرفتم : «آتیناه منها فنسلخ منها».

در این سوره به پیامبر بیان می کند که انا اعطینا " نه انا آتیناک .

نکته ی بعد این که بیان می کند که این نعمت را به همه رسولان نداده ام ، تنها به تو داده شده است : "انا اعطیناك ".

آخر آیه می گوید: «انّ شانئك هو الابتر» ابتر به یك چیزی می گویند كه عقبه نداشته باشد. ما در فارسی می گوییم كه اجاقش كور است، یعنی این بچه دار نمی شود، این را می گویند ابتر، عقبه ندارد.

در صدر اسلام زمان جاهلیّت دختر را جزو آدم حساب نمی كردند و پیغمبر هم كه پسرهایش در كوچكی از دنیا رفته بودند و فقط از پیغمبر یك دختر مانده بود، پدر عمروعاص به او لقب ابتر را نسبت داد .

خداوند بیان داشت : شانئك، یعنی دشمنت. شانئك هو الابتر یعنی او كه به تو گفت ابتر خودش ابتر است و با ده پسر، نامی از او نخواهد بود اما تو با یك دختر نامی از تو خواهد ماند.

خداوند بیان می کند که به پیامبر خدا ابتر را نسبت داده اید ، به كوری چشم تو من به او یك عقبه ای بدهم كه همه شما كه فكر می كنید عقبه دارید بی عقبه هستید و این را كه فكر می كند بی عقبه است عقبه دارش می كنم : انّ شانئك هو الابتر.

دیدگاه فخررازی درباره کوثر

خوب فخر رازی چه می گوید؟ فخر رازی از علمای بزرگ اهل سنّت است، می گوید واقعاً این كوثر باید زهرا باشد. این كلمه

ای را كه می خوانم از این عالم سنّی می خوانم. «چه نسلی با بركت تر از نسل فاطمه كه مثل باقر و صادق و رضا از نسل او هستند»

از این آیه معلوم می شود كه كوثر می تواند فاطمه باشد. چون به پیغمبر گفتند بی عقبه و خداوند هم به آنها گفت بی عقبه خودتان هستید ، چرا که من به او كوثر داده ام.

نماز و زکات، راه تشکر از نعمت ها

حالا شكرانه این چیست؟ فصلّ، نماز بخوانید.

پیداست هركسی كه خداوند به او نعمتی داده است بهترین شكرش ، خواندن نماز است.

نمی گوید وصلّ می گوید فصلّ. اگر می گفت و صلّ یعنی نماز را هر وقت كه خواستی بخوان. ف یعنی فوری، فوری نماز بخوان. اما نماز بدون كمك به فقرا فایده ای ندارد : « یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّكَاةَ المائدة/55» نماز و زكات. می گوید اگر نماز می خوانی، وانحر، شتر بکش.

چرا گفته شتر؟  كسی كه خیر زیاد دارد كه نباید بز و میش بكشد. تو فاطمه داری پس باید بزرگترین حیوان را بكشی.

اگر كسی معاملات چند میلیونی می كند، این دیگر زشت است كه وقتی به صندوق كمیته امداد رسید دست كند و یك صدتومانی بیاندازد. تو باید یك چك دو میلیونی بدهی به كمیته امداد. تو كارخانه دار هستی.

اینكه می گویند در ماه رمضان در مسجد خرما بدهید این برای كسی است كه آه در بساط ندارد.کسی به پیامبرخدا عرض کرد: یا رسول الله می خواهم افطاری بدهم ولی هیچی ندارم. فرمود: خرما بدهید.

نکات کلی از سوره کوثر

كسی كه كوثر دارد باید شتر بكشد.

دختر می تواند كوثر باشد ! خداوند در قرآن به پسر كوثر نگفته است ولی به دختر گفته است كوثر.

پیام به كسانی است كه دختر دارند و پسردار نمی شوند كه غصّه نخورند. اگر خداوند اراده كند كوثر را می دهد و كاری هم به جنس نر و ماده ندارد.

زن می تواند كه كوثر باشد. زن می تواند به جایی برسد كه پیغمبر مأمور است كه به شكرانه این دختر فصلّ وانحر انجام دهد .

تاجرها باید حسابی خرج كنند و به حداقل ها کفایت نکنند .

فرآوری : زهرا اجلال

بخش قرآن تبیان

منابع :

سایت حوزه

سایت درس هایی از قرآن

سایت اندیشه قم