نیاز فوری انقلابیون خاورمیانه!

انقلاب ها و خیزش های مردمی در کشورهای اسلامی موضوعی است که این روزها در صدر اخبار و حوادث رسانه ها قرار دارد. آنچه سبب شده است این نهضت ها شکل بگیرد دلایل متعدد و عمده ای است که می توان محور اساسی آن را بیداری اسلامی دانست. با توجه به آنکه شیعه و سنی و پیروان فرق اسلامی در این کشورها در کنار یکدیگر به دنبال تحقق آرمانها و اهداف اسلامی انقلابی خود هستند، شایسته است چند گفتاری درباره ی موضوع وحدت اسلامی بیان داریم که ابعاد گسترده این نهضت ها و خیز شها را معلوم تر می دارد.

وحدت اسلامی؛ نیاز فوری انقلابیون

وحدت اسلامی همواره مورد توجه و اهتمام شارع مقدس اسلام بوده است. به ویژه در اوضاع و احوال کنونی با توجه به اینکه ملل و فرق اسلامی از هر سو مورد هجوم و تفرقه افکنی دشمن واقع شده اند، اتحاد و همبستگی ملل مسلمان از ضروری ترین نیازهای اسلامی است. این مسأله به ویژه در میان مردم هر یک از بلاد اسلامی اهمیت خاصتری می یابد که صفوف بهم فشرده ی آنها بتواند ایشان را در مقابل دشمن مشترک خود که ابرقدرت ها و دیکتاتورها کشورهای آنهاست، به پیروزی برساند. از این رو از جمله نیازهای فوری و ضروری انقلابیون در کشورهای خاورمیانه مسأله ی وحدت اسلامی است.

مفهوم وحدت اسلامی و دیدگاههای مختلف

درباره مفهوم وحدت اسلامی دو نظر مطرح شده است: مطابق نظر اول منظور از وحدت اسلامی، وحدت مذهبی است. به این معنا که از میان مذاهب اسلامی یکی انتخاب و سایر مذاهب کنار گذاشته شود و یا این که مشترکات همه مذاهب گرفته و مفترقات آنها کنار گذاشته شود. بدون شک این مفهوم از وحدت اسلامی نه معقول است و نه منطقی و نه مطلوب است و نه عملی.

اما مطابق دیدگاه دوم وحدت اسلامی یعنی مسلمانان در یک صف، در برابر دشمن مشترک خود متشکل شوند. زیرا مشترکات بسیاری دارند که می تواند مبنای یک اتحاد محکم قرار گیرد. مانند اعتقاد به خدای یگانه و نبوت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله)، قرآن و قبله واحد و انجام عباداتی مانند نماز و روزه، برخورداری از جهان بینی و فرهنگ مشترک و غیره. از نظر این گروه ضرورتی ندارد که مسلمین بخاطر اتحاد اسلامی، مصالحه و گذشتی در مورد اصول و فروع مذهبی خود بنمایند و یا درباره موارد اختلاف به بحث و استدلال نپردازند. این گروه حتی وحدت فرق اسلامی را که در اصول با یکدیگر اختلاف دارند نیز ممکن می دانند. ایشان معتقدند در وحدت اسلامی نباید از اصل «همه یا هیچ» پیروی کرد بلکه باید به قاعده ی «مالا یدرک کلّه لایترک کلّه»؛ اگر همه ی چیزی قابل حصول نیست نباید همه ی آن رها شود.(بلکه باید مقدار قابل حصول را بدست آورد)

شیوه امیرالمومنین در حفظ وحدت اسلامی

حضرت علی(علیه السلام) نیز همین روش دوم را در برقراری وحدت اسلامی مورد تأیید قرار داده اند. ایشان همواره برای جلوگیری از شکاف در جامعه ی مسلمین با خلفا همکاری می نمودند. حضرت (علیه السلام) در یکی از نامه های خود به مالک اشتر می نویسد:

«من اول خودم را پس کشیدم تا دیدم گروهی از مردم از اسلام بازگشتند و مردم را به نابودی دین محمد(صلی الله علیه و آله) دعوت می کنند، پس ترسیدم که اگر به یاری اسلام و مسلمین برنخیزم شکاف یا انهدامی در اسلام خواهیم دید که مصیبت آن از فوت خلافت چند روزه، بسی بیشتر است.»

همچنین آن حضرت در شورای شش نفری پس از انتخاب شان به خلافت، موضع خویش را چنین بیان فرمودند: شما خود می دانید من از همه برای خلافت شایسته ترم و حال به خدا قسم مادامی که کار مسلمین رو به راه باشد و رقیبان من تنها به کنار زدن من قناعت کنند و تنها شخص من مورد ستم واقع شده باشد مخالفتی نخواهم کرد و تسلیم خواهم شد.

امیرالمومنین الگوی وحدت اسلامی

کتاب الغدیر علامه امینی در تحقق وحدت اسلامی دارای نقشی مثبت است. زیرا اولاً منطق مستدل شیعه را روشن می کند و ثابت می کند که گرایش بسیاری از مسلمانان به شیعه ناشی از منطق قوی آن می باشد نه جریانات سیاسی و نژادی. ثانیاً بی اساس بودن پاره ای از اتهامات وارد شده به شیعه را که مسبب ایجاد فاصله بین شیعه و دیگر مسلمانان می باشد را ثابت می کند. ثالثاً به معرفی شخصیت امیرالمومنین(علیه السلام) می پردازد که می تواند به عنوان الگوی وحدت اسلامی مقتدای مسلمین واقع شود.

علامه امینی در الغدیر دایره وحدت اسلامی را بسیار وسیعتر از شیعیان معرفی می نمایند و معتقدند بوسیله اسلام که با اقرار و اذعان به شهادتین محقق می شود، خواه ناخواه  رابطه اخوت و برادری که در قرآن به آن تصریح شده است میان مسلمانان برقرار می شود. در نتیجه ایشان الغدیر را تنها به حال شیعیان مفید نمی دانند بلکه آن را وسیله احیای وحدت اسلامی می شمارند و در موارد متعدد به رفع اتهام از عقاید شیعه اقدام می نمایند و این اتهامات را بویژه از آن جهت که موجب تفرقه میان مسلمانان می شود، مورد توجه قرار می دهند.

لذا از بارزترین ویژگی های الغدیر رفع سوء تفاهمات و در نتیجه موجب نزدیک شدن مسلمانان به یکدیگر می توان دانست که بسیاری از علمای مسلمان غیرشیعی به این موضوع اذعان نموده اند. از همه مهمتر معرفی شخصیت برجسته امیرالمومنین در این کتاب است که شیوه و روش ایشان می تواند الگویی برای تحقق وحدت اسلامی حقیقی در همه ی اعصار قرار گیرد.

بازگشت انقلابیون به شیوه امیرالمومنین

بر اساس آنچه گذشت می توان گفت از جمله نیازهای فوری امروزه در کشورهای خاورمیانه که در جریان خیزش های بیداری اسلامی به صحنه های مبارزه با دیکتاتورهای دست نشانده تبدیل شده است، نیاز به شیوه امیرالمومنین علی(علیه السلام) است که می تواند در راستای حفظ وحدت اسلامی میان گروههای مختلف فرق اسلامی مؤثر واقع شود. امید است با استعانت از خداوند متعال و تأسی به شیوه ی صالحان و بزرگان الهی همه ی آنها به پیروزی حقیقی دست یابند. إن شاءالله ...

رادفر

بخش دین تبیان

فهرست منابع و مآخذ

1- شش مقاله- شهید مطهری- بحثی در وحدت اسلامی

2- اتحاد اسلامی- سید حمید جاوید

3- صد گفتار (خلاصه آثار استاد مطهری) دفتر اول

4- الغدیر- علامه امینی (ره)