سه گنبد ارومیه

سه گنبد یکی از بناهای باقی مانده از دوران سلجوقی است که به شکل استوانه با دو نوع مصالح سنگ و آجر ساخته شده است.

قطر بنا 5 متر و ارتفاع آن 13 متر است و برخى از مورخین عقیده دارند که این بنا به جاى آتشکده‌اى از دورهٔ‌ ساسانى احداث شده است، ولى هیچ‌گونه سند معتبرى مبنى بر صحت ادعاى خود ندارند.

طبقه اول این مقبره دو طبقه‌ای، سردابه ای است که به وسیله پوششی از طبقه دوم جدا می شود. سقف اصلی گنبد و دیوارهای آن به طور کامل سالم و برجا است. طبقه دوم هم مثل سایر مقبرهای دوره سلجوقی برروی سردابه ساخته شده است.

تزئینات سردر ورودی مقبره با خط کوفی تزئین شده که با توجه به زمان ساختمان و مشابهت بنا با سایر مقابر دوره سلجوقی چنین به نظر می‌رسد که مقبره یا برج سه گنبد به احتمال زیاد محل دفن یکی از بزرگان دوره سلجوقی باشد.

براساس بررسی‌های انجام شده بر روی کتیبه پیرامون سر در مقبره در سال 1367، نام پادشاهان" شیشقاط المظفری اطال الله بقائه" خوانده شد که احتمال می‌رود نام شخصیت‌های مدفون در این مکان باشد. فرم بنا و شباهت آن با برج علاءالدین ورامین و مقابر دیگر زمان سلاجقه، دلیل گویائی برای این موضوع است که بنای سه گنبد یکی از مقابر آن دوره است.

طبق این کتیبه این بنا به دستور یکی از امرای سلجوقی به نام شیث قاطه المظفری ساخته شده است. معماری این بنا شباهت زیادی به قبرهای قرن ششم هجری قمری بخصوص قبرهای مراغه و سایر مقبره های دوره های سلجوقی دارد.بد نیست بدانید که در عصر سلجوقی، سیر تحول آرامگاه سازی دوره اسلامی ایران، روندی رو به رشد و ترقی در پیش گرفت. ترکان سلجوقی موفق شدند که یک حکومت نمونه ایرانی اسلامی را خلق و ارائه کنند و در این میان نقش اصلی بر عهده وزیران بزرگ ایرانی آل سلجوق چون خواجه نظام الملک طوسی بود.

مساجد جامع و بناهای آرامگاهی عصر سلجوقی مهمترین نمونه‌هایی هستند که نشان گر تعالی هنر و معماری این دوره هستند. در میان بناهای آرامگاهی نیز برج‌ها از مهمترین گونه این بناها به شمار می‌روند. مقصود از برج، آن دسته از بناهای آرامگاهی است که به صورت منفرد با طرح‌ های استوانه ای، مکعبی، چند ضلعی و گاه پره دار با پوشش گنبدی از نوع دایره کم خیز و رک ساخته شده و سابقه طولانی در معماری اسلامی ایران دارد.

احتمال می‌ود تشابه ظاهری این دسته از بناها با برج‌های حصارهای دفاعی سبب نامگذاری آن‌ها به برج شده است. این دسته از آرامگاه‌ها از جمله بهترین نمونه‌های آرامگاهی ایران هستند که تا کنون به همراه تزئینات هندسی و کتیبه‌های تاریخی سالم بر جا مانده‌اند.

الهام مرادی

بخش گردشگری

برگرفته از خبرگزاری میراث فرهنگی، همشهری