وسوسه های زیباشدن

لزوم آموزش روان‌شناختی جراح

ایران از نظر تعداد جراحی زیبایی بینی در دنیا اول است، علت آن هم تبحر جراحان پلاستیك ایران و حس زیبایی پسندی ایرانیان است. این حجم انبوه عمل‌های زیبایی بینی تا حد زیادی به مسائل فرهنگی جامعه مربوط است و البته پزشكان نیز بر افزایش این عمل‌ها دامن می‌زنند، در حالی كه باید پزشكان و خانواده با آموزش و توصیه‌های فرهنگی جلوی این نوع چشم و هم چشمی‌های بی‌ مورد را بگیرند. جراح زیبایی باید روان‌شناسی تیزبین هم باشد و درك كند كه چرا یك فرد تصمیم می‌گیرد قسمت‌هایی از ظاهر خود را تغییر دهد. در این امر می‌توان به رابطه بین تصور بدنی و میل به تغییر آن اشاره كرد. جراح باید از اهداف، انگیزه‌ها، انتظارات، خلق و خو و ثبات روان‌شناختی بیمار آگاه باشد. دانشكده‌های پزشكی امریكا به عالی‌ترین نحو، دكترهای جوان را در مورد هر آنچه باید در زمینه جراحی پلاستیك بدانند، آموزش می‌دهند. اما متأسفانه زمان بسیار كوتاهی را صرف آموزش جنبه روان‌شناختی بیماران می‌كنند و این نقص در موارد بسیاری باعث عدم انتخاب درست بیماران از سوی پزشك می‌شود، زیرا انتخاب فرد مناسب برای جراحی به اندازه خود عمل دارای ارزش و اهمیت است.

توصیه به جراحان

از كجا بفهمیم یك فرد انتخاب درستی برای عمل جراحی كرده است؟ در این زمینه پیشنهادهایی طبق یافته‌های روان‌شناسان و همچنین جراحان باتجربه ارائه می‌شود. ظاهر فرد یكی از سرنخ‌هایی است كه می‌توان تعیین كرد كه فرد نیازمند عمل جراحی است؟ نوع رفتار كردن این بیماران به ویژه در صحبت‌های ابتدایی‌شان، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. آیا بی‌ادبند، بیش از اندازه نگرانند، منتقد كارهای دیگر جراحانند، افسرده‌اند، بلندپروازند یا دچار ابهام هستند؟ وجود هر یك از این علائم می‌تواند نشانه‌ای از انتظارات غیرواقع‌گرایانه فرد باشد. چنین شخصی هرگز از ظاهر خود احساس رضایت نمی‌كند و نباید عمل شود.

استرس و جراحی؟

طی ارزیابی پزشك از بیمار، مهم است كه مشخص شود بیمار از كمبود رنج می‌برد یا نه. آیا او شغل یا شخص محبوبش را از دست نداده؟ زیرا این‌گونه تغییرات در زندگی باعث ایجاد تنش و اضطراب می‌شود. برخی از افراد برای فائق آمدن بر استرسشان به جراحی زیبایی رو می‌آورند. علاوه بر این، فردی كه تحت درمان روان‌شناختی قرار دارد در وضعیتی نیست كه درباره جراحی پلاستیك تصمیم درستی اتخاذ كند. مرحله دیگری كه فرد را گزینه مناسبی برای عمل جراحی می‌كند این است كه این شخص چقدر توانایی تحمل فشارهای بعد از عمل را دارد، كاملاً باید در تصمیم‌گیری برای عمل كردنش تجدیدنظر كرد. البته برخی محدودیت‌ها را می‌توان از طریق جراحی پلاستیك رفع كرد. مهم‌ترین متغیرهایی كه نوع انتظار فرد را از عمل زیبایی تعیین می‌كند عبارتند از: سلامت روانی، بافت پوستی و بدنی، سن و شخصیت.

دكتر «راج» از جراحان متبحر پلاستیك، معتقد است كه بیماران باید در عمل جراحی پلاستیك واقع‌گرا باشند. به عبارت دیگر، جراح نمی‌تواند صورت زشت را كاملاً زیبا كند. بنابراین، عوامل زیبایی باید قبلاً در ظاهر فرد وجود داشته باشد. جراح با پوست انسان سر و كار دارد، نه با گل كوزه‌گری. وی همچنین معتقد است: «بیمار باید بداند كه جراحی پلاستیك نمی‌تواند معجزه كند و او فرد را كاملاً دلفریب و و جذاب نشان دهد، بلكه می‌توان با این عمل بخش‌هایی جزئی از ظاهر را تغییر داد.»یک پزشک متخصص و باتجربه هر بیماری را برای انجام جراحی بینی انتخاب نمی کند زیرا گروه زیادی از بیماران دچار مشکلات روانی هستند و نقصی در چهره خود ندارند و وقتی از آن ها می پرسیم چرا می خواهید عمل کنید می گویند از شکل بینی ام خوشم نمی آید. در چنین مواردی باید تمایل فرد به جراحی زیبایی ریشه یابی شود. در واقع انتخاب صحیح بیمار نقش اساسی ایفا می کند زیرا ابتدا باید دلیل مشخصی برای انجام عمل جراحی وجود داشته باشد .

یک نکته مهم: افرادی كه فكر می‌كنند زیبایی تنها عامل به چشم آمدن است باید به خاطر داشته باشند كه اكثر افراد مشهور چندان از استانداردهای بالای زیبایی برخوردار نیستند. برای مثال، وینستون چرچیل، روزولت، گاندی و لوتر هیچ‌گاه از معیارهای زیبایی آن‌چنانی برخوردار نبودند، بلكه آنچه باعث به چشم آمدن و رشد و ارتقایشان شد استعداد، جسارت، هوش و جذابیت‌های دیگر آنها بود.

جراحی زیبایی در جامعه امروز ما یك بخش مهم از زندگی جوانان و شایستگی اجتماعی آنها به شمار می‌رود. جراحی پلاستیك در صورتی كه بیمار انتظارات واقعی از آن داشته باشد می‌تواند باعث بهبود در تصور وی از بدنش شود. توجه به این نكته نیز الزامی است كه عمل‌هایی نظیر كشیدن پوست و جراحی بینی از نظر سلامت جسمانی كاركردی ندارند، بلكه عمده فایده آنها از نظر هیجانی و روان‌شناختی است. همزمان، افراد به این واقعیت می‌رسند كه جراحی پلاستیك نوشدارو نیست و نمی‌توان آن را پاسخی به تمام مشكلات زندگی دانست. جراحی زیبایی تنها می‌تواند ظاهر و اعتماد به نفس شخص را بهبود بخشد، به این شرط كه بیمار قبل از عمل تصورات مثبتی از آن در ذهنش پرورش داده باشد. دکتر میترا حفاظی روان پزشک درباره گرایش به عمل جراحی بینی می گوید می توان دلایل زیادی را برای تمایل بیش از حد به جراحی های زیبایی ذکر کرد که یکی از آن ها اختلال بدشکل پنداری بدن (Body dismorphic disorder) یا نوعی وسواس ذهنی است که طی آن فرد به اشتباه قسمتی از بدن خود را بدشکل می پندارد و به طور مرتب آن را در ذهن خود مرور می کند و حتی اگر نقص کوچکی در صورت و بدن خود داشته باشد آن را بسیار بزرگ جلوه می دهد. این اختلال را می توان در مراجعانی که مرتب خود را به تیغ جراحان زیبایی می سپارند و درخواست انواع جراحی ها را دارند و دست آخر هم راضی نمی شوند، مشاهده کرد. به این ترتیب ریشه مشکل در اعصاب و روان این افراد است و باید درمان شود.