اعترافی پس از 22 سال!

هفدهم آذر سال 1381 رژیم بعث عراق، بیست و دو سال پس از نخستین استفاده از سلاح های شیمیایی در جنگ تحمیلی و در حالی که استفاده از این مواد در پروتکل ژنو 1925 منع شده بود، بر واقعیتی هولناک که اسناد آن سالها از سوی ایران به مجامع جهان ارائه شده بود، صحه گذاشت.

استفاده از سلاح های شیمیایی نخستین بار در جنگ جهانی اول زمانی که آلمان ها در اکتبر 1914 در نوشاپل گلوله های حاوی گاز اشک آور را به سوی فرانسوی ها پرتاب کردند، آغاز شد. با وجود پراکندگی سربازان و محدود بودن گلوله ها، این تاکتیک چندان کارساز نبود و حتی فرانسوی ها متوجه کاربرد آن نشدند. با این حال آلمان ها دست از تلاش برنداشته و گاز کلر را نیز اولین بار در 22 آوریل 1915 در شهر یپرس بلژیک علیه سربازان مستعمراتی فرانسه و پیاده نظام کانادایی که هیچ ماسکی برای حفاظت از خود نداشتند به کار بردند.

به طور کلی در جنگ جهانی اول حدود 125 هزار تن عوامل سمی مشتمل بر 45 نوع عامل شیمیایی مختلف به کار رفت که در بین آنها 18 عامل کشنده و 27 عامل تحریک کننده بود.

علی رغم اینکه کنوانسیون 1907 لاهه قرارداد منع کاربرد سلاح شیمیایی را تصویب کرد و به امضای اکثر کشورهای اروپایی رسید، اما برخلاف این قرارداد این سلاح مخوف در مقیاس گسترده ای طی جنگ جهانی اول و دوم به کار گرفته شد و همین دو جنگ کافی بود تا بشر را از آن چه با دست خود ساخته به هراس آورد و جهان را تا سال ها پای میز مذاکره بنشاند. ژنو پایتخت سیاسی اروپا میزبان نشست کشورهای جهان شد تا بر سر استفاده از این مواد شیمیایی تصمیم بگیرند و نتیجه آن در سال 1925 به «پروتکل ژنو» مشهور شد.

کشورهای جهان در این پروتکل، منع به کار گیری عوامل سمی و خفه کننده در جنگ ها را به امضا رساندند و در مقابل قانون شکنان هم قسم شدند.

عراق جزو کشورهای امضا کننده این پروتکل بود.اما از سلاح های شیمیایی در طول 8 سال جنگ تحمیلی علیه ایران استفاده کرد. زیرا پس از شکست های متعدد در مناطق مختلف جبهه جنگ ، به استفاده از این سلاح علیه افراد نظامی و غیر نظامی روی آورد و در این مدت با استفاده از انواع مهمات شیمیایی از قبیل بمب، گلوله های توپ و خمپاره، که حاوی گازهای سمی و کشنده ای همچون گازهای خردل، سیانور و عوامل خفه کننده بودند، به نقض آشکار تعهد قرارداد کنوانسیون های بین المللی پرداخت.

در طی این مدت بیش از 252 مورد حمله شیمیایی (عراق) علیه ایران صورت گرفت که در سازمان ملل متحد ثبت شده است و با سکوت مجامع بین‌المللی و قدرتهای بزرگ روبرو شد و شکایات جمهوری اسلامی ایران به جایی نرسید.

نخستین حمله‌ شیمیایی عراق علیه ایران در تاریخ 23/10/1359 در منطقه‌ بین هلاله و نی خزر واقع در 50 کیلومتری غرب ایلام بود.

در اوایل سال 1366 عراق در جبهه مرکزی سومار از این جنگ افزار بسیار زیاد استفاده کرد. پس از عملیات والفجر 8، نیروهای عراقی به قدری از مواد سمی شیمیایی استفاده کردند که در بیمارستان های عقبه ایران جای خالی وجود نداشت.

اما دو جنایت جنگی که در هفتم تیر سال 1366، برابر با 28 ژوئن 1987در سردشت و حلبچه اتفاق افتاد فاجعه آمیز ترین حمله شیمیایی بود به گونه ای که در زمان حمله به سردشت؛ مردم پس از بمباران از پناهگاه ها خارج و به منظور کمک به همنوعان خود به سوی منطقه بمباران شده شتافتند، آنان ابتدا خرسند شدند که کشته و زخمی نداشتند اما بعد از مدتی بوی سیر مانده تمام فضای شهر را فرا گرفت. پرندگان از بالای درختان بر روی زمین سقوط کردند و به دنبال آن مردم به روی زمین افتادند و زن و مرد، کودک و نوجوان یکی پس از دیگری قربانی این جنایت شدند.

جمهوری اسلامی ایران، این تهاجم را غیر انسانی اعلام کرد و شهر سردشت را نخستین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان بعد از بمباران هسته ای هیروشیما و ناکازاکی نامید.

اما جنون صدام باعث شد مردم عراق نیز در امان نباشند، این اولین بار بود که بشر به چشم خود می دید دولتی ملت خود را این چنین قتل عام کند، بمباران شیمیایی حلبچه در واقع مهر تأیید بر دیکتاتوری های او زد.

اما پس از پایان جنگ عراق علیه ایران و به ویژه پس از اشغال کویت از سوی ارتش عراق، اسناد و مدارک بسیاری درباره تأمین کنندگان اصلی عناصر و تجهیزات شیمیایی عراق افشا شد.

اعتراف دولتمردان عراقی در سال 81 یعنی 11 سال بعد از اینکه توسط سازمان ملل به عنوان مسوول و آغازگر جنگ شناخته شد موجب گردید که سایر کشور‌ها نیز به استفاده از سلاحهای شیمیایی ارتش عراق علیه ایران اعتراف کنند.

در این زمان بود که دولت آمریکا در کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل متحد، عراق را متهم کرد که در جنگ با ایران از سلاحهای شیمیایی استفاده کرده است و دیگر کشورهای اروپایی نیز عراق را محکوم کردند.

نکته جالب این بود که وزیر خارجه وقت عراق ، سرزنش دولتمردان اروپایی را اشک تمساح خواند و گفت: "خودشان به ما سلاح شیمیایی داده‌اند"!